Eric Zemmour is van mening dat geen enkele politieke partij momenteel in staat is om “de rechtvaardige toorn en angst van het Franse volk te uiten”.
Tot voor kort leek Frankrijk op weg naar buiten, het Australisch-Amerikaanse verraad aan de onderzeeër deal de genadeslag, de ultieme vernedering voor wat ooit bekend stond als de grande nation . Grand niet langer, een natie in gevaar, collectieve psyche in de container: herfst in Frankrijk. Het kon bijna niet erger worden.
Het blijkt dat ze dat kunnen. Vorige week kwam er een nieuwe enquête uit waarin Eric Zemmour Marine Le Pen overtrof bij de presidentsverkiezingen van volgend jaar. Zoals de zaken er nu voor staan, zou Zemmour, en niet Le Pen, doorgaan naar de tweede en beslissende ronde van de verkiezingen, tegenover de zittende Emmanuel Macron.
Machine à Polémiques
De resultaten zorgden voor schokgolven in het Franse politieke landschap en brachten Zemmour op de voorpagina’s van de belangrijkste nieuwszenders van het land. Zemmour ante portas, quelle horreur ! Het geheel is vrij opmerkelijk. Zemmour heeft zich immers nog niet kandidaat gesteld voor de verkiezingen. Maar het lijkt een uitgemaakte zaak. De media doen zeker alsof het zo is, en Zemmour zou gek zijn om ze tegen te spreken. Dwaas is hij niet – integendeel.
Het geheel is nog opmerkelijker, en niet vrij van ironie, aangezien Eric Zemmour toevallig joods is (en praktiserend, in ieder geval tot zijn vader in 2013 overleed) en afkomstig is uit een Frans-Algerijnse familie die Algerije verliet tijdens de onafhankelijkheidsstrijd van het land. Zelf omschrijft Zemmour zijn etnische achtergrond als Berber. Een curieus geval inderdaad. Een jood, een ‘ métèque ‘ (een pejoratieve term voor buitenaardse bewoners) – de nachtmerrie van elke traditionele extreemrechtse Franse nationalist, zoals het linkse tijdschrift Marianne onlangs opmerkte .
Eric Zemmour is het antwoord van Frankrijk op Donald Trump, zo niet zijn Franse avatar. Net als Trump heeft hij geen filters, maar in tegenstelling tot Trump is hij zeer intelligent, erudiet, verfijnd, welbespraakt en scherpzinnig. Zemmour, een productief auteur van hoofdartikelen, commentaren en bestsellerboeken, een prominente tv-persoonlijkheid en beroemdheid, behoort tot de meest beruchte provocateurs van Frankrijk , een ‘ machine à polémiques ‘, zoals Politico hem onlangs noemde , die irriteert, ergert, irriteert en polariseert.
Zemmour is al jaren tevreden met het spelen van de rol van de publieke intellectueel aan de rechterkant, een moderne mannelijke Cassandra, die onvermoeibaar klaagt over het schijnbaar onverbiddelijke verval van Frankrijk en het hele Franse politieke establishment ophitst omdat het niet stopte en terugdraait het. De titel van zijn bestseller uit 2014, ‘Le zelfmoord français’, zei genoeg. Het was een analyse van hoe de Franse elites – politiek, economisch, administratief en vooral intellectueel, de “erfgenamen van mei ’68” – systematisch “Frankrijk ongedaan hebben gemaakt”.
Het resultaat is een lijn van argumentatie doet denken aan de Kulturpessimismus die late 19 doordrongen e en begin van de 20 ste eeuwse Duitsland, met name Oswald Spengler’s “Daling van het Westen.” In het verleden, merkte Zemmour op, had Frankrijk zijn ideeën, zijn visie op de wereld, “zelfs zijn grillen” “opgelegd” aan “een universum dat wordt meegesleept door al deze wonderen”. Tegenwoordig daarentegen werd Frankrijk “gedwongen om waarden en mores in te slikken die totaal het tegenovergestelde zijn van wat het eeuwenlang had opgebouwd”.
Tegelijkertijd, zo beweerde hij, had de Franse politieke en economische elite in naam van het Europese project en de globalisering in grote mate afstand gedaan van de soevereiniteit en de nationale onafhankelijkheid van het land en deze opgegeven, dit alles onder de goedkeurende ogen van de media die enthousiast prezen “deze grote verzaking.”
Op het eerste gezicht lijkt het misschien niet meer dan de typische euroscepsis die hedendaags radicaal rechts zo dierbaar is. In werkelijkheid gaat Zemmours diagnose van de spirituele situatie van de huidige tijd een beetje dieper. Het wordt geïnformeerd door een sterk gevoel – Kulturpessimismus oblige – dat niet alleen de Franse, maar de westerse beschaving zijn beloop heeft gehad, het slachtoffer geworden van vermoeidheid en uitputting.
Ontkerstening en wijdverbreide achterdocht ten aanzien van het vooruitgangsbegrip hebben de fundamenten waarop het heeft gestoeld, uitgehold. In het proces heeft het zijn spirituele schild verloren en heeft het zichzelf kwetsbaar gemaakt voor de toevloed van buitenaardse ideeën en waarden.
