Minister-president Mark Rutte verdedigde op 19 oktober 2919 het nieuwe huishoudboekje van de koning in de Tweede Kamer. Komend jaar gaat 44,4 miljoen euro naar het koningshuis, maar dure posten, zoals de beveiliging, staan helemaal niet in de begroting. Dat Rutte niet veel belang hecht aan een open democratie waar de burger op een normale wijze wordt geïnformeerd wat een monarchie kost draait hij constant om de kosten heen.

Het is kreupel of koning, het Koningshuis moet volledig belasting betalen

Wanneer prinses Amalia over een paar jaar 18 jaar wordt, ontvangt zij een grondwettelijke uitkering van maar liefst 268.000 euro met daarbovenop nog eens 1,25 miljoen voor haar huishouding en dat allemaal belastingvrij.[D.1] Voor de gewone burger zijn dat ondenkbare getallen,die een contrast schetsen tussen de bevolking en haar afgescheiden koningshuis. Laat staan dat onze monarchie een prijskaartje draagt van 60 miljoen.[D.2] Daarom zou men zich moeten afvragen: is het nu dan geen tijd om het Koningshuis volledige belasting te laten betalen in plaats van een klein beetje zoals dat nu gaat? Een meerderheid van de bevolking en een kamermeerderheid vindt dat de tijd meer dan rijp is voor verandering.

Ten eerste, de torenhoge kosten die wij als Nederlands burger moeten betalen is een van de belangrijkste redenen voor het belasten van het Koningshuis. Zo omvatte het kostenplaatje van het Koningshuis in 2017 een bedrag van 41,4 miljoen euro.[A.1]  Hiermee zou onze monarchie de op twee na duurste van de wereld zijn.[B.1] Dit inclusief de grondwettelijke uitkering van 888.000 euro voor Willem-Alexander, 352.000 euro voor Maxima en 502.000 euro voor prinses Beatrix.[A.2] Daarnaast worden er nog kosten toegerekend aan bijvoorbeeld onderhoud van de Groene Draeck: de lemsteraak van prinses Beatrix maar ook aan personeel, de rijtuigen en het reguliere onderhoud van de paleizen. Hiervoor krijgen de Oranjes nog eens 27 miljoen.[E.1] Uitgaven zoals rijtuigen en andere luxe zouden zij van eigen kapitaal moeten betalen.

Overigens wordt zelfs het kleine beetje belasting wat de Oranjes moeten afdragen gecompenseerd. Het privévermogen van het Koninklijk huis wordt geschat op 12 miljard wat verdiend zou zijn met aandelen in Shell en ABN Amro.[C.1] Volgens de wet is het Koninklijk Huis verplicht belasting te betalen over de rendementen van hun vermogen zoals hun spaargeld en hun aandelen waaronder de 12 miljard. Echter is er ook een vergoeding – een compensatie – die ze krijgen voor het betalen van de belasting waardoor ze nog steeds geen belasting betalen.

Dus eigenlijk laat de staat ons als burger opdraaien voor de kosten van het Koningshuis.

Wanneer we verder kijken naar het kostenplaatje zien we duidelijk dat naast de bevolking ook de politiek het idee deelt dat het Koningshuis belasting moet betalen.

Zo wordt in de kamer al jaren gepraat over de omstreden Oranje-regeling. PvdA, D66, PVV, SP en GroenLinks zijn van mening dat er wat moet gebeuren. PvdA streeft naar een herziening van de fiscale vrijstellingen. Iedereen moet immers inkomsten en vermogensbelasting betalen, dus ook de koning en zijn familie.[E.1]

Vaak argumenteert men dat belastingvrijstelling van het Koninklijk Huis van belang is voor de economie en dat het koningshuis vele lucratieve handelscontracten mogelijk maakt. Uit een door Regioplan uitgevoerd onderzoek in 2011 naar de effectiviteit van economische missies, kwam naar voren dat circa de helft van bedrijven aangaf voordeel te hebben gehad aan de economische missies. Tweederde deel geeft aan dat dit komt door hun netwerk met de Nederlandse bewindslieden.[A.3] Echter wordt er hierbij niet specifiek verwezen naar het Koninklijk Huis. Hieruit valt dus te concluderen dat economische stimulering een kwestie is van politieke connecties en niet van het Koningshuis.

