Het slagveld van Sinterklaas ouders let zaterdag goed op uw kinderen het kan misgaan

Intocht Sinterklaas: niet alleen spannend voor kinderen

Ook dit jaar gaat het in de week voor Sinterklaas aankomt weer meer over doodsbedreigingen, demonstratievakken en roetveegpieten, dan over pepernoten, cadeautjes en Amerigo. Waar zijn zaterdag de (grootste) brandhaarden op het slagveld van Sinterklaas?

Het goede nieuws: voor het eerst in jaren lijkt er bij de landelijke intocht van Sinterklaas geen vrees voor een grote clash tussen activisten van Kick Out Zwarte Piet (KOZP) en Pro-Pieten. Nu omroep NTR definitief heeft gekozen voor de roetveegpiet, hebben de activisten van KOZP besloten niet bij de landelijke intocht te demonstreren. Apeldoorn, waar Sinterklaas zaterdag om 12.00 uur aankomt, heeft wel demonstratievakken klaargezet voor drie pro-pietdemonstraties. Wie daar precies komen opdagen en wat hun plannen zijn, is nog de vraag. Garanties dat het rustig blijft in Apeldoorn zijn er allerminst.

Het slechte nieuws: in veel andere gemeenten is de politie in opperste staat van paraatheid omdat er van verschillende kanten demonstraties zijn aangekondigd. KOZP zal zaterdag in zeker negen en misschien meer Nederlandse gemeenten actievoeren: Alkmaar, Den Haag, Dordrecht, Eindhoven, Groningen, Hoorn, Leeuwarden en Nijmegen. Zondag volgt nog een demonstratie in Den Bosch. In Den Haag, Nijmegen, Den Bosch, Eindhoven, Groningen en Emmen zijn zeker of zeer waarschijnlijk ook tegendemonstraties van Pro-Pieten. Ze krijgen voor zover mogelijk demonstratievakken langs de route van de Sint.

Het zijn die steden waar het kruitvat het makkelijkst tot ontploffing kan komen. Daar staan de geweldloze, maar ervaren activisten van KOZP, die zichzelf zien als historische strijders tegen racisme, in de directe nabijheid van een licht ontvlambare verzameling Pegida-aanhangers, gele hesjes, rechtsextremisten en voetbalhooligans die stellen op te komen voor de Nederlandse cultuur en traditie. Hoe groot hun aantallen zaterdag zullen zijn, laat zich lastig voorspellen. Maar de grens van geweld werd vorig weekend al overschreden, toen Pro-Pieten vuurwerk en stenen gooiden naar een bijeenkomst van antipieten in Den Haag. Er werden vijf mensen aangehouden.

Agenten door het hele land zijn op afroep beschik­baar, voor het geval de situatie ergens uit de hand loopt
Woordvoerder landelijke politie

Tijdens de intochten ligt de verantwoordelijkheid voor de ordehandhaving bij de korpsen in de regio, meldt een woordvoerder van de landelijke politie. ,,Maar als het nodig is kunnen we opschalen. Agenten door het hele land zijn op afroep beschikbaar, voor het geval de situatie ergens uit de hand loopt. Ze weten dat ze dit weekend een seintje kunnen krijgen en hebben hun telefoon bij zich.”

De regiokorpsen hebben een zogeheten Staf Grootschalig en Bijzonder Optreden (SGBO) die alles monitort en coördineert. Al deze SGBO’s staan in contact met de nationale staf. Daar wordt bepaald of er ergens extra inzet nodig is.

Brandhaard Den Haag

De voornaamste brandhaard lijkt zaterdag Den Haag te worden. Daar was al het vuurwerkincident, en deze week werd er ook een man aangehouden die zichzelf met een bom dreigde op te blazen als verdediger van de Nederlandse cultuur. Na de raadsvergadering van woensdag (die over het geweld tegen KOZP ging) werd een raadslid van GroenLinks, volgens eigen zeggen, met de dood bedreigd door Pro-Pieten. Zeker één culturele instelling heeft al aangekondigd niet met hun jeugdleden naar de optocht te komen: te gevaarlijk. Burgemeester Johan Remkes heeft iedereen opgeroepen ‘zich te gedragen’.

