Het LabLeakTheory van Trump

Op 4 juni tweette ik een Vanity Fair artikel over de LabLeakTheory: de theorie dat de coronapandemie begonnen zou zijn in een laboratorium in Wuhan. Het was een goed artikel, en toch maakten verschillende mensen er kritische opmerkingen over. Wat was namelijk het geval?

Trump als de duivel

De schrijfster had het nodig gevonden om voortdurend te seinen hoe verachtelijk ze Donald Trump wel niet vond. Dit ging niet subtiel. Hier een paar voorbeelden:

• ‘… under the cloud of Donald Trump’s toxic racism, which contributed to an alarming wave of anti-Asian violence in the U.S. …’
• ‘With President Trump out of office, it should be possible to reject his xenophobic agenda and still ask why…’
• ‘… the Trump administration’s shortsighted politicization of science.’
• ‘Thanks to their unprecedented track record of mendacity and race-baiting, Trump and his allies had less than zero credibility.’

Voor wie het Engels niet machtig is, hier staat dat het giftige racisme van Trump een golf van geweld tegen Aziaten in de VS veroorzaakte; dat hij een xenofobe agenda had; dat zijn regeringsploeg kortzichtig wetenschap politiseerde; en dat zijn leugens en racistische hetze hem ongeloofwaardig maakten.

Is Trump de duivel?

De eerste bewering slaat op het feit dat Trump volhield dat het coronavirus uit China kwam. Het ‘Chinavirus’ noemde hij het zelfs. Maar waarom zei Trump dit?
Heel simpel: omdat China een complottheorie verspreidde dat het virus naar China gebracht zou zijn door Amerikaanse militairen. Trump sprak dit krachtig tegen en kreeg vervolgens van politieke tegenstanders het label ‘racist’. Dat bleef wel plakken, want die beschuldiging was al jaren standaard.
Maar is Trump werkelijk een xenofobe racist? Wel bijzonder dan dat hij ondanks al deze beschuldigingen zoveel minderheden voor zich wist te winnen tijdens zijn presidentschap. Ruim een kwart van de kiezers uit deze groepen stemde op hem in 2020, een uitstekend resultaat voor een Republikeinse president.

Bij de beschuldiging ‘politisering van de wetenschap’ zou je kunnen lachen als het niet om te huilen was. De wetenschap rondom de coronacrisis is inderdaad gepolitiseerd… met name door de Democraten. De mainstream media in de VS hielpen dapper mee: elke coronadode was ‘schuld van Trump’ en alles was geoorloofd om de president te verzwakken. Zo werd Andrew Cuomo – de gouverneur van New York – gepresenteerd als lichtend voorbeeld van hoe het wel moest. Cuomo is de man die sinds de benoeming van Biden onder vuur ligt omdat hij een misdadig coronabeleid heeft gevoerd en dat probeerde in de doofpot te stoppen…

Donald Trump neemt het niet al te nauw met de waarheid: hij houdt van sterke verhalen en overdrijft vaak. Verder kan je hem botheid verwijten. Je kunt zeggen dat hij zichzelf wel erg goed vindt. Je kunt kromme tenen krijgen van sommige tweets van hem. Maar de beschuldigingen in dit stuk van Vanity Fair hebben weinig met de werkelijkheid te maken. Mocht u denken dat ze waar zijn, vraag u dan even af of u er ooit bewijs voor gezien hebt. Leugens worden niet waar als ze maar vaak genoeg herhaald worden.

Als Trump het zegt…

Trump – de anti-establishment politicus – was waarschijnlijk de meest gehate Amerikaanse president van de laatste vijftig jaar. Niet gehaat door de kiezers, maar door de gevestigde orde. Al hun plannen schopte hij in de war, al hun normen lapte hij aan zijn laars, en het presidentschap had hij voor hun neus weggekaapt. Iedereen die in de ‘betere’ kringen wilde verkeren, kon maar beter afstand nemen van deze tokkie-president. En zo geschiedde.

