Het gaat niet goed met Zweden

Nieuwe cijfers van het statistische bureau van de Europese Unie, Eurostat, tonen dat de werkloosheid in Zweden stijgt. Volgens Eurostat was de werkloosheid in augustus 7,4%, terwijl het EU-gemiddelde voor augustus 6,2% bedroeg. Dit plaatst Zweden op de ranglijst van Eurostat op nummer 24 van 28 landen. Volgens het dagblad Expressen is een van de belangrijkste redenen voor de hoge werkloosheid van Zweden het grote aantal immigranten dat het land heeft opgenomen.

Nog maar kort geleden, in februari 2019, bespotte de Zweedse minister van Justitie en Migratie, Morgan Johansson, degenen die zich zorgen maakten dat migratie zou leiden tot massale werkloosheid: “Weet je nog dat de doemdenkers stelden dat migratie tot massale werkloosheid zou leiden?”, Tweette hij. “Actueel: de werkloosheid blijft dalen onder de in het buitenland geboren jongeren. Voor in het binnenland geboren jongeren is het nog nooit zo laag geweest”.

Het lachen is hem nu wel vergaan. In 2013 zei sociaaldemocratische leider Stefan Löfven, die sinds 2014 premier is, dat hij ervoor zou zorgen dat Zweden rond 2020 de laagste werkloosheid in de EU zou hebben. Dat gaat niet gebeuren.

De onevenredige grote toestroom van mensen die niet over de benodigde opleiding of taalvaardigheden beschikken om in de Zweedse economie werkzaam te kunnen zijn, heeft waarschijnlijk niet bijgedragen aan dat doel om de laagste werkloosheid in de EU te bereiken. Zoals eerder gemeld door Gatestone, is de kleine Zweedse stad Filipstad een voorbeeld van een plaats waar de toestroom van niet-westerse migranten, waarvan sommigen analfabeet zijn, met weinig of geen opleiding, resulteerde in een werkloosheidsgraad van 80% in die groep: ze zijn voor hun levensonderhoud afhankelijk van het sociale welzijnsprogramma van de gemeente.

In 2015, tijdens de Europese migratiecrisis, kwamen bijna 163.000 migranten naar Zweden om asiel aan te vragen – voornamelijk uit Syrië, Afghanistan en Irak, aldus een recent rapport van het dagblad Aftonbladet. Van die 163.000 migranten ontvingen 60.000 een verblijfsvergunning. In de groep mensen ouder dan 15 jaar, bestaande uit 40.019 mensen, voorzien slechts 4.574 in hun levensonderhoud door arbeid, volgens het rapport van Aftonbladet. 18.405 mensen leven van bijstand van de gemeenten en 9.970 mensen ontvangen studiefinanciering.

Volgens Aftonbladet hebben acht van de tien gemeenten die in 2015 de meeste asielzoekers ontvingen een hogere werkloosheid dan het landelijk gemiddelde, en in alle tien gemeenten leeft een groter deel van de bevolking van een uitkering. Aftonbladet noemt Ljusnarsberg in het district Örebro als de gemeente die het grootste aantal asielzoekers heeft ontvangen – 230 per 1000 inwoners. Daar is het werkloosheidspercentage meer dan 10% en het aantal uitkeringsgerechtigden 22,9%. In Norberg, die het op één na hoogste aantal asielzoekers ontving in verhouding tot de omvang van de stad, is het werkloosheidspercentage 8,6%. “De industrie heeft een zeer beperkte behoefte aan mensen zonder ervaring en opleiding,” aldus gemeenteraadslid Johanna Odö. “Zelfs als we geld hadden om meer mensen aan te nemen, zouden we deze mensen vandaag niet vinden onder de werklozen in onze gemeente”. Econoom en professor Per Lundborg vertelde Aftonbladet:

“Zweden is een van de meest ontwikkelde hightechlanden ter wereld, waar we simpele banen hebben geschrapt. Daarom is de kenniskloof te groot voor veel van de vluchtelingenmigranten die hier komen”.