In Eindhoven, waar het vorig jaar fors uit de hand liep, dreigen ook nu weer ongeregeldheden. Vorig jaar werden demonstranten van KOZP belaagd door een groep Pro-Pieten en bekogeld met eieren. Voor vrijdag en zaterdag zijn er drie demonstraties aangekondigd. Op zaterdag zijn dat ‘Eindhoven kan het/KOZP’ aan de ene kant en ‘Sinterklaasfeest als traditie’ aan de andere kant. Een van de Pro-Piet activisten van vorig jaar kondigde deze week aan ‘met nog meer mensen te komen’. ,,Dit loopt weer uit de hand, let maar op.”

De Lieve Goede Sint vs. Wakker Noorden

In Emmen staat actiegroep De Lieve Goede Sint (antipiet) tegenover de demonstranten van Wakker Noorden. En in Groningen broedt het gemeentebestuur op een manier beide kampen uit elkaar te houden, vorig jaar verlieten de Pro-Pieten hun demonstratievak om de antipieten op te zoeken.

De actievoerders van KOZP kondigden eerder deze week aan te vrezen dat ze ‘een schietschijf’ worden. ,,We zijn bij al onze demonstraties geïntimideerd en gedemoniseerd, en het wordt steeds heftiger”, stelt voorman Jerry Afriyie in een persbericht. ,,Het is tijd voor serieuze bescherming door de overheid.”

De organisatie zegt nu het gevoel te hebben dat die bescherming ontbreekt, en neemt daarom zelf voorzorgsmaatregelen. ,,Wij zijn genoodzaakt om onszelf te beschermen, bijvoorbeeld door inzet van camera’s en livestreams.”

Crowdfunding voor bescherming

Om de kosten hiervan, en van andere acties en rechtszaken die KOZP voert, te kunnen dragen, heeft de stichting een crowdfundingsactie opgetuigd. Maandag werd de digitale collectebus opengezet, gistermiddag was er al zo’n 25.000 euro binnen, afkomstig van tegen de 900 donateurs. ‘Zo fucking blij met jullie volharding! Diepe buiging’, schrijft een van de donateurs in een toelichting.

KOZP was gisteren niet bereikbaar voor meer informatie. Wel schreven ze in een mail waarin sympathisanten opgeroepen worden te komen demonstreren ‘begrip te hebben voor mensen die zich niet veilig voelen, maar goed contact te hebben met de lokale burgemeesters en politie’.

Vaak gaat het niet mis op de plekken waar je het zou verwachten. Mensen die kwaad willen, zoeken juist plekken die minder in het oog springen
Otto Adang, lector Openbare Orde & Gevaarbeheersing aan de Politieacademie

Otto Adang, lector Openbare Orde & Gevaarbeheersing aan de Politieacademie, stelt dat het moeilijk te voorspellen is hoe de intochten gaan verlopen. ,,Vaak gaat het niet mis op de plekken waar je het zou verwachten. Mensen die kwaad willen, zoeken juist plekken die minder in het oog springen. Vorig jaar hebben we voor het eerst gezien dat het overal mis kan gaan. Je mag aannemen dat de politie daar nu alert op is.”

Vorig jaar was hij ook in Zaandam, waar de landelijke intocht plaatsvond. De oude binnenstad was toen zo hermetisch afgesloten en er was zoveel politie, dat rellen haast onmogelijk was. ,,Maar het is niet haalbaar om elke intocht in Nederland zo te beveiligen, dat gaat gewoon niet.”

Tot nu toe kwam geweld bij de intochten van de kant van de voorstanders van Zwarte Piet, stelt Adang. Daar zit volgens hem ook nu de grote onvoorspelbaarheid: hoe gedragen deze mensen zich? ,,Daarbij speelt de hele maatschappelijke discussie ook een rol. Wanneer meer gematigde mensen laten merken dat ze geweld afkeuren, zullen zij ook minder snel geweld gebruiken. Wat dat betreft blijft het tot nu toe relatief stil.”

Leontine van Kollenburg, voorzitter van de Eindhovense intocht-organisatie, verzuchte dan ook recent: ,,Je zou bijna vergeten dat dit een heel leuk feest kan zijn, we hebben weer een ontzettend mooi programma.”