Hoe viraal lied Jerusalema zich bij de grootste hits van Zuid-Afrika voegde
Indignatie redactie
5 min. lezen
Er is iets schijnbaar nieuws aan een nummer uit Zuid-Afrika dat zo viraal gaat als het house muzieknummer Jerusalema uit 2019 in 2020 heeft gedaan. Het nummer wordt uitgevoerd door muzikant en producer Master KG en zanger Nomcebo Zikode .
Afgezien van de alomtegenwoordigheid van het nummer op de geluidssystemen van een dwarsdoorsnede van sociaaleconomische buurten in Zuid-Afrika, is het een viraal dansfenomeen geworden dat een divers wereldwijd publiek aantrekt. Internationaal hebben politici, sportsterren, priesters, nonnen en monniken, winkelbedienden, gezondheidswerkers en oneindig veel andere wereldburgers talloze video’s gepost van zichzelf die deelnamen aan groepsdansen en de Jerusalema- dansuitdaging aanvaardden .
Hoewel het nummer wereldwijde aandacht heeft getrokken , heeft het ook de nieuwsgierigheid gewekt bij degenen die al bekend zijn met de repetitieve, langzamere beat van vier tegen een maat van Zuid-Afrikaanse housemuziek. Velen proberen erachter te komen wat Jerusalema zo uitzonderlijk maakt in zijn populariteit. Een veelgestelde vraag in mijn sociale kringen is: waarom dit nummer?
Waarom heeft dit nummer, als er zoveel andere vergelijkbare opbeurende lokale dancehits zijn, zo’n krachtige virale capaciteit dat het downloadrecords verbroken en tot nu toe meer dan 200 miljoen keer op de officiële muziekvideo heeft geklikt?
Het nummer verwart ook omdat het buiten het traditionele Zuid-Afrikaanse zomerdans-releasetraject lijkt te zijn gevallen, wat meestal betekent dat dergelijke nummers tijdens de vakantie eindeloos worden uitgezonden en dat hun alomtegenwoordigheid afneemt. In plaats daarvan bleef Jerusalema in populariteit groeien tijdens de landelijke COVID-19 lockdown. Dit zou ons een idee moeten geven van de bijzondere betekenis ervan.
De grootste hits van Zuid-Afrika
Er zijn maar weinig Zuid-Afrikaanse liedjes die een dergelijke wereldwijde status hebben bereikt en deze zijn gekoppeld aan politieke of historische momenten die hun populariteit en verspreiding mogelijk maakten. Ik denk aan drie andere nummers.
De eerste is Mbube , geschreven door Solomon Linda en uitgevoerd met zijn gezelschap de Evening Birds in de jaren dertig. Mbube werd bijna onmiddellijk verkeerd geïnterpreteerd als Wimoweh door de Amerikaanse volkszanger Peter Seeger. Sindsdien is het een hoofdbestanddeel van meerdere generaties geworden in toneelproducties en Hollywood- films en wordt het gedekt door talloze bands over de hele wereld. Het succes van wat nu bekend staat als Wimoweh (The Lion Sleeps Tonight) was mogelijk dankzij de exploitatie van Linda’s arbeids- en intellectuele eigendomsrechten.
Een ander prominent nummer was Miriam Makeba’s aanstekelijke danshit Pata Pata tijdens het hoogtepunt van de apartheid in de jaren zestig. Haar populariteit in Afrika, Europa, Noord-Amerika en andere delen van de wereld werd niet alleen mogelijk gemaakt door haar bekendheid als zangeres, maar ook door haar politieke activisme en netwerken tegen het apartheidsregime.
De Zuid-Afrikaanse hits die afkomstig waren van het Graceland- album van Paul Simon – zoals Ladysmith Black Mambazo’s Homeless – waren ongelooflijk populair in Europa en Noord-Amerika. Maar ze reden op dezelfde manier op de golf van rebellie. Door het album te maken met zwarte Zuid-Afrikaanse muzikanten trotseerde Simon de apartheid, maar negeerde hij ook de culturele boycot van Zuid-Afrika. Dus Simon’s roem plus cumulatieve factoren hielpen Graceland tot een hitalbum te maken.
