Inhoud
Als ze binnenkomt en voor de drie rechters gaat zitten, slaat ze haar handen voor haar gezicht en begint ze meteen te huilen. En ze zal daar niet meer mee stoppen ook. Op iedere vraag van de rechtbank klinkt haar door tranen gesmoorde stem. Tijdens de pauze houdt ze het niet meer en begint ze zo te hyperventileren dat het de rechtbank beter lijkt om haar naar huis te sturen.
In de nacht van 15 op 16 augustus 2020 staat het leven van tientallen betrokkenen stil als een Seat Arosa met een klap een boom raakt. Er volgt volgens een getuige een kleine explosie en de 850 kilo wegende auto vat vrijwel meteen vlam. Drie van de vier inzittenden van de kleine tweedeursauto hebben geen schijn van kans, ze komen om in de vlammenzee. De 32-jarige bestuurster weet gewond en al uit de wagen te komen. Ze verliest dan het bewustzijn in de naastgelegen greppel.
De verwoestende werking van de brand is zo heftig dat de inzittenden niet meteen te identificeren zijn. Pas later blijkt dat het gaat om de 41-jarige Alex Killestein, de 33-jarige Sebastiaan Schut en de 29-jarige Boye Lap.
Flarden
Als de vrouwelijke verdachte snikkend en al antwoorden probeert te geven op vragen van de rechtbank, wordt duidelijk dat haar herinneringen aan de crash nog louter bestaan uit vage flarden.
‘Ik kan mij niet heel veel herinneren, ik weet nog wel welk liedje er speelde, maar ik werd wakker in de auto en toen heb ik dingen gezien die je niet wilt zien’.
Het ongeluk op een provinciale weg speelde zich af rond een lange verkeersdrempel. In de weg gelegd om er voor te zorgen dat automobilisten ter plaatse niet harder rijden dan dertig kilometer per uur. Uit onderzoek van de politie volgt dat de vrouw te hard moet hebben gereden. Hoe hard is niet helemaal duidelijk, ze zou de boom geraakt hebben met een snelheid tussen de 67 en 94 kilometer per uur.
Onbalans
Wat de politie betreft is het ongeluk te wijten aan een combinatie van een te hoge snelheid met een in onbalans geraakte lichte auto die door het gewicht van de vier inzittenden zwaar beladen was. De drempel was met die snelheid te veel voor de kleine Seat Arosa. Op camerabeelden is te zien dat de Seat op de heenweg met een normale snelheid voorbij komt. Op de terugweg is volgens de politie een hogere snelheid waarneembaar.
Volgens een getuige was de bestuurster boos omdat haar vriend eerder die avond aan het sjansen was met een ander. De bestuurster zelf heeft een andere lezing. Ze moet met veertig of vijftig kilometer per uur hebben gereden. Dat kan niet anders. Waarom zou ze ook te hard over een drempel rijden?
De slachtofferverklaringen die tijdens de strafzaak worden uitgesproken gaan door merg en been. Over levens die volledig stil komen te staan, politie aan de deur in het midden van de nacht, nabestaanden die in therapie in een poging om het ondraaglijke draaglijk te maken.
Kerstboom
Een van hen was er zelfs zo slecht aan toe dat ze moest worden opgenomen in een kliniek. Haar kinderen verdwenen daardoor naar een pleeggezin. De man die zijn tweelingbroer verloor spreekt van een amputatie. Hij had zelf met Kerstmis altijd een echte kerstboom in huis en zijn broer een ‘lelijke boom van plastic’. Om hem toch nog een beetje bij zich te hebben, plaatste hij met kerst de plastic boom van zijn overleden evenknie maar in zijn woonkamer.
‘Toen we klein waren, droegen we dezelfde kleren, we trokken altijd samen op, hij was niet alleen mijn broer, maar ook mijn beste vriend. We belden dagelijks. Iedere zondag gingen we naar onze oma, nu ga ik alleen. Iedere keer huilt ze. Ik heb een kleine urn gekocht voor haar met as van hem’
Sommige nabestaanden zijn boos omdat de bestuurster een feestje had gegeven nadat ze uit het ziekenhuis kwam. Een ander spreekt van vergiffenis.
