Hier introduceer ik de Web 3.0-beweging en de technologie erachter en wil ik graag laten zien waarom het het potentieel heeft om het internet in de toekomst vrij en open te houden.

Wat is waar?

Op 31 oktober 2008, iets meer dan twaalf jaar geleden, publiceerde een tot dan toe onbekende softwareontwikkelaar onder het pseudoniem Satoshi Nakamoto – meestal gewoon Satoshi genaamd – een beschrijving van een nieuwe, gedecentraliseerde en digitale valuta die hij “Bitcoin” noemde. Even later verscheen de eerste werkende versie van Bitcoin. Terwijl de eerste bitcoins nog maar een paar duizendsten van een cent waard waren, is de waarde van een bitcoin – vanaf begin november 2020 – ruim 12.000 euro. Een ongekende ontwikkeling. Veel pogingen om een ​​internetvaluta te creëren, waren eerder mislukt. Wat onderscheidt Bitcoin van deze vroege mislukkingen?

Het antwoord is te vinden in het document van de mysterieuze Bitcoin-uitvinder uit oktober 2008 met de kop: “Bitcoin: een peer-to-peer elektronisch geldsysteem” In het Duits bijvoorbeeld “Bitcoin: een elektronisch geldsysteem onder gelijken”. Daarin beschrijft Satoshi een manier om ervoor te zorgen dat geen enkele gebruiker van de nieuwe valuta vals kan spelen, bijvoorbeeld door valse overboekingen te doen of verkeerde rekeningsaldi te vervalsen. Dit klinkt in eerste instantie misschien triviaal, maar dat is het niet. Wie bepaalt wie wat bezit en welke transacties geldig zijn?

In het klassieke financiële systeem wordt deze functie overgenomen door administratieve organisaties die optreden als tussenpersoon. De sleutel is: Deze organisaties – meestal banken – controleren welke rekeningsaldi en transacties waar of geldig zijn en welke niet.

Op deze manier kunnen twee partijen die elkaar niet kennen of hoeven te vertrouwen, met elkaar handelen en waarden uitwisselen. Het is voor beide partijen voldoende om een ​​tussenpersoon te vertrouwen die instaat voor de geldigheid van transacties. Met alle terechte kritiek op het financiële systeem is dit een enorm voordeel dat van groot belang is voor onze complexe, moderne samenleving. Tegelijkertijd krijgen de tussenpersonen, d.w.z. banken en financiële instellingen, een groter belang dan de rest van de economie.

De blootgestelde machtspositie van tussenpersonen is een belangrijke factor achter veel van wat onze samenleving vandaag lijdt. Dit geldt niet alleen voor het financiële systeem, maar evengoed voor massamedia en internetbedrijven, die fungeren als knooppunten van de wereldwijde informatiestroom tussen de afzenders en ontvangers van informatie.

Er zijn geen tussenpersonen bij Bitcoin. Uw rol is niet van toepassing. In plaats daarvan wordt de informatie-uitwisseling tussen afzenders en ontvangers afgehandeld door een gedecentraliseerd netwerk van computers. Elke computer in het netwerk controleert permanent de juistheid van de gehele informatiestroom binnen het netwerk. In het geval van een digitale valuta wordt deze voornamelijk gebruikt om transacties en rekeningsaldi te beheren en te bevestigen. Technisch gezien beperkt de informatie zich echter niet tot geldgerelateerde processen.

De technologische innovatie – sommigen zeggen ook revolutie – achter Bitcoin is de zogenaamde blockchain. Het vormt de kern van Bitcoin en de reden waarom Bitcoin zegevierde waar andere digitale valuta eerder faalden.

Simpel gezegd kan men de blockchain voorstellen als een digitaal register. Alle deelnemers aan het netwerk hebben een kopie van dit register en nieuwe inzendingen kunnen alleen worden gedaan als alle deelnemers vooraf hun toestemming hebben gegeven en ondertekend. Geavanceerde wiskundige procedures zorgen ervoor dat het register nagenoeg niet meer achteraf gewijzigd kan worden.

Voor elektronisch geld zoals Bitcoin zorgt blockchain-technologie ervoor dat niemand transacties achteraf kan wijzigen. Algemeen gezien is de blockchain een soort versie van het verleden die alle actoren in het netwerk als waar herkennen. Welke informatie over het verleden kan worden gearchiveerd, is erg open. Vrijwel alles wat met pen en papier kan worden opgeschreven, kan ook in een blockchain worden bewaard.