Je kan nu wel veronderstellen dat het Koninklijk Huis belasting zou moeten betalen net zoals elke andere Nederlander. Naast een meerderheid onder de burgers dragen de partijen in de eerste en tweede kamer dezelfde mening. De wet die voor de belastingcompensatie zorgt moet worden aangepast, opdat het Koningshuis geen compensatie meer ontvangt voor hun belastingafdracht. Iedereen moet immers belasting betalen hierbij zou het Koninklijk Huis geen uitzondering moeten zijn.

Koningshuis kost veel meer dan in de begroting staat

Hoofdstuk 1 van de Rijksbegroting is traditiegetrouw gewijd aan het koningshuis. Met dit voorstel onder zijn arm trad Rutte vandaag de Kamer tegemoet om uit te leggen hoe het bedrag van 44,4 miljoen tot stand is gekomen. Van dit geld wordt in elk geval de ‘grondwettelijke uitkering aan leden van het Koninklijk Huis’ betaald.

Hieruit krijgt bijvoorbeeld Willem Alexander een belastingvrij inkomen van 949.000 euro en een pot van 5 miljoen euro voor allerhande onkosten. De andere twee Oranjes die op de begroting staan, zijn koningin Máxima (377.000 euro) en prinses Beatrix (537.000 euro).

350 miljoen euro per jaar

In De Nieuws BV bespreken historica en koningshuisdeskundige Dorine Hermans en Floris Müller van het Republikeins Genootschap deze begroting en de kostenposten die daar niet in zijn opgenomen. Volgens de republikeinen kost het koningshuis 350 miljoen euro per jaar. Zij tellen ook de kosten mee van onder andere beveiliging, het onderhoud van paleizen en staatsbezoeken.

Rutte doet er alles aan om het vaag te houden

Floris Müller

De grootste ontbrekende post is volgens Müller de gederfde vermogensbelasting. Hier komt aan de kant van het Republikeins Genootschap het nodige giswerk bij kijken, aangezien het vermogen van de koning en zijn familie niet bekend is. Müller is ervan overtuigd dat het draagvlak voor het koningshuis zal afnemen, als de minister-president transparanter zou zijn over alle kosten. “Rutte doet er alles aan om het vaag te houden.”

Onbeschoft als je begon over de kosten

In 2009 becijferde een adviescommissie onder leiding van Gerrit Zalm dat het koningshuis jaarlijks 110 miljoen euro kostte. De voormalig minister van Financiën nam in zijn rekensom wel de beveiliging en paleizen mee, maar liet gederfde belastinginkomsten buiten beschouwing. Waarom het kabinet niet transparanter is over de totale kosten van het koningshuis, vraagt presentator Willemijn Veenhoven zich af.

Volgens Dorine Hermans gaat de politiek omzichtig om met het koningshuis. “Het is pas sinds een jaar of 10 dat politici überhaupt dit hele vraagstuk ter discussie durven te stellen. Het is heel lang zo geweest dat je niet aan de kosten van de Oranjes kwam vanuit eerbied voor het koningshuis. 20 jaar geleden was het alsof je onbeschoft was als je begon over de kosten.”

Pathologisch zuinig

Volgens Hermans is het Nederlands koningshuis “pathologisch zuinig”. Als voorbeeld lepelt ze een anekdote op over koningin Wilhelmina. Zij hield van de mooie bloemen die middenin de vijver van Het Loo groeiden. Die stonden mooi op een tafeltje in het paleis.

“Haar tuinman moest elke week zo’n bloem plukken. Het bootje waarin zij zat was ontzettend krakerig en wilde ze niet laten repareren want dat was zonde van het geld.” De goede man heeft op een gegeven moment gezwommen naar die bloem omdat het bootje zonk”, vertelt Hermans.

De historica is kritisch op de Oranjes en hun omgang met geld. Toch wil Hermans absoluut niet dat het koningshuis verdwijnt. “Alsof je de Eiffeltoren afbreekt. Het is een sieraad. Het zijn wandelende monumenten. Maar dat geld is een kwetsbaarheid. Als Amalia straks op haar achttiende een miljoen per jaar krijgt, dat is niet te verkopen.”