Reichsbürger – Ze vinden de liberale rechtsstaat zwak en snakken naar meer hardheid. Nu hebben ze het zelf gevoeld. Dit is het natuurlijke eindpunt van hun ideologie.
De liberale rechtsstaat valt niet bij iedereen in de smaak, en dat komt door zijn gewoonte om niet-autoritair te zijn. De meeste mensen ervaren de regelgevende macht van de staat in de vorm van brieven waarvan de enveloppen verschillende kleuren hebben, afhankelijk van het niveau van escalatie. U kent het gevoel dat u door een politieagent met een kleurrijke troffel uit het verkeer wordt gewuifd en vervolgens een beleefd gesprek voert. De staat vergeeft veel, geeft de burgers manieren om te bewijzen dat ze zich aan de wet houden. Je moet veel doen zodat er ’s morgens vroeg een speciale taskforce in de gang staat.
Dit alles is met opzet. De staat is zo beschaafd als de burgers die hem steunen en hoe hij dit eist van degenen die hem afwijzen. Zijn meedogenloze maar geduldige drang naar legaliteit is slechts tijdelijk comfortabel voor delinquenten. Het vraagt van hen geen oppervlakkige gehoorzaamheid, maar innerlijk onderscheidingsvermogen, en dat onophoudelijk, van de eerste tot de vijftiende terechtzitting.
Veel ideologieën hebben pre-politieke, karaktergerelateerde oorzaken
Natuurlijk zijn er mensen die dat verwijfd vinden. Een dergelijke houding is niet moeilijk voor te stellen. Sommigen hebben immers als kind al een vaste spraak ervaren. Er zijn mensen die zelfs als volwassenen hunkeren naar een autoritaire orde omdat ze die niet als een bedreiging zien, maar als een plaats van bescherming. Wie ooit heeft meegemaakt hoe zorgvuldige, ronduit tedere, rechtsextremistische NPD-ambtenaren, doordrenkt van misantropische ideologie, ervoor zorgen hun kameraden niet te storen, weet wat de bedoeling is. Veel ideologieën hebben pre-politieke, karaktergerelateerde oorzaken. En sommige mensen zijn niet opgewassen tegen de liberale eis tot zelfregulering.
Wie zo denkt, zal vooral graag de fictieve of echte buitenlander als voorbeeld nemen, die uit een land komt waar de politie eerst slaat en dan vragen stelt. Deze buitenlander is het allerbeste wat de rechtsextremist kan overkomen. Zijn schandalig gebrek aan respect voor de Duitse patrouille doet de staat zwak en hulpeloos lijken. Natuurlijk stoort dat velen, maar de onliberaal is mateloos gefascineerd door deze buitenlander, omdat hij zelf een onliberaal is en omdat hij de gemeenschappelijke vijand, de gematigde staat, presenteert. Zo ontstaat uit een autoritair verlangen een politiek programma, ook dat van de AfD.
Een ineffectieve regelgevende macht wordt als onwettig ervaren
Een regelgevende macht die als zwak en daarom ineffectief wordt ervaren, voelt natuurlijk onwettig aan. Ze is als een basisschoolleraar die met een machteloze stem om stilte smeekt. Des te kwijnender is de blik op schilderijen van Otto von Bismarck, die staat voor een tijd waarin geen faxen werden getolereerd – en waarin sommigen zich meer op hun gemak zouden hebben gevoeld.
Als je wilt weten tot welk ras je behoort, hoef je alleen maar naar de “Reichsbürger”-ideologie te luisteren. Wie lacht of rilt, is er immuun voor. De anderen voelen de aantrekkingskracht van iets dat overeenkomt met hun intuïtie. De “Reichsbürger” zeggen dat het Duitse Rijk blijft bestaan en dat de Bondsrepubliek, die als zwak werd ervaren, nooit effectief is gesticht. De theorie is opzettelijk gecompliceerd, maar voedt zich met banaliteiten. Net als een Netflix-abonnement dat iemand is vergeten op te zeggen, gaat de Weimar-grondwet verder. Heel makkelijk. Een discussie over de waarheidsinhoud is nutteloos. Een behoefte is bevredigd, een gevoel.
Het feit dat de rechtsstaat in eerste instantie op bizarre argumenten reageert met redelijke tegenargumenten, is een bijzondere stimulans voor de “rijksburger”. Met elke kleurrijke aangetekende brief bewijst de staat niet alleen dat hij tandeloos is, maar ook onwettig omdat hij de wet niet kan handhaven. Ook de verblufte blikken van mensen die niet weten hoe ze op de onzin moeten reageren, werken als bevestiging. Daar de stotterende federale burger, hier de met alinea’s en voetnoten gewapende ‘rijksburger’ die met een superieure glimlach colleges geeft.
Nu is de speciale taskforce door de deur van veel “rijksburgers” gekomen. Woensdag werden 25 vermoedelijke coupplegers gearresteerd. Natuurlijk zullen koppige ‘rijksburgers’ nu zeggen dat ze worden vervolgd door een onwettig regime. Maar eigenlijk handelde de staat even zoals ze dat wilden. Niet met een envelop, maar met een bivakmuts, handboeien en een Glock 46. Deze “Reichsbürger” probeerden onwankelbaar hoe ver ze konden gaan en ze kregen het antwoord. Ironisch genoeg is het moment van hun nederlaag de vervulling van hun aspiraties, het natuurlijke eindpunt van hun ideologie. Het zou een passend moment zijn om eindelijk tot bezinning te komen.