Grote Obsessie
Zoals zoveel andere rechtse populisten in Europa tegenwoordig, is Zemmour geobsedeerd door de islam, en wel om meer dan een enkele reden. Ten eerste is er de erkenning dat moslims hebben behouden wat het Westen grotendeels heeft verlaten: een gevoel van spiritualiteit en anti-materialisme, een ethisch en moreel kompas en vooral een gevoel van eer.
Tegelijkertijd spuugt Zemmour ad nauseam alle bekende anti-islamitische stijlfiguren uit die het politieke fortuin hebben gemaakt van radicaal-rechtse ondernemers in de recente herinnering, van wijlen Pim Fortuyn tot Geert Wilders in Nederland, van Pia Kjærsgard in Denemarken tot Paulin Hanson in Australië. Deze stijlfiguren stellen dat de islam niet alleen een religie is, maar ook een politieke ideologie, en als zodanig totalitair; dat de basisprincipes van de westerse cultuur en beschaving, zoals democratie, vrijheid van godsdienst en mening, de gelijkheid van man en vrouw, of de scheiding van kerk en staat, fundamenteel op gespannen voet staan met de islam; en dat de islam draait om onderwerping en daarom onverenigbaar is met de liberale democratie.
Zemmour’s andere grote obsessie is nauw verbonden met zijn anti-islamitische positie – het spook van de ‘ grote vervanging’ . Dit is een complottheorie die al geruime tijd bestaat. Het kreeg nieuwe grip met het gelijknamige boek van Renaud Camus uit 2011 (nu in zijn derde editie). Maar het is Zemmour die het in Frankrijk populair heeft gemaakt, met groot succes.
In 2018, één op vier respondenten in een representatieve enquête geabonneerd op de “theorie” van de grote vervanging. Het idee hier is, in een notendop, dat de combinatie van massale immigratie en hoge geboortecijfers van niet-Europeanen de “oorspronkelijke” Europese bevolking zal overweldigen en haar zal vervangen, evenals haar cultuur, waarden en tradities, en dit alles met de volledige kennis, medeplichtigheid en steun van Europa’s kosmopolitische elites die niets dan minachting hebben voor de nationale identiteit en hun eigen cultuur.
Aarzelende Verlosser
Een paar weken geleden kwam het nieuwe boek van Zemmour uit. De titel is bedoeld als een waarschuwing: “La France n’a pas dit son dernier mot” – “Frankrijk heeft zijn laatste woord nog niet gezegd.” Zoals verwacht is het een bestseller – op het moment van schrijven op de eerste en tweede plaats op amazon.fr – en, zoals verwacht, wordt het grotendeels gezien als een manifest om zijn campagne te lanceren. De boodschap is duidelijk. Het is nog niet te laat om te handelen. Maar handelen we moeten, en snel. Want we staan voor een situatie van leven en dood: ofwel Frankrijk blijven of verdwijnen.
Om te winnen, benadrukt Zemmour, “moeten we op alle fronten vechten.” Om “de indringers” bij ons weg te houden en “onze identiteit te redden en onze soevereiniteit te herwinnen”. Dat is de enige manier om een einde te maken aan de ‘migratiegolven’ die ‘ons grondgebied en onze mensen decennialang overspoelen’. Anders is Frankrijk verloren, ten prooi gevallen aan het terugdraaien van de kolonisatie en de grote vervanging. Want, zoals Zemmour stelt, “demografie is het lot.”
Dit is waar Zemmour binnenkomt, een onwillige redder, die tussenbeide komt omdat, zoals hij aanklaagt, er niemand, geen politieke partij is – en dat geldt ook voor de Nationale Rally van Marine Le Pen – die in staat is om “de rechtvaardige toorn en angst van de Franse mensen.” Zemmour ziet zichzelf als de erfgenaam van een lange traditie van nationaal-populisme, en in het bijzonder van een van de meest prominente exponenten, Maurice Barres, beroemd om zijn definitie van identiteit en verbondenheid als ” la terre et les morts” – de bodem en de doden . Op een bepaald punt in het boek beschrijft Zemmour zichzelf als een ” Français de la terre et des morts ” die van Emile Zola naar Barres ging.
Op een bepaald niveau is dit logisch. Immers, Barres was, aan het eind van de 19 e eeuw, een van de eersten om te obsederen over Frankrijk overspoeld en overspoeld door migranten – eerste vermoedens van de geweldige vervanger. Ironisch genoeg was Barres toevallig ook een beruchte antisemiet , die een prominente rol speelde tijdens de Dreyfus-affaire, een bepalend moment in de moderne Franse geschiedenis dat een blijvend stempel op de republiek drukte.
Een andere prominente beruchte erfgenaam van deze traditie is natuurlijk Jean-Marie Le Pen. Onlangs werd Le Pen père gevraagd naar zijn mening over Eric Zemmour. Le Pens reactie was even onthullend als verontrustend: “Het enige verschil tussen hem en mij is dat hij joods is.” Honi soit qui mal y pense – kwaad voor hem die kwaad denkt, zoals het gezegde luidt. Eén ding is zeker, de komende maanden zullen turbulent worden in Frankrijk, en misschien grappig – zolang je toevallig geen Frans bent.