Ingenieus gedecentraliseerd

Iedereen die een bepaald programma op zijn computer uitvoert, kan lid worden van het Bitcoin-netwerk. Het programma is gratis en de regels waarmee rekeningsaldi en transacties worden gevalideerd, zijn voor iedereen toegankelijk en transparant. Om deze regels te wijzigen, moet een grote meerderheid van de deelnemers aan het netwerk akkoord gaan door een nieuwe versie van de Bitcoin-software met gewijzigde regels op hun computers te installeren. Bitcoin wordt dus in principe democratisch gecontroleerd.

In zekere zin is Bitcoin echter al verouderde technologie. Zijn regeringsmodel is nog niet volledig ontwikkeld, wat in de loop der jaren heeft geresulteerd in een quasi-oligopolie dat nu macht kan uitoefenen over de verdere ontwikkeling van technologie. Nieuwere vormen van op blockchain gebaseerde netwerken hebben meer geavanceerde controlemechanismen en komen veel dichter bij het ideaal van een echte democratie – daarover later meer.

Toch blijft de centrale prestatie van blockchain-technologie bestaan. Het elimineert de noodzaak voor centrale autoriteiten om informatie te verifiëren en te herzien. Ze worden vervangen door een gedecentraliseerd, transparant en democratisch gecontroleerd netwerk van computers dat de authenticiteit van informatie garandeert. Bovendien kan geen enkele actor items in de blockchain verwijderen of vervalsen zonder toestemming. Dit maakt censuur en manipulatie buitengewoon moeilijk of zelfs onmogelijk.

De blockchain biedt een verscheidenheid aan toepassingen die verder gaan dan het creëren van digitale valuta. Er zijn al gedecentraliseerde alternatieven voor videoplatforms zoals YouTube, chatprogramma’s zoals WhatsApp en sociale netwerken zoals Facebook, om maar een paar voorbeelden te noemen. Overal waar de blockchain wordt gebruikt, wordt de mogelijkheid van machtsmisbruik door gecentraliseerde actoren sterk verminderd of onmogelijk gemaakt. Deze belofte van de blockchain inspireert een hele generatie jonge en getalenteerde softwareontwikkelaars onder de verzamelnaam “Web 3.0” om steeds meer gedecentraliseerde applicaties te creëren.

De Web 3.0-beweging vormt een bedreiging voor enkele van de machtigste bedrijven van onze tijd. Niet in de laatste plaats banken en internetbedrijven. Waarom laten ze de beweging los?

Niet te stoppen

Het korte antwoord is: omdat ze er niets aan kunnen doen. Het gedecentraliseerde karakter van de technologie biedt geen veelbelovend uitgangspunt om deze te onderdrukken. Laten we niet vergeten: in principe kan iedereen deel uitmaken van het netwerk door gratis beschikbare software van internet te downloaden en op zijn computer uit te voeren. Zo ontstaan ​​netwerken van duizenden en duizenden computers, verspreid over de hele wereld. Ze allemaal vinden zou een enorme taak zijn, en nog meer, ze allemaal dwingen hun activiteit te staken.

Gedecentraliseerde netwerken kennen geen landsgrenzen en vallen dus niet onder een uniforme rechtsmacht. Als ze toch worden aangevallen door de staat, blijft hun functionaliteit praktisch onaangetast. Technische onderdrukkingsmaatregelen zoals internetblokkering kunnen hooguit de verspreiding van gedecentraliseerde diensten vertragen. Een actueel voorbeeld is de overgave van Rusland aan het Telegram-chatprogramma.

Rusland heeft zijn burgers jarenlang de toegang tot Telegram niet ontzegd. Begin dit jaar kondigde het grootste Russische telecommunicatiebedrijf aan dat het zijn inspanningen zou staken. En dat, hoewel Telegram een ​​klassiek bedrijf is en gedecentraliseerde technologie gebruikt, maar als organisatie gecentraliseerd is gestructureerd. In vergelijking met volledig gedecentraliseerde netwerken is het daarom relatief gemakkelijk aan te vallen.

Naast het puur technische probleem van de haalbaarheid van een mogelijke aanval op gedecentraliseerde diensten, is er nog een ander probleem voor degenen die de strijd toch willen aangaan: naast idealistische motieven bieden gedecentraliseerde diensten inkomstenkansen als er rekenkracht voor hen beschikbaar wordt gesteld. Het vooruitzicht op inkomen is een krachtige motivator. Het versnelt de groei en verspreiding van Web 3.0-technologie, waardoor het gestaag aan kracht wint.

