Geachte heer Netanyahu, wilt u stroom tegen elke prijs?

Benjamin “Bibi” Netanyahu is weer terug als Israëlische premier. Politiek maakt vreemde bedgenoten en hij heeft enkele onsmakelijke karakters in zijn regering. Dit voorspelt slecht voor Israël, Palestina en de regio.

Geachte heer Netanyahu,

Als seculiere jood en ambivalente zionist is het verontrustend om na te denken over wat er vandaag in Israël gebeurt en wat de verbanden zijn met onze geschiedenis. Het voelt moeilijk om er publiekelijk over te schrijven. Maar als de meeste joodse diaspora zwijgen, is de kans nog kleiner dat Israël van koers kan veranderen. Dus hier gaat het.

Terwijl u uw nieuwe regering in Israël vormde, voltooide rechter Gross in Duitsland “een van de laatste wereldwijde strafprocessen in verband met misdaden uit het nazi-tijdperk”. Overlevenden van concentratiekamp Stutthof deelden moedig hun aangrijpende ervaringen van wreedheid. Irmguard Furchner, een 97-jarige secretaris van de commandant, werd schuldig bevonden aan medeplichtigheid aan 10.500 moorden. Ze gaf orders voor massamoord vanaf haar bureau met uitzicht vanuit haar raam op het vernietigingskamp. Ze was 19 jaar oud. Hoewel ze volgens haar advocaat niet ontkende dat deze misdaden plaatsvonden op Stutthof, nam ze er zelf geen verantwoordelijkheid voor.    

Ik heb nog nooit iemand die heeft geholpen bij massamoord in de gaskamers over hun ervaringen horen praten. Misschien is het te moeilijk om hun schaamte te overwinnen. Misschien gingen ze geloven dat de vermoorden slechts bijkomende schade waren bij het nastreven van de Arische droom. Hun massa’s slachtoffers waren niet menselijk. Ze waren anders dan zichzelf.  

De meeste historici zijn het erover eens dat de vernedering en economische recessie veroorzaakt door herstelbetalingen na de Eerste Wereldoorlog de basis legden voor de verkiezing van de nazi-partij. Het Duitse volk nam gewillig de valse trots en het reddende gezicht van het ultranationalisme in zich op, aangewakkerd door haatzaaiende propaganda en het tot zondebok maken van Joden. 

Tegenwoordig is de opkomst van extreemrechts in Amerika en Europa beangstigend. Marine Le Pen behaalde 41% van de stemmen in de presidentsverkiezingen in Frankrijk. De Broeders van Italië, met roots die teruggaan tot Mussolini, wonnen de laatste verkiezingen. Nog maar twee jaar geleden stemden 74 miljoen mensen voor de haat van Donald Trump. Zelfs Zweden heeft een extreemrechtse populistische regering gekozen. Ultranationalistische en cultureel intolerante partijen winnen de stemmen van de mensen.

Zondebokken zijn nuttig, vooral in moeilijke economische tijden. Het is veel gemakkelijker om de ander te vrezen, te haten en te vermoorden – degenen die we niet willen kennen of begrijpen. Om onszelf en onze groep te beschermen, kunnen mensen in andere groepen zelfs onmenselijk overkomen. Je bent voor ons, of je bent tegen ons. Het is die krachtige combinatie van angst, met de zekerheid en kracht om te geloven dat onze groep rechtvaardig is. Maar dit giftige gedrag is niet onvermijdelijk, het zijn keuzes die mensen maken.

Van uw kant heeft u de veroordeelde racist, Itamar Ben-Gvir, gekozen als coalitiepartner om Israël te besturen. Als leider van de Jewish Power-partij is hij een charismatische verspreider van de valse trots van Israëls versie van ultranationalisme. Hij is een discipel van Meir Kahane die pleitte voor de verdrijving van Palestijnen uit Israël en zowel in de VS als in Israël als terrorist werd verboden. Bij de recente herdenking van Kahane’s dood prees Ben-Gvir zijn mentor: “Ik denk dat Rabbi Kahane’s belangrijkste kenmerk liefde was”, zei hij. “Liefde voor Israël zonder compromissen of andere overwegingen.” Ben-Gvir lijkt bereid om Israëlische Arabieren en het potentieel voor vrede op te offeren om zijn zionistische droom na te jagen.

Onder uw hoede zal Ben-Gvir de Israëlische minister van Nationale Veiligheid zijn met meer macht over de politie, ondanks dat hij wegens zijn extremistische opvattingen uit het leger is verbannen. Bezalel Smotrich, leider van de extreemrechtse partij Religieus Zionisme, krijgt de controle over de nederzettingen op de bezette Westelijke Jordaanoever. Hij heeft eerder gepleit voor een ‘shoot to kill’-beleid voor Palestijnen die met stenen gooien. Zijn Oekraïense voorouders werden in een andere tijd vervolgd onder vergelijkbaar beleid.  

Als deze mannen krijgen wat ze willen, wordt de sluipende annexatie volledige annexatie. De Palestijnse aspiraties voor hun vaderland zullen echter niet verdwijnen. Gevoelens van vernedering zullen niet verdwijnen. Dit conflict over land zal uiteindelijk een waardig compromis tussen redelijke partijen nodig hebben om tot een vreedzame oplossing te komen. En toch stemden veel jonge Israëli’s op de extremist Ben-Gvir. Wat is er misgegaan tijdens uw toezicht dat Israël elementen van het fascisme goedkeurt? Wat is uw verantwoordelijkheid?