Als Trump iets zei, was het dus niet waar. Elke beschuldiging tegen Trump was per definitie geloofwaardig. ‘Kwaliteitsmedia’ grossierden in anonieme bronnen en de meest vergezochte beweringen werden voor zoete koek aangenomen.
Voorbeelden: het Steele Dossier – bij elkaar verzonnen roddels – werd door velen gepubliceerd. De complottheorie over Trumps samenwerking met de Russen werd twee jaar lang zo vurig verdedigd dat velen dit nu nog geloven. Trump zou Michael Cohen – zijn advocaat – hebben opgedragen te liegen tegen het congres; de ophef was zo groot dat Robert Mueller in eigen persoon genoodzaakt was in te grijpen. Dan was er de Russian Bounty story, een verhaal over prijzen op de hoofden van Amerikaanse soldaten in Afghanistan.
Ik zou nog meer voorbeelden kunnen noemen, maar het patroon is duidelijk. Als Trump iets zei, was dat voor de gevestigde orde reden om het tegenovergestelde te geloven, al is in al deze gevallen gebleken dat hij gelijk had.

Je zou denken dat iedereen weer een beetje normaal kan doen nu Donald Trump geen president meer is, maar toch vond Vanity Fair het ook nu nog nodig om nadrukkelijk afstand van hem te nemen. Eigenlijk was het raar. Zo’n goed en grondig stuk, alle feiten zorgvuldig gecheckt, en dan die ongefundeerde beschuldigingen ertussendoor. Waarom zou je zo’n monumentaal artikel waarin duidelijk vele uren werk zitten hiermee naar beneden willen halen?

Het probleem van Vanity Fair

Vanity Fair verdedigde hier een theorie die eerder door Trump geopperd was. Op 1 mei 2020 tijdens een persconferentie vroeg een journalist aan hem of hij aanwijzingen had dat het coronavirus uit een laboratorium was gekomen. Sterker nog, de journalist vroeg of Trump daar bewijs voor had gezien. Dat bevestigde de president, waarna hij zei dat het hem niet was toegestaan om meer over dat bewijs te vertellen.
Vanaf dat moment was het bijna onmogelijk om nog te zeggen dat het virus misschien wel uit een laboratorium was gekomen. Wetenschappers met persoonlijke belangen hadden al geroepen dat het een complottheorie was, nu stonden vrijwel alle media aan hun kant. Elk debat hierover was verdacht.

Zoals in het stuk van Vanity Fair staat: Trump’s premature statement poisoned the waters for anyone seeking an honest answer to the question of where COVID-19 came from. According to Pottinger, there was an “antibody response” within the government, in which any discussion of a possible lab origin was linked to destructive nativist posturing.
The revulsion extended to the international science community, whose “maddening silence” frustrated Miles Yu. He recalled, “Anyone who dares speak out would be ostracized.”

Nu Trump had gezegd dat het virus misschien wel uit een laboratorium kwam, was deze theorie voorgoed taboe. Wie het toch opperde, was ‘dus’ voor deze ‘xenofobe racist’. En dit gold niet alleen voor politici en journalisten, maar ook voor wetenschappers. Zoals Miles Yu zei: ‘Iedereen die zich hierover durfde uit te spreken, zou uitgestoten worden.’

Het resultaat van deze vergiftigde atmosfeer was dat Vanity Fair – ook nu nog – afstand van Trump moest nemen om de kans groter te maken dat dit artikel over de LabLeakTheory serieus zou worden genomen door de mensen die ertoe doen. En dus werden ongefundeerde roddels over Trump door het artikel heen gevlochten.

Schoolpleingedrag

We kunnen dit bagatelliseren, we kunnen erom lachen, maar het is in feite heel ernstig. Het is schoolpleingedrag: ‘Als jij vriendjes bent met Jantje mag je NIET meespelen!’ Op het schoolplein grijpt – als het goed is – een volwassene in, maar wie grijpt in als politici, journalisten en wetenschappers dit kinderachtige gedrag vertonen? Alle mooie verhalen over ‘het wetenschappelijke debat’ kunnen zo de prullenbak in als dit de praktijk is. Dan geldt op het plein het recht van de sterkste en maken de pestkoppen uit wie je serieus mag nemen.

