Het coronabeleid: worden kinderen en jongeren door ‘boomers’ gegijzeld?

Hoe een vervelend virus een onaangename waarheid naar boven brengt

Kinderen van zes een mondmaskertje aanmeten, terwijl de sluitingstijd van de horeca dankzij efficiënte lobbying ongewijzigd blijft: daarmee heeft het chaotische coronabeleid in dit land er een nieuwe surrealistische dimensie bij gekregen. Er is nu een enorme rush aan de gang om zo’n mondkapje op kindermaat vast te krijgen: zelfs daar hebben de bewindvoerders niet aan gedacht.

Dat de federale regering al vechtend over straat rolt, en Vlaams minister-president Jan Jambon compleet het Noorden kwijt is, zou in normale tijden hilariteit en een paar grappige cartoons opgeleverd hebben. Helaas zitten we in de grootste maatschappelijke en economische crisis sinds de tweede wereldoorlog, en wij hebben gewoon geen stuurlui die op dat niveau kunnen denken en handelen.

De betogingen die in Brussel plaats vinden, zogenaamd tegen de pasjesmaatschappij, bevatten allerlei signalen, maar dat er veel jong volk in meeloopt, moet tot nadenken stemmen. Er is een pandemie, er waart een virus rond dat muteert en met ons de zot houdt, we moeten er mee omgaan zonder dat het ons bestaan helemaal opvreet. Niet vergeten te leven dus, ook al sterven er dagelijks mensen. Er zullen altijd mensen sterven, en hoe ouder je wordt, hoe meer kans je hebt. Deze vorm van immanente rechtvaardigheid moeten we het coronavirus nageven: het spaart de jeugd en treft ouderen. Stel u voor dat het andersom zou zijn. Tijd om wat onaangename waarheden naar boven te halen.

Generatiekloof

Brussel, 21 november (Angel Pro Films)

De harde waarheid, die nauwelijks luidop mag gezegd worden, is dat heel het complex van coronamaatregelen wordt genomen door een oudere generatie die aan de macht is, en vooral die oudere generatie (zichzelf dus) wil beschermen. Vijftigers, zestigers, hier en daar een zeventiger zelfs: ze weten dat het virus het op hen gemunt heeft, en prediken bewust de angst. Boudewijn Bouckaert verwoordde het anderhalf jaar geleden in Doorbraak zo:

De coronazorg komt neer op één gigantische intergenerationele transfer, waarbij de jongere generatie de kosten zal betalen om (meestal) ouderen, die binnen vijf, tien, vijftien of twintig jaar toch zouden overlijden, nog een aantal hopelijk kwalitatieve levensjaren te schenken.

Dat is zonder meer juist. De vaste riedel van gezondheidsminister Frank Vandenbroucke, dat de ziekenhuiscapaciteit niet mag overschreden worden, is valabel en vanuit zijn standpunt heeft hij gelijk. Maar ook deze sleutelfiguur in de crisis is een man van 66 jaar oud, die het niet denkbeeldig acht dat hij in een ziekhuis belandt en dan niet ergens in de gang wil terecht komen, of erger, op de stoep. Alles begint met een gezonde zin voor zelfbehoud. Of dacht u echt dat politici het algemeen belang nastreven?

De ouderen hebben de macht, zorgen voor zichzelf, en creëren een klimaat van angst om draconische veiligheidsregels uit te vaardigen

Is Vandenbroucke nog een geprivilegieerde persoon voor wie altijd nog wel een bed zal voorbehouden blijven, tal van generatiegenoten waaronder schrijver dezes zijn dat niet. Dus verdedigen we zijn beleid en willen vooral dat ziekenhuisbed vrijhouden. Algemeen gesteld: de ouderen hebben de macht, zorgen voor zichzelf, en creëren een klimaat van angst om draconische veiligheidsregels uit te vaardigen. Zoals dus die kindermondkapjes.

Omgekeerde bevolkingspiramide

De jeugd beseft deze dynamiek en verzet er zich instinctief tegen. Vanuit haar standpunt heeft ze ook gelijk. Als ik met jongeren praat over de noodzaak van vaccinatie -te beginnen mijn eigen zoon van 18- dan krijg ik een cynisch ‘OK, boomer’ tegengeworpen, en besef ik pas dat dit virus de generatiekloof op scherp stelt. De verzorgingsstaat is er, afgezien van desastreuze weekendongevallen en chronisch zieken, namelijk vooral voor, jawel, de boomers, lieden die in de jaren ’50 en ’60 van vorige eeuw geboren zijn, en hun oude dag comfortabel willen doorbrengen. Op kosten van de actieven.

Die vaststelling is uiteraard niet nieuw. We evolueren naar een demografisch ‘urn’-type waarbij senioren een steeds hoger aandeel van de bevolking uitmaken. De maatschappij wordt een rusthuis, een voorgeborchte van de uitgestelde dood, waar karig betaalde zorgverleners de levens moeten rekken. Diegene die de naam aan dat urn-type gaf, moet een apart gevoel voor humor gehad hebben.

De maatschappij wordt een rusthuis, een voorgeborchte van de uitgestelde dood, waar karig betaalde zorgverleners de levens moeten rekken

De vergrijzing en de omgekeerde bevolkingspiramide, waarbij steeds minder jonge actieven de zorg- en onderhoudskosten van steeds meer oude passieven moeten betalen, heeft sinds de eeuwwisseling elke welvaartstaat genoopt tot financieel kunst- en vliegwerk, zilverfondsen, pensioenpijlers, grote putten die gedempt worden met het maken van nieuwe schulden. De pensioenen zijn de grootste uitgavenpost van ons land, goed voor 47 miljard euro of een vijfde van alle overheidsuitgaven. Dat is gigantisch.

