Indignatie redactie 
Een rechts boek vat de ontevredenheid van het volk samen – en raakt indirect de pragmatische koers van Giorgia Meloni.
Giorgia Meloni – Iedereen die nieuwsgierig is naar de stand van zaken in de Italiaanse cultuuroorlog en de politieke implicaties ervan hoeft alleen maar te kijken naar het verhaal dat de afgelopen weken heeft gedomineerd. Van krantenpapier tot het journaal van 20.00 uur, van radiodebatten tot Twitter: de Italiaanse media zijn geobsedeerd door het polemische boek “Il Mondo al Contrario”, van Roberto Vannacci.
De militair
Als ik je zou vertellen dat Vannacci een legergeneraal is en dat zijn titel zich vertaalt als ‘De omgekeerde wereld’ of ‘De wereld op zijn kop’, begrijp je misschien al alles wat je nodig hebt. Het verhaal gaat echter veel verder.
De militaire operaties van Italië blijven soms onder de radar, overschaduwd door luidere Amerikaanse, Britse en Franse interventies. Maar met een cv dat zich uitstrekt over veertig jaar, van Ivoorkust tot Somalië, Libië tot Afghanistan en zelfs in de Kaukasus, herinnert Vannacci’s militaire carrière eraan hoe actief de Italiaanse strijdkrachten mondiaal nog steeds zijn.
Succes in eigen beheer
Vannacci’s boek, dat op 10 augustus in eigen beheer werd uitgegeven, heeft een snelle opkomst gekend en staat comfortabel bovenaan de bestsellerlijst van Amazon in Italië. Het boek, dat ongeveer twintig euro kost, heeft bijna 100.000 exemplaren verkocht. Zelfpublicatie is niet ongebruikelijk in Italië – met als duidelijk voordeel dat de auteur alle winst mee naar huis neemt. Vannacci is dus binnen enkele weken miljonair geworden.
Financieel succes en militaire achtergrond zijn details die kleur toevoegen aan de omringende politieke furie. De feitelijke inhoud van het boek gaat echter weinig over buitenlandse zaken of militaire zaken, zoals je zou kunnen aannemen. In plaats daarvan analyseert “Il Mondo al Contrario” de huidige staat van de Italiaanse cultuur.
De wereld op zijn kop
Vannacci stelt dat er binnen de moderne Italiaanse samenleving een minderheid bestaat, een minderheid die alles probeert te ondermijnen wat tot een paar decennia geleden als ‘normaal’ werd beschouwd. Zijn voorgestelde tegengif is een terugkeer naar ‘gezond verstand’. Het ‘gezond verstand’ blijft voor Vannacci vaag gedefinieerd en wordt losjes gezien als iets dat door de eeuwen heen is doorgegeven door een of andere voorouderlijke wijsheid.
Vannacci’s proza gaat verder met de preek over de sociale thema’s die het slagveld van de Italiaanse cultuuroorlogen zijn gaan bepalen: seksualiteit, immigratie, de natie en het milieubewustzijn. De som hiervan is een uitdrukking van een extreemrechtse gedachtegang die, misschien in andere landen, niet eens veel aandacht zou trekken. De obsessieve reactie op het boek weerspiegelt echter hoe mainstream dergelijke ideeën tegenwoordig in Italië zijn.
Flagrant racisme
Neem immigratie, die volgens Vannacci fungeert als de voorbode van het multiculturalisme, waarbij zijn vreemde waarden de cohesie en stabiliteit van een volk ondermijnen. Vannacci kiest Paola Egonu, de bekendste volleybalspeler van Italië, maar ook Olympisch vlagdrager en zelfs Pixar-stemacteur. Ze heeft toevallig ouders die vanuit Nigeria naar Italië zijn geëmigreerd.
Vannacci schrijft: “…. Hoewel Paola Egonu Italiaans staatsburgerschap heeft, is het duidelijk dat haar lichamelijke kenmerken niet het Italiaanse karakter vertegenwoordigen dat terug te vinden is in alle fresco’s, schilderijen en beelden van de Etrusken tot op de dag van vandaag.”
Er klinkt onvermijdelijk een zware zucht diep van binnen als je met dit soort idioot racisme wordt geconfronteerd. Italië is een laarsvormig schiereiland midden in de Middellandse Zee. Als zodanig wordt de geschiedenis van Italië sinds de tijd van de Etrusken gekenmerkt door migratie.
Over seksualiteit is Vannacci heel duidelijk, waarbij hij de behoefte aan nuance of subtiliteit overslaat: “Beste homoseksuelen, normaal ben je niet, kom eroverheen!” Normaliteit in Vannacci’s wereld is voorbehouden aan gezinnen die tussen man en vrouw zijn opgebouwd. En hoewel hij niet zo ver gaat dat hij het klimaat ontkent, herhaalt Vannacci het inmiddels standaard conservatieve standpunt dat de groene transitie niet ten koste mag gaan van de groei.
Populaire ontvangst
Er is een zekere ironie dat Italianen een maand voordat ‘Il Mondo al Contrario’ verscheen, een andere wereld op zijn kop keken, als je wilt. Met een brutowinst van ruim een miljard dollar presenteerde de Barbie-film een satirische versie van de moderne samenleving als tegenhanger van Barbieland, waarin vrouwen over alles regeerden, en over de echte wereld.