De kunst van het oversteken
Jerusalema is in goed gezelschap. Zijn populariteit komt niet alleen in een tijd waarin nummers met een danssequentie vaak een viraal leven leiden, zoals Drake’s online hit In My Feelings of de pre-internet Macarena van Los Del Rio. Afgezien hiervan is Jerusalema ’s boodschap van het zoeken naar begeleiding en bescherming naar een spiritueel thuis in een turbulente tijd ook relevant voor dit historische moment.
Jerusalema ging viraal tijdens de isolatie en het verlies veroorzaakt door COVID-19- lockdowns wereldwijd. Het resoneerde met mensen die de isiZulu-teksten misschien niet begrijpen , maar het inherente religieuze thema begrijpen, vanwege de associaties met de bijbelse stad Jeruzalem. Dit vertaalt zich overal waar het christendom een sociale of institutionele rol speelt, waardoor het lied meer resoneert dan zijn dansbaarheid.
En dit maakt Jerusalema weer een succesvolle crossover – een populair huismuzieknummer dat ook een gospelliedje is geworden. Veel crossover-nummers gaan viraal omdat ze zich richten op doelgroepen in verschillende genres. Wat interessant is, is dat gospelmuziek in Zuid-Afrika traditioneel beter is dan de meeste andere populaire muziekgenres. Het nummer is in wezen doorgedrongen in deze grote markt, maar had ook een impact op de benchmarks van de lokale muziekmarkt. Het biedt niet alleen aanstekelijke dansmuziek en een herkenbare boodschap, het schrijft ook geschiedenis van de lokale markt voor gospel-dance fusion.
Een brug naar soft power
Het is ook niet geheel verrassend dat de virale danssequentie die met Jerusalema wordt geassocieerd , uit Angola kwam . Dansmuziek is populair in Angola, met lokale stijlen zoals kizomba en kuduro . Angola heeft ook gevestigde Europese netwerken vanwege zijn politieke geschiedenis. Zo werd de #JerusalemaDanceChallenge een brug naar de rest van het continent, de Afrikaanse diaspora en Europa. Het virale leven van het nummer heeft Master KG toegang gegeven tot ongrijpbare wereldwijde muziekmarkten.
Dit werpt een andere vraag op boven het lied: wat zegt Jerusalema over de zachte kracht van Zuid-Afrika ? Voorlopig heeft het nummer het land prominent op de wereldkaart gemaakt. Maar zachte kracht wordt verdiend en niet van de ene op de andere dag bereikt. Overheden bouwen in de loop van de tijd netwerken op door middel van terugkerende formele en informele culturele diplomatieprogramma’s om een aantrekkelijk beeld van hun land in het buitenland te koesteren.
Zuid-Afrika heeft ook zachte machtsintenties die het nastreeft via de occasionele culturele diplomatieprogramma ’s van het Department of Sports, Arts and Culture . De afdeling sponsort vaak bekende lokale huisdeejays om naar internationale brancheconferenties te reizen. Culturele diplomatie houdt in dat kunstenaars daadwerkelijk interactie hebben met een buitenlands publiek en niet alleen netwerken opbouwen met instellingen. Muzikanten moeten via infrastructuur worden ondersteund bij het opbouwen van een consumentenpubliek in het buitenland.
Er blijven enkele vragen. Hoe zal Zuid-Afrika profiteren van de populariteit van Jerusalema vanwege zijn soft power-gerelateerde doelen? Is het voldoende om de muzikanten die verantwoordelijk zijn voor de hit simpelweg onze culturele ambassadeurs in het buitenland te noemen?
De virale populariteit van Jerusalema is interessant op een aantal niveaus, maar vooral omdat het de verwachtingen overtreft van wat een lokaal housemuzieknummer kan doen.