Vooraanstaande wetenschappers hadden al voor de uitspraak van Trump het volle gewicht van hun gezag gebruikt om de LabLeakTheory onschadelijk te maken. Nu de e-mails van Fauci zijn vrijgegeven, weten we hoe ze achter de schermen druk uitoefenden om het een en ander voor elkaar te krijgen. En ze boekten goede resultaten:

• Op 3 februari 2020 kwam dr. Tedros van de World Health Organisation (WHO) met een aanbeveling om ‘de verspreiding van geruchten en desinformatie over het coronavirus’ tegen te gaan:
  To that end, we have worked with Google to make sure people searching for information about coronavirus see WHO information at the top of their search results. Social media platforms including Twitter, Facebook, Tencent and Tiktok have also taken steps to limit the spread of misinformation.
• Op 9 februari 2020 verscheen in Nature een paper waarin ‘wetenschappelijk bewezen’ werd dat het virus een natuurlijke oorsprong had. Dit onderzoek blijkt in acht dagen in elkaar te zijn gedraaid door vier wetenschappers die op 1 februari met o.a. Fauci hierover vergaderden. Hun gezaghebbende paper werd door velen gebruikt om de LabLeakTheory te debunken.
• Als kers op de taart verscheen op 19 februari 2020 het inmiddels beruchte statement in the Lancet, waarin wetenschappers betoogden dat deze ‘complottheorie’ genegeerd moest worden. Inmiddels heeft één van de ondertekenaars zich teruggetrokken omdat hij niet meer achter dit statement staat.

De censuur was geregeld, de ‘wetenschappelijke consensus’ was voor elkaar en toen Trump zich er eenmaal over uitsprak, hoefden deze wetenschappers zich helemaal geen zorgen meer te maken. De kritiek verstomde.
Wie wilde bij het minst populaire jongetje van de klas horen? Er zijn maar weinig mensen bestand tegen dergelijke groepsdruk, dat blijkt.
Zelfs maanden na het vertrek van Trump – zelfs nadat al een hoop aanwijzingen boven zijn gekomen dat er toch nog eens naar de LabLeakTheory gekeken zou moeten worden – zelfs nu nog durft Vanity Fair het blijkbaar niet aan om dit te schrijven zonder de ‘ik-haat-Trump’ disclaimer toe te voegen.

Inhoud zou belangrijker moeten zijn dan populariteit

Hoe diep zijn we gezonken als het publieke debat zo monddood gemaakt kan worden omdat we ‘erbij’ willen horen? Hoe velen van ons hebben hun vrijheid van meningsuiting in gijzeling gegeven aan de gedachtenpolitie die alleen maar kijkt of we wel ‘deugen’? Of we wel de ‘juiste’ mensen en meningen aanhangen of verwerpen? En het gaat niet alleen om Trump; kijk maar eens naar de Nederlandse politiek.

Komt de PVV met een motie? Dan stemmen heel wat partijen tegen omdat het de PVV is, ook als daardoor burgers schade lijden. Wil een partij graag deelnemen aan het volgende kabinet? Dan moet eerst het seinvlaggetje omhoog dat Wilders en Baudet uitgesloten worden. Dit soort zaken wordt dan gerechtvaardigd door te roepen dat deze politici racisten of fascisten zijn, maar Denk Eens Na.

Onder Mark Rutte werden tienduizenden onschuldige Nederlanders genadeloos opgejaagd en het kabinet Rutte werkte samen om dit te verbergen. De hele oppositie nam een motie van wantrouwen aan tegen de VVD-leider, en de hele Kamer (uitgezonderd de VVD) een motie van afkeuring. Er is heel wat meer reden om Rutte uit te sluiten dan Wilders en Baudet, maar de VVD’er ligt alweer op koers om weer premier van Nederland te worden. Dit zegt genoeg over de waarde van de seinvlaggetjes.

Het is schokkend dat zelfs bij een wereldwijde pandemie groepsdenken voorrang kreeg op de waarheid. Je zou denken dat in een dergelijke situatie de mensheid na zou gaan denken, dat uitspraken beoordeeld zouden worden op inhoud, en niet op wie iets zegt. Politici, wetenschappers en opiniemakers die nog liever de waarheid verminken dan een tegenstander gelijk geven, zijn niet te vertrouwen. Sterker nog: ze zijn een gevaar voor de mensheid. En burgers hebben hierin ook een verantwoordelijkheid.

Wie liever met de kudde meeloopt en braaf haat wie gehaat moet worden, zou zich eens af moeten vragen welke risico’s hij neemt. Als wij machthebbers niet meer kritisch bevragen, banen we zelf de weg naar een totalitaire maatschappij waarin mensenrechten niet meer tellen.