In Malmö, waar de werkloosheid tot 13,7% gestegen is, bijna het dubbele van het nationale gemiddelde, heeft de gemeente een tekort van 392 miljoen kronen (€ 35,5 miljoen). “Dit gebeurt ook in veel andere gemeentes. Het is te wijten aan een demografische ontwikkeling, waarbij minder mensen moeten zorgen voor meer,” vertelde de financieel directeur van de gemeente Malmö, Anna Westerling, onlangs aan het dagblad Sydsvenskan.

Volgens een rapport van de Zweedse Vereniging van lokale autoriteiten en regio’s (SKL) had één vierde van de gemeentes en één derde van de regio’s in 2018 een begrotingstekort. Minstens 110 gemeenten verwachten dit jaar een tekort. (Er zijn 290 gemeenten en 21 regio’s in Zweden.)

Veel gemeentes moeten daarom bezuinigen. In Ystad, in het zuiden van Zweden, ondersteunt de gemeente, als onderdeel van de diensten van de verzorgingsstaat, ouderen met warme maaltijden en schoonmaakdiensten. Om geld te besparen, zal de gemeente geen warme maaltijden meer aanbieden aan ouderen en de schoonmaakdiensten zullen worden beperkt tot eenmaal per drie weken. Ouderen moeten in plaats daarvan kant-en-klare maaltijden uit de supermarkt halen.

“We proberen onze werkprocessen te stroomlijnen. Maar ook om te inspireren en te heroverwegen”, aldus Dan Kjellsson, sociaal manager van de gemeente Ystad, tijdens een interview voor een artikel in Aftonbladet. Het artikel citeerde ook de dochter van een oudere persoon die hulp krijgt:

“Stel je voor dat je niet veel zelf kunt doen, daarom helpt de gemeente met schoonmaken. Stel je het toilet voor, na drie weken? Hoe staat de keuken er voor, qua hygiëne? Ik denk dat er om de twee weken schoongemaakt moet worden “, zei ze.

De gemeente Motala heeft, volgens een rapport in Aftonbladet, aangekondigd dat de verwarming in gebouwen die door de stad worden beheerd, inclusief bejaardentehuizen, omlaag gezet wordt om te bezuinigen. “We zullen voor ouderen zorgen; ze zullen niet bevriezen, ze kunnen dekens hebben,” luidde de boodschap.

De kritiek op de voorgestelde besparingen op ouderenzorg in Motala was echter zo groot dat de gemeente dit moest terugdraaien. “Het is goed dat Motala van gedachten is veranderd en heeft geluisterd. We gaan ervan uit dat ze hun les hebben geleerd en dat de zorg voor ouderen het laatste zal zijn waarop bezuinigd wordt in de toekomst,” zei Eva Eriksson, de woordvoerder van de organisatie van gepensioneerden in Zweden, SPF Seniorerna. De gemeente Motala is ook van plan om te besparen op warme maaltijden voor ouderen door ze te vervangen door kant-en-klare magnetronmaaltijden. Het valt nog te bezien of dat idee ook wordt geschrapt.

Ondertussen stemde het Zweedse parlement in juni voor een wet die de immigratie naar Zweden waarschijnlijk zal vergroten op basis van gezinshereniging. De Gematigde Partij en de Zweedse Democraten waren de enige die tegen het voorstel stemden. “De regering is hier veel te ontspannen over. Ze sluiten hun ogen voor wat er na 2015 is gebeurd”, zegt Maria Malmer Stenergard, een gematigde partij-parlementslid; “Er is nog steeds een crisis in de gemeenten. We zeggen hier nee tegen omdat we een strikt vluchtelingenbeleid nodig hebben.”

Judith Bergman, columniste, advocate en politiek analiste, is een Onderscheiden Senior Onderzoeker bij Gatestone Institute.