Onze geschiedenis van vervolging duurt lang. Het was een krachtige vonk voor de schepping van Israël. Ik vrees dat de manier waarop we ervoor kiezen om de Holocaust te verwerken , intellectueel en emotioneel, een katalysator kan zijn voor de vernietiging ervan. In de vertaalde woordenvan Theodore Herzl, de grondlegger van het zionisme, “Iedereen zal even vrij en ongestoord zijn in zijn geloof of ongeloof als hij is in zijn nationaliteit. En mocht het voorkomen dat mannen van andere geloofsovertuigingen en verschillende nationaliteiten onder ons komen wonen, dan moeten we hen eervolle bescherming en gelijkheid voor de wet verlenen. 

We hebben tolerantie geleerd in Europa. Dit is niet sarcastisch gezegd. Het antisemitisme van vandaag kon maar op zeer weinig plaatsen worden aangezien voor oude religieuze intolerantie. Het is voor het grootste deel een beweging onder beschaafde naties waarmee ze de spoken uit hun eigen verleden proberen te verjagen.” Ik hoop dat ik leef om Israël zijn demonen te zien confronteren.

Het is in ieder geval tijd om de financiering van trauma-geïnformeerde educatieve programma’s over conflictoplossing, vooroordelen en discriminatie te verhogen. Blijkbaar niet. In plaats daarvan heb je Avi Maoz, zoon van een overlevende van de Holocaust, in staat gesteld om de vooroordelen op scholen te vergroten. 

Meer dan 200 Israëlische hoofdonderwijzers ondertekenden onlangs een petitie, waarin ze waarschuwden dat de “racistische, homofobe, regressieve en extremistische meningen van Maoz verdeeldheid zaaien en beledigend zijn voor hele gemeenschappen en schadelijk zijn voor brede identiteiten binnen de Israëlische samenleving”. We mogen niet vergeten dat in de Holocaust omgekeerde roze driehoeken naast de davidster stonden.  

Dit huiveringwekkende nieuwe tijdperk van de Israëlische politiek zorgt voor seismische verschuivingen binnen de wettelijke grenzen van de staat. Uw coalitiepartners willen meer segregatie van vrouwen, striktere definities van familie en religiositeit, en wetten die bedrijven sancties opleggen om te bepalen wie ze dienen op basis van geslacht, religie, geloofsovertuiging of ras. Religieuze onverdraagzaamheid wordt mainstream.

Ik vind het moeilijk te geloven dat u wilt dat uw nalatenschap de versteviging is van een theocratische staat. Toch lijkt het erop dat u Smotrich de controle over immigratie en nederzettingen heeft gegeven onder een nieuw ministerie van Nationale Missies dat kan herdefiniëren wat het betekent om Joods te zijn. Een paar jaar geleden verklaarde hij dat hij “het rechtssysteem van de Thora wilde herstellen”. Ze willen het land terugbrengen naar bijbelse tijden, en ze willen niet dat het Hooggerechtshof hen tegenhoudt.  

Grondwettelijke juristen luiden de noodklok over voorstellen om de macht van het Hooggerechtshof in te perken. Er wordt algemeen gemeld dat dit u ook zou helpen voorkomen dat u verantwoordelijkheid neemt voor de omkoping en fraude waarvoor u bent aangeklaagd. Maar na 15 jaar als premier bekommert u zich toch ook om de toekomst van de democratische staat. U weet dat deze instellingen de geloofwaardigheid van Israël in het Westen ondersteunen en internationale investeerders geruststellen. Dit is niet alleen een discussie tussen links en rechts.

Ironisch genoeg zou deze sprong naar de politieke uitersten van religieuze onverdraagzaamheid misschien kunnen leiden tot een effectievere gemeenschap en politieke samenwerking voor de ziel van de Israëlische staat. Het zou kunnen leiden tot meer activisme binnen Israëlische religieuze gemeenschappen voor vrede. Het zou de internationale gemeenschap ertoe kunnen aanzetten om echte druk uit te oefenen op Israël om de illegale bezetting te stoppen. 

De verhoogde risico’s voor Palestijnen, van wie velen zich identificeren als soeni-moslims, zouden de Golfstaten aan het denken kunnen zetten over economische samenwerking. Misschien gaan uw partners de komende maanden een rode lijn overschrijden die u midden in de nacht niet kunt negeren. U kunt er zelfs voor kiezen om ontslag te nemen omwille van uw overtuigingen, om nog maar te zwijgen van uw nalatenschap. Maar ik betwijfel het.

Ik deel vandaag de wanhoop en schaamte van miljoenen in Israël en in de Joodse diaspora. Ik hoop dat iedereen die een democratische staat wil, een uniforme visie voor de toekomst kan creëren. In mijn ogen moet het plan om daar te komen een stapsgewijze terugtrekking uit bezet land en investeringen in Palestijnse jongeren omvatten. Hoe moeilijk dit voor iedereen ook zal zijn, meer bloedvergieten in een eindeloze cyclus van vervolgd naar vervolger en weer terug, maakt het meest waarschijnlijke alternatief veel erger.

Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog zou niemand geloven dat een Joodse staat 77 jaar later openlijk de fascistische ideologie zou omarmen. U, meneer Netanyahu, idealiseert leiders die catastrofale vervolging van het Joodse volk hebben kunnen voorkomen. Hoe zal de geschiedenis u beoordelen?