‘We moeten allemaal door. Ik wil haar daarom vergeven. Ik kan wel met verwijten gaan gooien, maar ik moet ook door’
Volgens de raadsvrouw die de slachtoffers bijstaat en schadevergoedingen eist van 5000 tot 20.000 euro is er sprake van een ramp.
‘Een van de slachtoffers heeft een foto gezien van het autowrak met de verkoolde lichamen. Hij zag zijn broer. Het Algemeen Dagblad heeft die foto online gepubliceerd. Dat is ontluisterend. Iedereen is in shock. Het is hun MH17-ramp’.
Schuld
Het strafrecht is een rare plek voor verkeersongevallen. Omdat het in tegenstelling tot de meeste misdrijven niet om opzet draait. Niemand was uit op deze vreselijke tragedie, iedereen wil het liefst de tijd terugdraaien. Niemand gaat van huis om een ander dood te rijden. Er moet gekeken worden naar schuld.
Het Openbaar Ministerie ziet in deze vreselijke zaak geen bewijs voor roekeloos rijgedrag, maar stelt wel dat de vrouw ‘aanmerkelijk onvoorzichtig’ heeft gereden. En vraagt de rechtbank om de bestuurster van de Seat Arosa te veroordelen voor artikel 6 van de Wegenverkeerswet.
Het is een ieder die aan het verkeer deelneemt verboden zich zodanig te gedragen dat een aan zijn schuld te wijten verkeersongeval plaatsvindt waardoor een ander wordt gedood of waardoor een ander zwaar lichamelijk letsel wordt toegebracht of zodanig lichamelijk letsel dat daaruit tijdelijke ziekte of verhindering in de uitoefening van de normale bezigheden ontstaat.
Een wat wollige tekst, maar als de rechtbank tot een schuldigverklaring komt, dan wil dat zeggen dat de bestuurder van een auto door het verkeerde rijgedrag verantwoordelijk is voor de dood van een ander. Zijn of haar gedragingen in het verkeer waren de oorzaak van onherstelbaar leed. Het is geen doodslag, laat staan moord, maar het is evengoed een voor het gemoed van de verdachte zware aanklacht.
Het is niet voor niets een misdrijf en geen overtreding.
Normering
Een van de gedachten achter de rechtsgang is dat de norm moet worden bewaakt. Dat er moet worden gewezen op het feit dat deelname aan het verkeer, zeker in een auto, een zware verantwoordelijkheid met zich meedraagt. Dat andere automobilisten moeten weten wat er van hen wordt verwacht en waar verkeersfouten toe kunnen leiden.
Ik heb een rechter weleens horen zeggen dat autorijden topsport is.
Maar hoe straf je verkeersfouten af als de gevolgen zo ernstig zijn? De officier van justitie in deze zaak gaf haar worsteling prijs.
‘De vraag is welke straf passend en geboden is. Het formuleren van een straf is lastig. De verdachte heeft het ongeluk en de gevolgen nooit gewild. Ze is de vader van haar jongste dochter verloren. Vanuit de optiek van de nabestaanden zal geen straf ooit voldoen aan hun verdriet. Zij geven in de slachtoffergesprekken aan levenslang te hebben. Gelukkig bestaan er richtlijnen voor dit soort strafbare feiten’
Al met al kwam de aanklager tot een werkstraf van 150 uur en een geheel voorwaardelijke rijontzegging van een jaar met een proeftijd van drie jaar. Op 8 februari is het aan de rechtbank om een vonnis te vellen.
Van een dergelijke strafeis kun je van alles vinden. Feit is dat alle betrokkenen, ook de verdachte, door moeten leven met de verschrikkelijke gedachte dat drie levens voorgoed verloren zijn. Die onomkeerbare confrontatie levert iedere dag een loodzware strijd op en daar kan het strafrecht niets aan verandere