Het vermogen van Elon Musk nadert een half biljoen dollar: kapitalisme en oligarchie

De rijkdom van Elon Musk, eigenaar van Tesla, SpaceX en social media platform X (Twitter), nadert snel de half biljoen dollar, volgens de laatste schatting van Forbes magazine. Musks persoonlijke fortuin van $442 miljard is alleen al de afgelopen twee maanden met ongeveer $180 miljard toegenomen, waarbij een groot deel van de stijging plaatsvond in de zes weken sinds de herverkiezing van Donald Trump.

Musks nettowaarde is nu bijna $200 miljard hoger dan die van de op één na rijkste persoon, Jeff Bezos (Amazon, $248 miljard), die wordt gevolgd door Mark Zuckerberg (Meta, $223 miljard) en Larry Ellison (Oracle, $195 miljard). Gezamenlijk hebben de 10 rijkste personen ter wereld – negen Amerikanen plus de Fransman Bernard Arnault – hun vermogen met $305 miljard vergroot in slechts vijf weken, wat hun gezamenlijke totaal op een duizelingwekkende $2,1 biljoen brengt. 

De totale rijkdom van deze 10 personen is meer dan het BBP van alle landen behalve zeven. Het is meer dan 40 keer de geschatte jaarlijkse kosten om de honger in de wereld te beëindigen, en meer dan 100 keer de geschatte jaarlijkse kosten om dakloosheid in de Verenigde Staten te beëindigen. 

De sterke toename van de rijkdom van deze laag is nauw verbonden met de speculatieve manie op de aandelenmarkt, aangewakkerd door de verwachting van Trumps beleid: belastingverlagingen voor de rijken, deregulering en ingrijpende bezuinigingen op sociale programma’s. Met name de aandelenkoers van Tesla heeft nieuwe records bereikt, terwijl SpaceX, nu gewaardeerd op $ 350 miljard, deze maand een inkoopactie heeft uitgevoerd om de aandelenwaarde te verhogen. Musks fortuin omvat ook een Tesla-salarispakket van $ 50 miljard dat momenteel in een rechtbank in Delaware wordt vastgehouden.

Musk belichaamt de fusie van oligarchie en de staat in de inkomende regering. Hij droeg persoonlijk naar schatting $ 277 miljoen bij aan Trumps verkiezing, terwijl hij zijn controle over X gebruikte om de verkiezingsuitslag te beïnvloeden. Hij speelt nu een dominante rol bij het bepalen van het beleid en de samenstelling van de Trump-regering.

Musk is aangesteld om samen met collega-miljardair Vivek Ramaswamy leiding te geven aan het zogenaamde Department of Government Efficiency (DOGE). Het verklaarde doel van de afdeling is om $ 2 biljoen aan federale uitgaven te schrappen, een bedrag dat, opmerkelijk genoeg, ongeveer gelijk is aan de gecombineerde rijkdom van ’s werelds top 10 miljardairs.

De doelen van deze bezuinigingsmaatregelen zijn duidelijk genoeg. Vorige week verklaarde Musk dat de term “dakloos” een “verkeerde benaming” is, en stelde: “Daklozen zijn in werkelijkheid gewelddadige drugszombies met dode ogen, en naalden en menselijke uitwerpselen op straat.” Musk voegde toe: “Hoe meer geld er wordt uitgegeven aan de bestrijding van dakloosheid, hoe erger het wordt.” Ondertussen heeft Ramaswamy voorgesteld om “honderden miljarden dollars” te bezuinigen op Medicare en Medicaid, de twee belangrijkste overheidsprogramma’s voor gezondheidszorg.

Musk en Ramaswamy worden in Trumps regering, die bol staat van de miljardairs, vergezeld door figuren als Warren Stephens (ambassadeur in het Verenigd Koninkrijk), Scott Bessent (minister van Financiën), Linda McMahon (minister van Onderwijs), Jared Isaacman (bestuurder van NASA), Howard Lutnick (minister van Handel) en Steven Witkoff (gezant voor het Midden-Oosten). 

Miljardairs die Trump aanvankelijk niet steunden, hebben zich gehaast om zich aan te sluiten bij het nieuwe regime. Volgens een rapport in de New York Times hebben leiders van Silicon Valley, waaronder Bezos, Zuckerberg, Sam Altman (OpenAI), Tim Cook (Apple) en Sergey Brin (Google), “beloofd om de inauguratiecommissie van de verkozen president Donald J. Trump de afgelopen week te steunen met cheques van zeven cijfers, vaak vergezeld van een pelgrimstocht naar Mar-a-Lago om de knie te buigen.”

De reactie van de Democratische Partij op Trumps herverkiezing – en op Musks rol – is even onthullend. Trumps herverkiezing werd mogelijk gemaakt door het feit dat de Democratische Partij een partij is van Wall Street en militarisme, waarvan de centrale prioriteit de escalatie van de oorlog tussen de VS en de NAVO tegen Rusland in Oekraïne is. Topdemocraten hebben gereageerd op Trumps terugkeer naar het Witte Huis met beloften van samenwerking. 

Zo ook in relatie tot Musk. Democratische afgevaardigden zoals Ro Khanna en de in naam onafhankelijke senator Bernie Sanders hebben zich over de rijkste persoon ter wereld gebogen en beloofd om “samen te werken” met Musks Department of Government Efficiency. Politico merkte onlangs op: “Terwijl de verkozen president Donald Trump zich voorbereidt om Musk te installeren als de cutter-in-chief van de federale overheid, hanteren sommige ambitieuze Democraten een warmere benadering van de miljardair-zakenman.”