Samenvattend: gedecentraliseerde diensten zijn moeilijk of onmogelijk te onderdrukken, kunnen nauwelijks worden gecensureerd en hebben vaak mechanismen die hun snelle verspreiding versnellen. Een nachtmerrie voor alle machthebbers die internet willen misbruiken als instrument voor controle en onderdrukking. Maar dat is niet alles.

Digitale soevereiniteit

Naast censuur en repressie vormen toezicht op en handel in en met persoonsgegevens een integraal onderdeel van het gecentraliseerde internet zoals we dat vandaag de dag kennen. Google, Facebook en vergelijkbare bedrijven lijken gratis aanbiedingen voor hun gebruikers te hebben. Hun vermeende klanten en hun gegevens zijn in werkelijkheid vaak eerder het product van deze bedrijven dat ze ongebreideld verkopen aan hun echte klanten – vaak adverteerders.

Er is een reden waarom gegevens tegenwoordig als de nieuwe olie worden beschouwd. De gegevens van ons online gedrag kunnen worden gebruikt om zeer nauwkeurige conclusies te trekken over onze persoonlijkheidskenmerken, en de rekenkracht van moderne computers maakt de evaluatie van grote hoeveelheden gegevens algemeen beschikbaar. De vraag naar digitale brandstof is navenant hoog. De meest intieme informatie over ons gedrag baant zich een weg door de molens van cyberspace, zonder dat we invloed kunnen uitoefenen of zelfs maar zeker weten waar het terechtkomt en wat ermee gebeurt. Om nog maar te zwijgen van overheidsmisbruik.

De blockchain lost dit probleem op. Het is technisch zo opgebouwd dat informatie alleen verstuurd kan worden met behulp van een unieke sleutel. Deze sleutel is alleen eigendom van en wordt beheerd door de auteurs van de gegevens, op voorwaarde dat ze deze niet doorgeven. Hierdoor kunnen gebruikers zelf bepalen wat ze met hun gegevens willen doen. Sommige mensen waarderen privacy en geven alleen de meest noodzakelijke gegevens prijs, terwijl anderen hun gegevens misschien willen verkopen en er direct voordeel uit willen halen. Het verschil zit hem in het vermogen om te bepalen en te begrijpen wie persoonsgegevens voor welk doel gebruikt. Geheime diensten en andere duistere acteurs zullen zelden worden betrokken.

Echte informatieve zelfbeschikking en datasoevereiniteit worden tastbaar gemaakt door middel van gedecentraliseerde diensten. De Web 3.0-beweging werkt eraan om die belofte waar te maken en er zijn al werkprogramma’s beschikbaar. Dit zijn allemaal geweldige vooruitzichten, maar met alle optimisme: wat zijn de nadelen van gedecentraliseerde netwerken en blockchain-technologie?

Wat is het addertje onder het gras?

Gedecentraliseerde applicaties zijn technisch complexer dan hun gecentraliseerde tegenhangers. Dit verhoogt de kosten van hun ontwikkeling en exploitatie, wat uiteindelijk ook van invloed is op hun gebruikskosten. Als het Bitcoin-netwerk bijvoorbeeld zijn capaciteitslimiet heeft bereikt, kan de vergoeding voor een snelle transactie vijftig euro en meer bedragen. Dit heeft ook te maken met de ietwat verouderde stand van de techniek. Modernere versies van de blockchain kunnen veel goedkoper worden gebruikt. Met betrekking tot gecentraliseerde applicaties zijn ze echter altijd relatief duur in gebruik en gebruik.

Bovendien is de capaciteit van gedecentraliseerde applicaties met dezelfde beschikbare rekenkracht lager dan bij gecentraliseerde applicaties. Een deel van de rekenkracht is altijd nodig voor de communicatie tussen de computers en is niet beschikbaar voor het uitvoeren van de eigenlijke taak.

Daarnaast zijn decentrale applicaties momenteel nog relatief moeilijk te gebruiken. Hoewel er op dit gebied grote vooruitgang is geboekt, moeten nieuwe gebruikers vaak een bepaald niveau van voorkennis en trainingsbereidheid hebben. Web 3.0 wordt dan ook voornamelijk aangedreven door jongere generaties die praktisch zijn opgegroeid met computers en internet.

Technologie-sceptici uiten vaak hun bezorgdheid over het onvermogen om misdaad en andere grieven aan te pakken. In gedecentraliseerde netwerken is er immers geen autoriteit met de bevoegdheid om in te grijpen. Deze zorgen zijn legitiem en vormen een uitdaging waaraan actief wordt gewerkt. Moderne blockchains hebben bijvoorbeeld een geavanceerd democratisch controlesysteem waarin er onder andere een gekozen raad is die in bepaalde situaties kan ingrijpen.

