Er is een bij uitstek redelijke en haalbare manier om conflicten in de Perzische Golf te voorkomen en vrede te waarborgen. De beginselen van multilateralisme en internationaal recht moeten worden nageleefd. Het lijkt bijna verbazingwekkend dat men moet pleiten voor zulke voor de hand liggende basisnormen.
Gelukkig heeft Rusland een stappenplan gepresenteerd voor de implementatie van een beveiligingsconcept in de vitale waterweg op basis van de bovenstaande principes.
De plaatsvervangend gezant van Rusland bij de Verenigde Naties, Dmitry Polyansky, schetste een mogelijke internationale coalitie om de commerciële scheepvaart door de strategisch belangrijke Perzische Golf te beveiligen. De smalle uitlaat is goed voor maximaal 30 procent van alle wereldwijd verzonden olie op een dagelijkse basis. Vrijwel elke natie heeft belang bij de veilige doorgang van tankers. Elke verstoring zou enorme negatieve gevolgen hebben voor de wereldeconomie en alle naties raken.
Het Russische voorstel, dat is ingediend bij de VN-Veiligheidsraad, wordt momenteel door verschillende partijen in overweging genomen. Cruciaal is dat het veiligheidsconcept van Moskou steunt op de deelname van de Golfstaten, waaronder Iran. In plaats van te worden geleid door een externe macht, beoogt het Russische voorstel een door de regio geleide inspanning.
Deze multilaterale regeling voor samenwerking tussen naties ligt stevig binnen de principes van het VN-Handvest en het internationale recht. Potentieel kan het vertrouwen en positieve relaties opbouwen, en daarmee het klimaat van spanningen en onzekerheid verminderen die de afgelopen maanden zijn toegenomen, voornamelijk tussen de Verenigde Staten en Iran.
Washington geeft Iran sinds juni de schuld voor verschillende sabotage-incidenten bij de commerciële scheepvaart. De Amerikanen hebben geen enkel bewijs geleverd voor hun claims. Iran van zijn kant ontkent elke vorm van misdrijf en heeft in plaats daarvan gewezen op “kwaadaardige samenzwering” gericht op het opwekken van spanningen, of erger nog, een volledige militaire confrontatie tussen de VS en Iran in gang gezet. Het probleem van vermeende sabotage en gevaar voor de scheepvaart volgde ook aanzienlijk op de toegenomen inzet van Amerikaanse troepen in de regio in mei, ogenschijnlijk om geanticipeerde “Iraanse agressie” tegen te gaan.
Eén ding is zeker: het voorstel van de VS voor een marinecoalitie onder leiding van Washington, zogenaamd om de scheepvaart in de Golf te beschermen, is geen starter. De meeste landen hebben het Amerikaanse plan afgewezen. Duitsland, Frankrijk en andere landen van de Europese Unie hebben het een doorslaand pas gegeven. Zelfs Arabische landen die met de VS zijn gelieerd, zoals Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten, hebben het idee verzwakt. Het is ook belangrijk dat de Golfstaten hebben afgezien van het volgen van de lijn van Washington om Iran te vingeren voor de onbekende sabotage-incidenten.
Na weken van lobbyen voor zijn door de VS geleide ‘marine-coalitie’ lijkt Washington slechts twee andere partners te hebben geworven: Groot-Brittannië en Israël.
De term “coalitie” is daarom een verkeerde benaming in deze context. Het heeft ook geen geloofwaardigheid als een kracht die dient om het internationale recht en veiligheid te handhaven. De positie van de door de VS geleide as is er een van regelrechte vijandigheid tegenover Iran. Het gaat uit van de onjuiste veronderstelling dat Iran het ‘probleem’ is.
Een dergelijke extra-regionale militaire macht is per definitie een bron van verdere onveiligheid en spanningen in de Perzische Golf, zoals de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Mohammad Javad Zarif heeft opgemerkt. Ongetwijfeld is een dergelijke door de VS geleide inzet illegaal omdat het niet verplicht is door de VN-Veiligheidsraad. Het Amerikaanse plan steunt op een eenzijdige oplegging van Amerikaans geweld, samen met een coterie van bondgenoten die een lange geschiedenis hebben in het faciliteren van de militaristische avonturen van Washington.
Bovendien kan men zelfs gemakkelijk waarnemen dat de claims van de VS over maritieme veiligheid en veilige doorgang twijfelachtig zijn. Wat Washington lijkt te doen, is cynisch “veiligheidsproblemen” gebruiken als dekmantel voor het vormen van een agressief front tegen Iran. Het echte doel is om het “maximale druk” -beleid van de Trump-regering ten opzichte van Teheran te vergroten om die natie te dwingen af te staan aan Amerikaanse strategische eisen. Dit Amerikaanse beleid is natuurlijk onwettig, aantoonbaar crimineel. Maar het wordt verborgen, zoals de Amerikanen meestal doen, met het pseudo-imago van optreden als ‘politieagent’ ter wereld.
Daarentegen kan worden gehoopt dat de VN en de landen van de Golfregio vooruitgaan om het Russische voorstel voor een werkelijk coöperatieve, wederzijdse inspanning om de vrede te handhaven te omarmen. De enige weg vooruit is via multilateralisme, wederzijds respect, dialoog en naleving van het internationale recht. Conflict is een verlies-verlies-scenario. Vrede is win-win.
Als een partij zo’n redelijke stelling niet kan ondersteunen, is de vraag zeker: waarom niet? Een negatieve reactie duidt er sterk op dat er sprake is van oneerlijkheid over vermeende ‘veiligheidsproblemen’ en dat er een bijbelse, sinistere agenda speelt.
Er moet ook aan worden herinnerd dat de huidige toenemende spanningen in de Perzische Golf zijn ontstaan omdat de regering Trump de verwerpelijke stap heeft gezet om het internationale nucleaire akkoord met Iran af te wijzen. Dat akkoord werd in juli 2015 ondertekend door Iran, de VS, Rusland, China, Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland en de Europese Unie. Het internationale verdrag werd goedgekeurd door de VN-Veiligheidsraad. Toen Trump vorig jaar wegliep van de Amerikaanse wettelijke verplichting, zijn alle spanningen die we nu met Iran zien, opgetreden.
Zoals de Russische gezant Dmitry Polyanksy onlangs de persconferentie bij de VN vertelde, moet Washington terugkeren naar het nucleaire akkoord. Tot die tijd is het te belachelijk dat Washington zich voordoet als een soort veiligheidsarbiter in het Midden-Oosten.