Zoals de World Socialist Web Site uitlegde in haar verklaring na Trumps overwinning, markeert de verkiezing een “gewelddadige herschikking van de Amerikaanse politieke bovenbouw om te corresponderen met de echte sociale verhoudingen die in de Verenigde Staten bestaan.” Door hun “samenwerking” met Trump te beloven, proclameren de Democraten de eenheid van de heersende klasse ter verdediging van haar fundamentele belangen.

De persoonlijke fortuinen die de rijkste individuen ter wereld hebben vergaard, zijn ongekend in de geschiedenis. Hun accumulatie is verbonden met een ongebreidelde razernij van speculatie, het uithollen van sociale programma’s en het ondergeschikt maken van alle aspecten van het leven aan de drang naar privéwinst.

In de bijna drie decennia sinds de toenmalige Fed-voorzitter Alan Greenspan (op 5 december 1996) waarschuwde voor de “irrationele uitbundigheid” die de aandelenkoersen aanjaagde, is de Dow Jones Industrial Average gestegen van 6.381 naar een record van meer dan 45.000 eerder deze maand (een stijging van meer dan 700 procent). De Nasdaq is gestegen van 1.300 naar meer dan 20.000 (een stijging van meer dan 1.100 procent).

De stijging van de aandelenkoersen ging gepaard met een toename van nog speculatievere activa, waaronder cryptovaluta. Vorige week overschreed de prijs van één bitcoin voor het eerst de $ 100.000. 

De prijsstijging van financiële activa is aangewakkerd en in stand gehouden door een eindeloze afleiding van middelen naar de redding van de banken, met name middenin de financiële crisis van 2008 en, op nog grotere schaal, in het eerste jaar van de COVID-19-pandemie in 2020. Biljoenen zijn door de Federal Reserve en andere mondiale centrale banken rechtstreeks in het financiële systeem gepompt, wat heeft geleid tot een toename van de staatsschuld.

Dit alles moet worden betaald door een massale aanval op de arbeidersklasse, wier arbeid de bron is van alle waarde. 

En het vereist een grote intensivering van imperialistische oorlogen in het buitenland. Imperialisme, zo legde Lenin uit, is “(1) monopoliekapitalisme; (2) parasitair of aftakelend kapitalisme; (3) zieltogend kapitalisme. Het vervangen van vrije concurrentie door monopolie is het fundamentele economische kenmerk, de essentie van imperialisme.” Wanneer Musk verklaart: “We zullen coup plegen wie we maar willen,” geeft hij slechts uitdrukking, in een bijzonder grove en domme vorm, aan het streven van het corporate-financiële kapitaal naar wereldheerschappij. 

De politieke vorm die overeenkomt met deze sociale realiteit is dictatuur. Musks nauwe banden met extreemrechtse en fascistische figuren, zoals de Italiaan Giorgia Meloni en de Argentijn Javier Milei, zijn exemplarisch voor de verbondenheid van de financiële oligarchie met autoritaire krachten wereldwijd. Op zijn socialemediaplatform X heeft Musk, een zelfbenoemde voorstander van “Dark Maga”, neonazi’s verheven en het platform getransformeerd tot een broedplaats voor extreemrechts. 

Dit is niet alleen een weerspiegeling van Musks persoonlijke voorkeuren, maar ook een manifestatie van de bredere wending van de kapitalistische oligarchie richting dictatuur, nu deze op toenemende maatschappelijke tegenstand stuit. 

In de Verenigde Staten komt deze wending het scherpst tot uiting in Trumps plannen voor een tweede termijn, die onder meer het inzetten van het leger in eigen land, het ontmantelen van fundamentele democratische rechten en het targeten van immigranten en vluchtelingen omvatten. Het uiteindelijke doelwit van deze maatregelen is de “vijand binnenin”, dat wil zeggen de werkende klasse. 

De maatschappij kan zich de rijken niet meer veroorloven. Er is geen enkel probleem, inclusief de verdediging van de meest basale democratische rechten, dat kan worden aangepakt zonder een frontale aanval op de rijkdom en macht van de kapitalistische oligarchie.

De immense fortuinen van de miljardairs zijn verbonden met hun monopolistische controle over de banken en bedrijven die de wereldeconomie controleren. Musk, Bezos, Zuckerberg en de rest, samen met de titanen van de financiën, controleren enorme hulpbronnen, productiecapaciteit en technologieën die, indien democratisch gecontroleerd, de levensomstandigheden van de hele bevolking enorm zouden kunnen verbeteren. In plaats daarvan worden ze ondergeschikt gemaakt aan privéwinst en de escalatie van een oorlog die de hele mensheid bedreigt.

De taak die Marx heeft gesteld, de “onteigening van de onteigenaars,” krijgt een directe en dringende noodzaak. De Socialist Equality Party (SEP) roept op tot de inbeslagname van de rijkdom van de kapitalistische oligarchie en de transformatie van de gigantische bedrijven die zij controleren tot openbare nutsbedrijven. Deze ondernemingen moeten uit particuliere handen worden genomen en democratisch worden gereorganiseerd op basis van maatschappelijke behoefte, niet winst. 

Er is een immense tegenstelling tussen het potentieel dat belichaamd is in de technologische en productieve krachten en de reactie en achterlijkheid die het handhaven van privé-eigendom over deze productieve krachten vereist. De tegenstelling moet overwonnen worden en een weg vooruit voor de mensheid moet veiliggesteld worden door de verovering van de macht door de arbeidersklasse en de socialistische transformatie van het economische leven over de hele wereld.