Indignatie redactie 
“Het gaat goed met de PVV,” zegt Geert Wilders in een filmpje op internet waarin hij kandidaten voor de Kamerverkiezingen van volgend jaar oproept zich te melden. Maar gaat het ook wel zo goed met de partij?
Als je naar de peilingen kijkt (en een andere maatstaf is er niet) bestaat er reden hieraan te twijfelen. Volgens alle vier de grote opinieonderzoeksbureaus (Kantar, Ipsos, Maurice de Hond en I&O Research) zou de PVV bij een stembusgang zetels moeten inleveren ten opzichte van de 20 die ze er in 2017 wist te halen. Niet veel, maar toch. Gegadigden voor het Kamerlidmaatschap van de partij kunnen dus beter nog even goed nadenken voor ze de stap wagen.
Waar het wel goed mee gaat is met het populisme in Nederland in totaal. Volgens diezelfde peilingen zal Forum voor Democratie, dat drie jaar terug niet verder kwam dan 2 Kamerzetels, dat aantal in 2021 verzes- of verzevenvoudigen. Samen zijn PVV en FvD naar de huidige inzichten straks goed voor 30 à 35 zetels, misschien wel nog meer.
Er zijn natuurlijk wel verschillen tussen de twee. FvD is quasi-intellectualistisch en quasi-democratisch, de PVV volks en een vereniging met maar 1 lid. Niettemin zullen de partijen het naar verwachting snel eens zijn over een regeerakkoord. Ze willen immers allebei uit de EU, de grenzen sluiten en onmiddellijk stoppen met wat ze als de klimaat- en milieuhysterie beschouwen.
Maar vooralsnog is er geen reden om aan te nemen dat PVV en FvD in de komende formatie mogen gaan bepalen hoe het volgende kabinet eruit ziet. Ze beschikken immers bij lange na niet over voldoende draagvlak. Volgens de meest gunstige peilingen komen ze samen niet verder dan 36 zetels. Zelfs al zouden 50PLUS en SGP zich bij hen aan willen sluiten, dan kom je (opnieuw uitgaande van de meest gunstige polls) nog niet aan een derde van het aantal Kamerzetels.
Het is bovendien nog maar helemaal de vraag of 50PLUS en SGP wel bereid zullen zijn in een coalitie met PVV en FvD te stappen. 50PLUS is naar eigen zeggen ‘fel tegen een Nexit’. Ook de SGP ziet er bij mijn weten geen heil in de EU te verlaten. Dat wordt dan wel nog een probleempje.
Een populistische machtsovername staat dan ook vooralsnog niet voor de deur, moet je op grond van (virtuele) cijfers concluderen. Natuurlijk kunnen opiniebureaus de verkiezingswinst van PVV en Forum onderschatten. Dat is eerder gebeurd. Het is overigens ook mogelijk dat ze de populariteit van de populistische stroming flink overschatten. Ook dat is eerder gebeurd.
Geert Wilders: buitenbeentje die anti-islamitische golf naar de top van de Nederlandse politiek kon brengen
Hij wordt een “demagoue” en een “cheat” genoemd door de VN-mensenrechtencommissaris en het verkiezingsplatform van zijn partij , waarin wordt opgeroepen alle moskeeën en islamitische scholen te sluiten, geradicaliseerde moslims worden gearresteerd als een voorzorgsmaatregel en een volledige stop voor asiel in Nederland is door de premier een ‘ maatschappelijke bedreiging ‘ genoemd. Maar dat zal Geert Wilders waarschijnlijk niet storen.
Ondanks wat velen zouden beschouwen als zijn extreme opvattingen over de islam en immigratie, staat zijn partij hoog in de peilingen en lijkt het de grootste in het Nederlandse parlement te zijn na de volgende verkiezingen in maart 2017.
Wilders is een van de bekendste politici in Europa. Hij is ongetwijfeld meer bekend bij het Europese publiek dan enige andere levende Nederlandse politicus. Hoeveel kunnen bijvoorbeeld, zonder online te gaan, de huidige Nederlandse premier noemen?
Een mogelijke concurrent is wijlen Pim Fortuyn, die na een korte politieke carrière in 2002 werd vermoord . Wilders is in veel opzichten een voortzetting van de erfenis van Fortuyn. Als de moordenaar dacht dat zijn acties de politieke agenda van Fortuyn zouden stoppen, vergiste hij zich ernstig. We zullen natuurlijk nooit weten wat er zou zijn gebeurd als Fortuyn had geleefd, maar het is twijfelachtig of hij het strategische vermogen had om voort te bouwen op zijn eerste successen. Wilders is echter een slimme en duurzame politieke speler gebleken.
