Gruwelijke foto’s van verdronken migranten mogen ons niet van het feit afleiden dat er veel meer mensen aan de EU-grenzen sterven

De foto van Valeria en Oscar, haar kleine hoofdje verstopt in zijn T-shirt en haar arm om zijn nek, veroorzaakte een golf van emoties over de hele wereld. De Democraten in het Congres trachtten een wetsvoorstel voor humanitaire hulp van 4,5 miljard dollar te ontvangen om het lijden van migranten aan de grens met Mexico te verlichten. Het is te verwachten dat president Trump agressief tegenaanval kreeg met tweets en beweerde dat veel levens gered zouden worden als alleen de Democraten de “gebroken” immigratiewetgeving zouden veranderen.

In de loop van de jaren ben ik achterdochtig geworden over foto’s die een tragedie belichamen door de dood of verwonding van één persoon te portretteren en internationale actie zouden moeten stimuleren om te voorkomen dat hetzelfde weer gebeurt. De nadruk ligt op medelijden en verdriet, maar de aandacht wordt afgeleid van de persoon of personen die verantwoordelijk zijn voor enige gruwel. Waar zulke opvallende foto’s niet beschikbaar zijn, blijven tragedies weinig gemeld en onopgemerkt.

Hoeveel mensen in de EU-landen, die geschokt zijn door wat er aan de Amerikaans-Mexicaanse grens gebeurt, weten dat het dodental onder vluchtelingen daar veel lager is dan aan de grenzen van de EU?

Tot dusverre zijn er dit jaar 427 vluchtelingen bekend die zijn verdronken toen zij probeerden de Middellandse Zee over te steken om de EU te bereiken volgens het VN-vluchtelingenbureau. “Tussen 2014 en 2018 stierven meer dan 17.900 mensen of werden ze vermist in de Middellandse Zee – de overblijfselen van bijna twee derde van die slachtoffers zijn niet teruggevonden”, zegt de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM).

“Er sterven meer mensen aan de EU-grenzen dan andere grenzen in de wereld”, zegt Nick Megoran, docent politieke geografie aan de Universiteit van Newcastle, die gespecialiseerd is in grenzen en grensconflicten. Hij zegt dat de EU zichzelf opstelt als een model van geciviliseerd gedrag, maar dit lijkt alleen van toepassing te zijn op haar acties binnen de grenzen van de EU, terwijl het zijn externe grenzen verdedigt tegen migranten, net zo agressief als Trump.

Het aantal vluchtelingen dat probeert de Middellandse Zee over te steken van Turkije of Noord-Afrika naar de EU is gedaald van een piek van iets meer dan een miljoen in 2015, het jaar waarin Aylan Kurdi stierf, tot 15.459 tot nu toe dit jaar volgens de UNHCR. In 2018 verdronken zes migranten elke dag in de Middellandse Zee, waardoor er in totaal 2.275 doden vielen in het jaar.

Soms zijn er getuigen van massale verdrinkingen omdat broze vaartuigen vol met vluchtelingen worden overspoeld of gekapseisd door de golven. Een schaarse maar typische beschrijving van een dergelijk incident door de IOM op 2 juni luidt: “volgens IOM-artsen ter plekke: migranten van meer dan 95 meldden zich op de boot voordat deze kapseisde, waaronder vrouwen en kinderen. Twee lichamen zijn teruggevonden en tot nu toe zijn 73 migranten gered. “

Sommige boten verdwijnen eenvoudigweg: in de eerste twee weken van juni zijn er twee boten met tussen de 40 en 50 mensen bekend die Libië hebben verlaten, maar geen van beide zijn sindsdien gezien en de kans is groter dat ze zinken en iedereen aan boord verdrinkt. Het enige bewijs voor dergelijke tragedies is wanneer menselijke overblijfselen in verschillende staten van verval aangespoeld worden op de stranden.

De sterke stijging van de sterftecijfers is deels het gevolg van de vastberadenheid van de Italiaanse populistische regering om migrantenboten te stoppen en een daaruit voortvloeiende “vermindering van de opsporings- en reddingscapaciteit”, aldus de VN. Wanneer vluchtelingen worden gered, worden ze teruggebracht naar gevangenkampen in Libië, waar de omstandigheden verschrikkelijk zijn en ze in de laatste fase van de eindeloze burgeroorlog van Libië dreigen te worden overrompeld door plunderende milities.

Verloren in dit alles is de verantwoordelijkheid van individuele Europese politici en regeringen, met name David Cameron in Groot-Brittannië en Nicolas Sarkozy, die Muammar Gaddafi in 2011 hebben omvergeworpen. Het doel van de interventie was vermoedelijk om de mensen in Benghazi te redden van wraak door Khadaffi’s oprukkende troepen. In de praktijk heeft het Libiërs gedoemd tot eeuwigdurende oorlogsvoering waarbij hun land wordt verscheurd door roofzuchtige krijgsheren die als volmachten fungeren voor buitenlandse machten.

In voorgaande jaren zag ik West-Afrikanen werken op bouwlocaties in Tripoli die ongeveer dezelfde soort mensen waren die vandaag wanhopige reizen maken om werk en veiligheid in Europa te vinden. Wat er gebeurde was een volkomen voorspelbare ramp, aangezien het vanaf begin 2011 duidelijk was dat de anti-Gaddafi-troepen alleen konden winnen dankzij de nauwe steun van de NAVO-luchtmacht en niet in staat zouden zijn het land te regeren.

Hetzelfde gold voor Syrië vanaf 2012, toen de westerse mogendheden niet wilden dat Bashar al-Assad of de jihadi-gedomineerde oppositie de oorlog definitief zou winnen. Eigenbelang alleen had hen moeten zeggen dat een staat van voortdurende oorlogsvoering in Syrië zeker Irak moest destabiliseren en een massale vlucht van vluchtelingen naar Europa moest uitlokken. Als de krachten en hun regionale bondgenoten zich hadden ingespannen om de chaotische omstandigheden te creëren die ideaal zijn voor de groei van fanatieke fundamentalistische bewegingen, hadden ze het niet beter kunnen doen.

West-Europeanen hebben een hypocriet gevoel van superioriteit ten opzichte van Amerikanen wanneer ze praten over de plannen van Trump om een ​​grensmuur tussen de VS en Mexico te bouwen, maar de verdedigingswerken van de Europese vesting tegen migranten zijn nog wreder en dodelijker.

Toen ik in 2015 naar het graf van Alan Kurdi keek, dacht ik dat zijn dood minstens mensen ertoe had gebracht de toestand van de Syrische vluchtelingen te zien voor wat het was. Er zat iets in, maar de nadruk op verdriet en tragedie heeft een ongeschreven voordeel voor regeringen omdat het mensen afleidt om te diep na te gaan wie uiteindelijk verantwoordelijk is voor de dood van deze baby’s. Vragen over wie de groei van moorddadige regimes in het Midden-Oosten of Midden-Amerika heeft aangemoedigd of getolereerd, worden terzijde geschoven. Zolang overheden nooit een prijs betalen voor hun verpeste militaire interventies – Afghanistan, Irak, Syrië, Jemen, Libië, Somalië – zullen ze hetzelfde blijven doen.