Met corona is deze omgekeerde piramide veel acuter, existentiëler geworden: de gerontocratie -de ‘macht van de ouderen’-, die in primitieve gemeenschappen meestal geldt (het stamhoofd, de wijze man), is in een moderne maatschappij uitgekristalliseerd tot een systeem waarin zestigers aan het roer staan, als beloning van een politieke carrière. Dat geldt wereldwijd op alle politieke niveaus in alle regimes. Het ‘jeunisme’, het verheerlijken van de jeugd in reclame, politieke propaganda, amusementsindustrie, is maar schijn. De ouden trekken aan de touwtjes en manipuleren het systeem in hun voordeel. Voorbij alle partijgrenzen heen.

Sociaal Darwinisme

Dat de jeugd het gehad heeft met deze hypocrisie, is misschien ook wel een ultiem positief effect van de huidige crisis, die kwesties bespreekbaar maakt waar men in normale tijden nooit aan toe komt. In zijn column gooit Bouckaert, als rechtgeaarde libertariër, ons de term sociaal Darwinisme voor de voeten: het idee dat ‘the survival of the fittest’ ook in een maatschappij geldt, ondanks de mythe van de verzorgingsstaat, moreel gesteund door Christelijke en humanistische mantra’s rond naastenliefde en solidariteit.

In de limiet zou dit virus wel eens een correctie van de natuur kunnen zijn op een doorgeslagen medisch-farmaceutische cultuur die kwetsbare individuen overbeschermt.

Iedereen wil dus honderd jaar worden, maar dat kost handen vol geld, en wat is de levenskwaliteit van een hoogbejaarde mens? Doorgaans miniem. Ik heb mijn vader als negentiger mentaal zien aftakelen, tot het coronavirus een einde maakte aan het soms surrealistische rusthuisgebeuren van een oude tirannieke man die niet alleen meer kon eten of zelf naar het toilet gaan, en ’s nachts op handen en voeten wilde ‘ontsnappen uit het gevang’. Zijn overlijden was een genadeslag, een verlossing, voor heel zijn omgeving én voor mijn moeder.

Dus ja, het beestje stelt redelijke vragen en geeft gedurfde voorzetten. Ziekenhuizen hebben hun nut voor gebroken benen, niet om te transformeren tot laboratoria van de eindeloze levensverlenging. In een exclusief interview zei het virus zelf dat ‘vaccineren evolutionair een domme zet is’, omdat dit het ontwikkelen van natuurlijke immuniteit belemmert en de soort kwetsbaar maakt. In de limiet zou dit virus wel eens een correctie van de natuur kunnen zijn op een doorgeslagen medisch-farmaceutische cultuur die kwetsbare individuen overbeschermt. Een logica die voor alle epidemieën geldt.

Zinvolle apartheid

Blijft het feit dat kinderen het virus verspreiden maar er nauwelijks ziek van worden. Als we echt out-of-the-box willen denken, moeten jeugd en ouderen uit elkaar gehaald worden, zodat jongeren tenminste de vrijheid hebben. Meer in het algemeen hebben de gezonden en weerbaren het recht om te functioneren, niet gemixt met wie extra bescherming nodig heeft.

Het ouderwetse internaatmodel is misschien geen slecht idee: laat zeker ’s winters kinderen en scholieren een aantal maanden in een eigen biotoop verblijven waar ze volop kunnen studeren, ontspannen en communiceren zonder beperkingen, weg van huis, de maskers en het corona-gekrakeel. Immuniseer de leerkrachten, zij verdienen absolute voorkeur bij vaccinatie, of laat hen zelfs mee intern gaan en immuniteit verwerven. Niks afstandsonderwijs, vergeet dat ellendige en sociaal onrechtvaardige online-lesgeven.

Het ouderwetse internaatmodel is misschien geen slecht idee: laat zeker ’s winters kinderen en scholieren een aantal maanden in een eigen biotoop verblijven, waar ze volop kunnen studeren, ontspannen en communiceren zonder beperkingen

Deze enclaves, die misschien wat aan de Decamerone van Bocaccio doen denken (jongelui die in het Firenze van de 14^de eeuw de stad ontvluchten voor de pest, en in een buitenhuis schuilen om verhalen te vertellen) vormen het feitelijke einde van de solidaire verzorgingsstaat én van het intergenerationele pact. We moeten de dood weer toelaten in het leven, en de natuur haar gang laten gaan, in het belang van de soort. Vormen van zinvolle apartheid zullen noodzakelijk zijn, om te beletten dat iedereen slaaf wordt van de virologen. Voor een zestiger is dat niet evident. Als boomer zal ik blijven ijveren voor vaccinatie, discipline en solidariteit, als vader besef ik dat men moet loslaten en dat het gijzelen van een complete generatie nog immoreler is dan het triëren van patiënten.

Ziezo, we geven de moraal het laatste woord en gunnen Darwin de prijs van het gezond verstand. En Frank Vandenbroucke de prix citron van de slechtste politieke cinema. Nu een nog kwaadaardiger mutant eraan komt, waar de vaccins nauwelijks tegen opgewassen zijn, is natuurlijke resistentie de sleutel. Zo is het ook met de Spaanse Griep gegaan: het virus maakte na de eerste wereldoorlog ongeveer 5 miljoen slachtoffers, de rest werd resistent en het virus verdween zoals het gekomen was. Het feest van de twenties kon beginnen.

Om deze column toch hoopvol te besluiten: we zitten wereldwijd ongeveer aan hetzelfde dodental. Alles en iedereen heeft een houdbaarheidsdatum, ook een virus.