Groningers moeten wachten Shell (koninklijk huis) en Exxon krijgen direct 90 miljoen

Oliebedrijven Shell en Exxon eisen compensaties van Nederlandse overheid voor miljarden aan onbenut gas

Oliebedrijven Shell en Exxon eisen compensaties van de Nederlandse regering voor het dichtdraaien van de gaskraan in Groningen. Dat bericht de NOS. De regering heeft enkele maanden geleden beslist om de gaswinning op termijn volledig stop te zetten vanwege het aardbevingsgevaar. Voor miljarden euro’s aan aardgas blijft daardoor onbenut en dat kost de oliebedrijven veel geld.

het aardgas in de regio rond Groningen heeft de Nederlanders de voorbije decennia vele miljarden euro opgebracht, maar daar komt weldra een einde aan. De regering heeft een afbouwscenario opgesteld waarbij de kraan volledig dichtgaat over 12 jaar. Voor 50 tot 125 miljard euro aan gas blijft in de grond zitten.

Die beslissing is genomen onder druk van protest van bewoners. Zij zagen het aantal aardbevingen fors toenemen, met vaak schade aan woningen tot gevolg.

Financiële aderlating

Maar de bedrijven die het gas uit de grond halen, zijn daar niet gelukkig mee. Voor hen betekent het vroegtijdig stopzetten van de gaswinning een financiële aderlating. Net zoals voor de Nederlandse begroting overigens. De NOS brengt vandaag uit dat de Nederlandse regering achter de schermen in een discussie is verwikkeld over compensaties met Exxon en Shell.

Hoeveel geld de bedrijven vragen, is niet bekend. Shell zegt in een reactie aan de NOS dat een schadeclaim “nu niet aan de orde is” en dat de gesprekken over de toekomst constructief verlopen.

Die gesprekken gaan niet alleen over het gas maar ook over de kosten van de versterkingsoperatie van de huizen in Groningen . De oliebedrijven zouden daartoe bijdragen, maar de vraag is of ze zich aan die afspraak zullen houden nu de regering heeft beslist om de gaswinning stop te zetten.

Het blijkt nu toch mogelijk om de gaskraan in Groningen eerder dicht te draaien. In 2022 stopt de winning in Groningen, op mogelijk een enkele koude winter na. Komend gasjaar (2019-2020) duikt de winning volgens minister Wiebes onder de 12 miljard kuub, iets waar het Staatstoezicht op de Mijnen vanwege de veiligheid in Groningen in 2013 voor het eerst om vroeg.

Sindsdien is er door Groningers en veel politieke partijen voortdurend gevraagd of de winning sneller naar beneden kon. Het antwoord was vrijwel steeds hetzelfde: we kunnen niet zomaar minderen, want we kunnen mensen in binnen- en buitenland niet in de kou laten zitten. Niet alleen gebruiken vrijwel alle huizen in Nederland het gas uit Groningen, ook veel bedrijven en miljoenen mensen in landen als Duitsland en België zijn ervan afhankelijk.

De zogenoemde leveringszekerheid zou in het geding komen, als de winning te snel werd teruggebracht naar een veiliger en dus lager niveau. Waarom kan het nu dan toch wel?

90 miljoen

Om te beginnen heeft het kabinet nieuwe afspraken kunnen maken met Shell en Exxon, de eigenaren van het gas in Groningen. Kern van de afspraak is dat de gasopslag bij Norg niet meer wordt gebruikt om Groningengas in op te slaan voor piekperiodes. In plaats daarvan wordt buitenlands gas opgeslagen, zodat de hoeveelheid Groningengas sneller naar beneden kan. Deze afspraak kost 90 miljoen euro, blijkt uit de brief die minister Wiebes vandaag naar de Kamer stuurde.

Vanwege de historische samenwerking bij de gaswinning in Groningen, kan de Staat niet zomaar in zijn eentje besluiten nemen. Als de minister van Economische Zaken iets wil veranderen, moet hij in overleg met Shell en Exxon.

Wiebes zegt daarover: “Sinds eind mei hebben de minister van Financiën en ik intensief onderhandeld met Shell en ExxonMobil”. In een voorlopig akkoord zijn afspraken gemaakt over het gebruik van de gasopslag in Norg.

Decennialang was de opdracht aan Shell en Exxon, die samenwerken in de NAM, juist om met het gas zoveel mogelijk geld te verdienen. Het grootste deel van de opbrengst ging direct naar de staatskas. Pas sinds enkele jaren mag er niet meer gas gewonnen worden dan voor de leveringszekerheid noodzakelijk is. Maar over welke hoeveelheid het dan precies ging, daarover bestond vaak onduidelijkheid.

Uit eerder onderzoek door de NOS, begin vorig jaar, bleek dat er nog volop mogelijkheden waren om de gaskraan in Groningen verder dicht te draaien, zonder dat de leveringszekerheid in gevaar zou komen. De Gasunie liet begin deze zomer weten toch mogelijkheden te zien om het veilige niveau van 12 miljard kuub dichterbij te brengen. Op dezelfde dag stemde de Tweede Kamer over een motie, waarin het kabinet werd opgeroepen om zo snel mogelijk dat veilige niveau te halen.

Dat nu wordt aangekondigd dat de gaswinning al binnen drie jaar helemaal naar nul kan, zal opnieuw verbazing wekken. Al eerder verzuchtte de Groningse Commissaris van de Koning, René Paas, tegenover de NOS dat die leveringszekerheid “van elastiek” is. Want telkens bleek het mogelijk om minder gas te winnen, als de omstandigheden of de rechter daarom vroegen. En telkens bleek dat mensen en bedrijven niet in de kou kwamen te zitten.

Geen minimum gewonnen

Opmerkelijk waren de opmerkingen van gasleverancier GasTerra, eerder deze zomer. Het bedrijf, waarin Shell, Exxon en de Nederlandse Staat samenwerken, is groothandelaar in aardgas en de enige afnemer van het Groningengas. Het bedrijf liet weten nooit de opdracht te hebben gekregen om zo min mogelijk gas te winnen, maar in plaats daarvan altijd onder een afgesproken maximum te zijn gebleven.

“Onder oud-minister Kamp kregen wij altijd te horen dat er een maximum-hoeveelheid Groningengas mocht worden gewonnen”, aldus een woordvoerder van GasTerra. “Wij moesten er dus samen met de producent voor zorgen dat we daar onder bleven zitten. Dat is een andere opdracht dan zo weinig mogelijk verkopen. Een productiemaximum is iets heel anders dan streven naar een minimum.”

Die opmerking wekte verontwaardiging bij sommige Kamerleden. Ze verweten het handelsbedrijf dat het niet zelf, op basis van vragen in de Tweede Kamer, de conclusie heeft getrokken minder gas te verkopen. In de Tweede Kamer zijn de afgelopen jaren meer dan duizend Kamervragen gesteld en ontelbaar veel debatten gevoerd over de gaswinning in Groningen.

Minister Wiebes verwees naar het kabinetsbesluit van maart vorig jaar: toen werd besloten om de gaskraan in 2030 helemaal te sluiten. “Ik heb ook gezegd dat ik alles op alles zet om alle mogelijkheden te benutten om die gaswinning zo snel mogelijk naar nul te krijgen. En dat is wat ik doe.”