Een vaak bekritiseerd aspect van Bitcoin is het hoge energieverbruik. Dat is begrijpelijk, het Bitcoin-netwerk verbruikt momenteel ongeveer 0,3 procent van de wereldwijde energieproductie en zit daarmee tussen het verbruik van de Filippijnen en het verbruik van België in. Allereerst moet worden opgemerkt dat nieuwere blockchain-systemen veel efficiënter en daarom zuiniger zijn. Bovendien is de echte vraag hoeveel van de wereldwijde energieproductie geschikt is voor een transparant, betrouwbaar en niet-manipuleerbaar monetair systeem. Gezien de relevantie die geld heeft voor ons hele leven, lijkt 0,3 procent mij redelijk.

Een soortgelijke beoordeling is nodig om te bepalen of de voordelen van gedecentraliseerde technologie de toegenomen inspanning en kosten rechtvaardigen. Laten we een soort utopie ontwerpen waarin het volledige potentieel van het nieuwe internet wordt gerealiseerd om deze vraag te benaderen.

Digitale vrijheid

Hoe zou een geïdealiseerde samenleving eruit kunnen zien, waarvan de informatiestroom grotendeels gedecentraliseerd wordt beheerd en gecontroleerd? Grote, allesbeheersende financiële en internetgroepen behoren dan tot het verleden. Banken en gecentraliseerde technologiebedrijven bestaan ​​waarschijnlijk nog steeds om praktische redenen, maar ze hebben veel minder invloed dan nu.

In deze toekomst heeft iedereen de volledige controle over wat er met zijn gegevens gebeurt, op voorwaarde dat de gegevens überhaupt worden vastgelegd. De transparante internetburger van vandaag krijgt zijn privacy terug en daarmee een belangrijk beschermend schild tegen uitbuiting door de economie en de staat.

Sterker nog: burgers van de gedecentraliseerde toekomst hebben alle middelen om uit een corrupt systeem te breken en een nieuw systeem op te zetten of zich aan te sluiten bij een ander, al bestaand systeem. Alle belangrijke informatie over zaken als hun eigendomsaanspraken in de vorm van salarisclaims, eigendommen, verzekeringsclaims en dergelijke zijn verankerd in een gedecentraliseerd systeem dat beveiligd is door een blockchain. Staat en andere actoren hebben er geen toegang toe. De burgers van morgen kunnen zelfstandig wonen en werken, zonder angst voor represailles. Onderdrukking en uitbuiting bestaan ​​nauwelijks meer.

De gedecentraliseerde toekomst wordt gevormd door nieuwe vormen van samenwerking. De huidige bedrijven worden vervangen door coöperaties waarin besluitvorming en administratieve processen transparant en niet manipuleerbaar zijn. Iedereen die er belang bij heeft, kan tegelijkertijd de juistheid van de processen controleren en borgen. Het enige dat nodig is, is een computer waarop bepaalde software draait. Iedereen die bij de coöperatie betrokken is, is tegelijk partner en heeft zeggenschap over wat er met de beschikbare middelen gebeurt en hoe de gegenereerde winsten worden verdeeld. Zakelijke bazen die aan de andere kant van de wereld beslissen hoe ze het beste lokaal zaken kunnen doen, bestaan ​​niet meer.

Deze realiteit wordt tastbaar door een technologie waarmee verschillende partijen op voet van gelijkheid, bindend en betrouwbaar met elkaar kunnen communiceren – zonder een centrale autoriteit die de processen reguleert en bewaakt. De kosten voor deze digitale vrijheid zitten vooral in de toegenomen technische inspanning, waarbij de capaciteit van de digitale infrastructuur en de benodigde specialistische kennis om dergelijke systemen te creëren gestaag groeit.

Getriggerd door een mysterieuze ontwikkelaar genaamd Satoshi Nakamoto en zijn uitvinding, de blockchain, heeft zich een beweging ontwikkeld die momenteel bezig is met het creëren van een nieuwe, gedecentraliseerde basis voor internet. Dit Web 3.0 is fundamenteel onlogisch, geeft zijn gebruikers een hoge mate van soevereiniteit over hun eigen gegevens en de verspreiding ervan kan praktisch door niemand worden gestopt.

De blockchain alleen kan echter niet zo’n samenleving creëren. Uiteindelijk kan technologie alleen tools bieden. Wij mensen en hoe we onze tools gebruiken, zijn cruciaal.