Vóór Fortuyn was Nederland een lege plek op de uiterst rechtse kaart. De verschillende partijen die wel bestonden, zoals de Centrumdemocraten van Hans Janmaat , waren erg klein en meestal onderworpen aan spot, voor zover ze überhaupt enige aandacht kregen. Fortuyn heeft dit allemaal veranderd – en Wilders heeft ervoor gezorgd dat de interventie van Fortuyn eerder een katalysator was dan een korte onderbreking.
Fortuyn en Wilders hebben elkaar kennelijk nooit ontmoet – maar ze hebben belangrijke dingen gemeen. Ze delen een minachting van wat ze zien als een links-libertair establishment in de politiek en de media. Bovenal delen ze een angst, grenzend aan haat, voor de islam. Wilders begon zijn politieke carrière bij de liberale partij VVD en werd in 1998 voor het eerst in het parlement gekozen. Hij ontwikkelde zich echter al snel tot een soort van enfant terrible in de partij. Zijn steeds vitaler wordende kritiek op de islam en andere meningsverschillen met de partij, bijvoorbeeld over de Turkse toetreding tot de EU, leidden tot toenemende spanning en in 2004 liep hij tekort.
Aanvankelijk was hij zijn eigen parlementaire partij, maar in februari 2006 vormde hij de Partij voor de Vrijheid (PVV), die negen zetels won in de verkiezingen van 2010 voor de 150 leden tellende Nederlandse tweede kamer. Op dit moment heeft de partij 15 zetels , maar opiniepeilingen suggereren een drastische toename van de algemene verkiezingen van 2017 .
Politiek gezien is Wilders vol tegenstrijdigheden. Hij begon als een hardnekkig neoliberaal, die belastingverlagingen en verminderde sociale uitkeringen bepleitte, maar in 2012 trok hij de steun van zijn partij voor een centrumrechtse regering in, omdat hij het niet eens was met voorgestelde bezuinigingsmaatregelen . Hij wordt vaak een populist genoemd, maar deelt niet het populistische gebrek aan respect voor het politieke proces. Hij is zeer goed thuis in de parlementaire procedure en heeft plaatsvervangend met aplomb als parlementaire spreker . In 2015 trad hij toe tot de nieuw gevormde partijgroep Europe of Nations and Freedom in het Europees Parlement, geleid door het Franse Front National, dat hij eerder had opgezegd .
De constante is zijn retoriek tegen de islam, hoewel het in de loop der jaren steeds drastischer is geworden. Hoewel hij erop staat dat zijn kritiek op de islam is als een ideologie in plaats van moslims als mensen, heeft hij nogal ingrijpende verklaringen in het openbaar afgelegd.
Hij werd beschuldigd van het aanzetten tot haat en discriminatie voor zijn uitlatingen over Marokkanen en een proces begint eind oktober . Hij is eerder berecht voor vergelijkbare aanklachten, maar werd na een langdurig proces in 2011 vrijgesproken. Hij staat ook meer open voor samenzweringstheorieën, zoals het Eurabia- discours, dat onder andere inhoudt dat moslimimmigratie naar Europa wordt aangedreven door een geheime overeenkomst tussen de EU en een aantal Arabische landen.
Kwestie van racisme
De kritiek op de islam is verbreed naar een meer algemene anti-immigratiepositie, bijvoorbeeld door de instroom van werknemers uit Oost-Europese EU-landen te bekritiseren. Of Wilders als racist kan worden aangemerkt, is echter een punt van discussie. Sommigen beweren dat hij dat is , maar Wilders is van Indonesische afkomst aan de kant van zijn moeder en heeft waardering uitgesproken voor geïntegreerde immigranten uit voormalige Nederlandse koloniën.
Anderzijds suggereert een lange reeks afwijkende verklaringen over immigranten, zoals die waarvoor hij nu wordt berecht, en de lancering van een website waar het mogelijk is om klachten over Oost-Europese EU-migranten te registreren , dat het etiket van vreemdelingenhaat is niet overdreven.
Samen met zijn kenmerkende blonde haar is de reden waarom Wilders zo bekend is buiten zijn eigen land, dat hij niet bang is voor controverse. Als er iets is, zoekt hij het. Maar dat is slechts een deel van het politieke fenomeen dat hij is. Hij is misschien iets van een buitenbeentje, maar hij is ook een effectieve communicator en een sluwe tacticus. Hij heeft zijn PVV-partij kunnen uitbouwen tot een effectieve en, over het algemeen samenhangende, organisatie.
Tenzij er iets zeer onwaarschijnlijks gebeurt, zal PVV zijn onderhandelingsvermogen bij de volgende verkiezingen drastisch verhogen. Wilders zal niet aarzelen om deze versterkte positie te gebruiken om zijn anti-EU- en anti-islam-agenda door te drukken. Het kan zelfs niet worden uitgesloten dat hij Mark Rutte zal opvolgen als premier – hij denkt van wel .