Helaas is er behalve de titel van Vannacci niets dat gelijkenis vertoont met het thema van het script van Greta Gerwig. Openlijk racistisch, xenofoob, homofoob, transfoob, onverdraagzaam en dom: Vannacci’s kleine, in eigen beheer uitgegeven boek had op de plank moeten blijven staan om stof te verzamelen.
Het probleem ligt bij de ontvangst van het boek. Vannacci’s polemiek heeft de aandacht van de Italiaanse media getrokken. Er is ad nauseum over gedebatteerd op broadsheet en televisie, thuis en op sociale media.
Het was onvermijdelijk dat de discussie niet alleen de validiteit van Vannacci’s argument in twijfel trok, maar ook de marktplaats van ideeën en de validiteit van het debat over deze extreme ideeën in de eerste plaats verdedigde. Er zijn maar weinig mensen die tegen een open en eerlijk debat zijn, maar er zijn grenzen – vooral als het gaat om het tolereren van intoleranten.
Politieke reflecties
Uitgezoomd weerspiegelt deze episode van cultuuroorlogen de heersende politieke winden in Italië. In oktober is het één jaar geleden dat Giorgia Meloni aan de macht kwam. Haar partij, Fratelli D’Italia, is de politieke afstammeling van Mussolini’s Nationale Fascistische Partij. Haar coalitiepartner, Mateo Salvini, is hoofd van Lega, eveneens van extreemrechts. Samen hebben de twee partijen ruim 40% van de stemmen.
Rechts regeert in Italië. Maar is het verenigd? Vannacci’s boek heeft onverwacht de kloven binnen de heersende coalitie blootgelegd. Met zijn anti-immigranten-buitenlandse, LGTBQ+ fanatiek conservatieve toon gaat ‘Il Mondo al Contrario’ in tegen de waarden die synoniem zijn geworden met een bepaald genre van Amerikaanse of Atlantische sociaal-politieke waarden.
Lof van Vannacci door Salvini, voormalig burgemeester van Rome met een fascistische geschiedenis; Gianni Alemanno en andere extreemrechtse woordvoerders treden daarom op subtiele wijze op als kritiek op Meloni en in het bijzonder op haar buitenlands beleid.
De belangrijkste context is de oorlog in Oekraïne, waarin Meloni de koers van voormalig premier Mario Draghi heeft aangehouden. Ze volgt de NAVO-lijn en steunt Oekraïne, wat er ook gebeurt. Daarmee werd de traditie geschonden dat extreemrechts in Italië een zwak had voor het Rusland van Poetin en de VS, de EU en de NAVO lastigviel.
Het pragmatisme van Meloni
Meloni’s pragmatisme om vriendelijk te blijven tegenover de EU en de NAVO en de Verenigde Staten te steunen, mag geen verrassing zijn. Italië is de grootste ontvanger van het COVID European Recovery Fund. Ondertussen is Meloni van plan zichzelf als een serieuze politicus op het internationale toneel te presenteren. Het zou niet verstandig zijn zich de ongenade van de Verenigde Staten op de hals te halen.
Nu Meloni in deze delicate positie op het geopolitieke schaakbord zit, kunnen anderen van extreemrechts, niet gebonden door het gewicht van de topfunctie, Vannacci vleien en een anti-Atlanticistisch discours bevorderen. Hoe succesvol ze zijn en een lakmoesproef voor hoe populair het buitenlands beleid van Meloni zal zijn bij de Europese verkiezingen van 2024. Met de uitbreiding van de EU en de NAVO, de groene transitie en de oorlog in Oekraïne zullen deze verkiezingen de verdeeldheid binnen de Meloni-coalitie blootleggen.
Een uitdaging voor links in Italië
Wat het resultaat van extreemrechts ook mag zijn, Vannacci’s boek heeft hun politieke strijdkreet ondersteund in zoverre het de doelpalen van het debat heeft verlegd en extreemrechtse ideeën heeft gemainstreamd. Kijkend naar heel Europa is de trend voor iedereen duidelijk waarneembaar.
Je ziet het aan de stijgende populariteit van het Front National van Marine Le Pen in Frankrijk. Je ziet het bij de Britse Conservatieve Partij die sinds de Brexit-stemming van 2016 fel anti-immigratie is geworden. Je voelt het in Polen en Hongarije, waar LGBTQI+-rechten steeds verder afnemen.
Het verhaal van de Italiaanse politiek van de afgelopen dertig jaar omvat de stagnatie van links en centrumlinks. De oude, twintigste-eeuwse argumenten die Il Partito Democratico en zelfs de Communistische Partij voor ballast zorgden, zijn irrelevant geworden. De politieke kwesties van het moderne Italië zijn anders en hier ligt de uitdaging voor hongerige jonge linksisten met progressieve ideeën.
Uiteindelijk heeft de populariteit van ‘Il Mondo al Contrario’, met nog een dosis ironie, onbedoeld een polemiek opgeleverd waartegen een nieuw leven ingeblazen Italiaans links zichzelf beter kan definiëren. Het moet zijn ideeën verwoorden over hoe cultuur, immigratie, gender, seksualiteit en milieubewustzijn er voor progressieven uitzien. Daar ligt de uitdaging. Het ter hand nemen zou van gezond verstand zijn.
