Geert Wilders wil na een schokkende verkiezingsoverwinning Nederlands premier worden

De extreemrechtse leider Geert Wilders zegt ook dat hij een EU-exit-referendum wil, terwijl andere partijen bijeenkomen om te overwegen zich bij de coalitie aan te sluiten

Geert Wilders, de leider van de extreemrechtse, anti-Islam Partij voor de Vrijheid (PVV), heeft gezworen te proberen premier te worden en heeft gezegd dat hij voorstander is van een referendum over het EU-lidmaatschap van het land nadat zijn partij had gescoord een onverwachte en nadrukkelijke overwinning bij de algemene verkiezingen van woensdag.

De PVV – wiens manifest onder meer oproepen bevatte tot een verbod op moskeeën, de Koran en het dragen van islamitische hoofddoeken in overheidsgebouwen – won 37 zetels in het parlement met 150 zetels, meer dan het dubbele van het vorige aantal.

De partijalliantie GroenLinks-PvdA (GL/PvdA) onder leiding van voormalig EU-commissaris Frans Timmermans eindigde op de tweede plaats met 25 zetels, terwijl de liberaal-conservatieve Partij voor Vrijheid en Democratie (VVD), onder leiding van de aftredende minister van Justitie Dilan Yeilgöz-Zegerius , kreeg 24 zetels.

De electorale onrust, die werd verwelkomd door andere Europese extreemrechtse partijen en waarvan de weerklank in heel Europa voelbaar zal zijn, heeft ervoor gezorgd dat Nederland te maken heeft met complexe en mogelijk langdurige coalitiegesprekken.

In een gesprek met de Nederlandse media zei Wilders donderdag dat hij premier wilde worden, en voegde eraan toe dat hij weliswaar voorstander was van een stemming over de vraag of Nederland de EU zou moeten verlaten , maar dat zijn prioriteit een ‘aanzienlijke beperking’ op asiel en immigratie zou zijn.

Hoewel de partij die de meeste zetels behaalt traditioneel de volgende premier levert, is dit geenszins gegarandeerd. Rutte blijft een interim-rol vervullen totdat er een nieuwe regering is geïnstalleerd, wat wellicht pas volgend voorjaar zal zijn.

De coalitiebesprekingen zullen naar verwachting maanden duren. Partijleiders zullen bijeenkomen om te beslissen over een informateur , of ontdekkingsreiziger – een politieke buitenstaander die tijdens coalitiebesprekingen de eisen en verwachtingen van elke partij zal horen.

Johan Remkes, voormalig informant en ervaren politicus, zei dat de partijen de plicht hebben om te proberen een coalitie te vormen. “Het land moet bestuurd worden”, zei hij tegen de Nederlandse radio. “De partijen moeten een weg voorwaarts vinden en nieuwe verkiezingen zullen niets oplossen.”

Caroline van der Plas, hoofd van de Boerenburgerbeweging en een aantrekkelijke coalitiepartner omdat de beweging de meeste zetels in de senaat heeft, zei tegen de Nederlandse media: “Je kunt en mag de tweeënhalf miljoen mensen die nu hebben gestemd niet negeren. voor de PVV.”

De vorm van de nieuwe coalitie zou een aanzienlijke impact kunnen hebben op zowel het Nederlandse immigratie- en klimaatbeleid als de betrekkingen met zijn Europese partners. Het land was een van de oprichters van de EU en steekt boven zijn gewicht uit in het blok.

De overwinning van Wilders is ook een waarschuwingsschot voor de reguliere partijen in heel Europa in de aanloop naar de verkiezingen voor het Europees Parlement in juni volgend jaar, die waarschijnlijk over dezelfde kwesties zullen worden uitgevochten als de Nederlandse verkiezingen: immigratie; kosten van levensonderhoud en de klimaatcrisis.

De reacties in de straten van Nederland waren gemengd en antifascistische demonstraties waren gepland voor donderdagavond in Amsterdam en Utrecht. Een vrouw zei tegen de NOS: “Dat de PVV de grootste [partij] is, maakt dat ik me schaam om Nederlandse te zijn.”

Analisten hebben voorspeld dat coalitieonderhandelingen nog langer en complexer zouden kunnen blijken dan na de vorige verkiezingen, in 2021, toen vier coalitiepartners er in totaal 271 dagen over deden om tot een akkoord te komen.

De vierde en laatste coalitie van Rutte trad in juli af nadat er geen overeenstemming kon worden bereikt over maatregelen om de immigratie in bedwang te houden, een van de belangrijkste kwesties van de campagne, samen met de gezondheidszorg, een huizencrisis die vooral de Nederlandse jeugd treft, de kosten van levensonderhoud en het vertrouwen van kiezers in politici.

• De extreemrechtse, anti-Islam Partij voor de Vrijheid (PVV) van Geert Wilders ligt op koers om de grootste partij in het Nederlandse parlement te worden, met 37 zetels in een grote verkiezingsstrijd waarvan de weerklank in heel Europa voelbaar zal zijn .

• Een GroenLinks-PvdA alliantie (GL/PvdA) onder leiding van voormalig EU-commissaris Frans Timmermans eindigde als tweede met 25 zetels.

• De liberaal-conservatieve Partij voor Vrijheid en Democratie (VVD), onder leiding van de aftredende minister van Justitie Dilan Yeilgöz-Zegerius , kreeg 24 zetels.

• Veel zal nu afhangen van het coalitievormingsproces, en van de vraag of partijen bereid zijn zich aan te sluiten bij een regering waar ook de PVV deel van uitmaakt.

• Wilders zei dat hij premier wil worden en dat het eerste een aanzienlijke beperking van asiel en immigratie is.

• Het nieuws dat de extreemrechtse, anti-islampartij van Wilders met de meeste stemmen naar voren was gekomen, deed bij de Nederlandse moslims de alarmbellen rinkelen over wat ons te wachten stond in een land dat ooit als een baken van tolerantie werd beschouwd.

• De Franse extreemrechtse politica Marine Le Pen zei dat ze het gevoel had dat Wilders ‘geëvolueerd’ was en dat zijn resultaten het gevolg waren van een soort ‘normalisatie’.

• Jan Zahradil , een leidende figuur binnen de Europese Conservatieven en Hervormers, zei dat het “mainstream establishment” “geshockeerd” was.

• De Europese Groenen zeiden dat als de VVD zich aansluit bij een coalitie met de extreemrechtse PVV, deze uit de Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa (ALDE) moet worden gezet.

• Klimaatactivisten van Greenpeace Nederland zeiden dat ze vanmiddag in Den Haag protesteerden, zwaaiend met spandoeken met de tekst “Geen klimaatontkenner als onze premier”.

• Matthijs Rooduijn , universitair hoofddocent politieke wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam, zei dat Wilders niet minder radicaal was geworden in zijn ideeën, maar dat zijn aanpak in de campagne wel anders was.

• Hein de Haas , socioloog aan de Universiteit van Amsterdam, zei dat de strategie van de VVD om de campagne op immigratie te richten een averechts effect had gehad en Wilders had gelegitimeerd.

• Alexander Clarkson , docent Duitse en Europese studies aan King’s College London, zei dat hij vermoedde dat “het traject van Wilders aan de macht dat van Haider zou zijn als een populist die zich volledig concentreert op het verwerven van macht, maar die moeite heeft om die te gebruiken”.