Een Belgische klimatoloog onderzoekt de wrakstukken van zijn geboorteplaats.

LUIK, België — Pierre Ozer verwacht deze overstromingen al tientallen jaren.

Zo lang hebben klimaatwetenschappers zoals hij gewaarschuwd dat verwoestende overstromingen – zoals die welke meer dan 100 mensen hebben gedood, waarvan velen nog steeds vermist zijn in Duitsland en België – Europa vaker zouden treffen naarmate de wereld opwarmt.

“Het is een vreemd gevoel”, zegt Ozer, een van de toonaangevende klimatologen van België van de Universiteit van Luik. ‘Je praat er wel een kwart eeuw over. En mensen zeggen ja, ja. Maar er gebeurt echt niets … We wachten gewoon af.”

De overstromingen trokken donderdag door dit deel van België en grote delen van West-Duitsland, Nederland en Luxemburg.

Ozer was vrijdag kettingrokend aan het kettingroken op een parkbank in Angleur, een laaggelegen rivieroeverdistrict in zijn thuisstad Luik. Slechts 24 uur eerder had de bank diep onder water gestaan; een paar meter verderop hing een auto aan een betonnen pilaar.

“Hoeveel mensen die sterven gaan we accepteren?” zei Ozer. “Is er niet al een omslagpunt bereikt?”

Ozer berekende in zijn hoofd hoe vaak zo’n overstroming had kunnen plaatsvinden voordat de mens het klimaat met meer dan een graad verwarmde. De Maas stroomde in het snelste tempo ooit door Luik. In de hele regio zijn regenrecords gebroken. En de overstromingen vonden plaats in de zomer, wat ongebruikelijk is omdat de rivieren niet opzwellen door smeltende sneeuw.

Het is “misschien eens in de 1000 jaar”, zei hij. De vraag die hij niet kon beantwoorden, was hoe vaak een gebeurtenis van deze extreme omvang zich tussen nu en het einde van de eeuw zal voordoen, nu klimaatverandering de manier waarop stormen zich gedragen verandert . Het kan “vijf of zes keer zijn”, zei hij. “Dit is een gloednieuwe ramp” voor de regio.

Gebeurtenissen die zo ernstig zijn, over zo’n uitgestrekt gebied van Noordwest-Europa, gebeuren niet zomaar zonder waarschuwing. Wetenschappers volgden de storm die deze week naar het zuiden trok, en het European Flood Awareness System waarschuwde begin deze week de nationale autoriteiten voor levensbedreigende overstromingen. Maar mensen kregen te horen dat ze te laat moesten evacueren, of helemaal niet.

In Luik riep waarnemend burgemeester Christine Defraigne op tot een evacuatie nadat de straten van Angleur al onder water stonden. POLITICO sprak met vijf mensen terwijl ze werkten om hun straten, huizen en bedrijven schoon te maken, die allemaal zeiden dat ze waren verrast door de storm.

“Het kwam met zo’n snelheid – we zagen het niet aankomen”, zegt John, de eigenaar van de plaatselijke kapperszaak Studio 87. Hij kon zijn winkel niet bereiken toen de overstroming begon; na een dag schoonmaken is de studio nog steeds een puinhoop. “We moesten onze winkel van een afstand zien verdwijnen”, zei hij.

Ozer hielp zijn collega Guénaël Devillet, die de afdeling aardrijkskunde aan de Universiteit van Luik leidt, de begane grond van zijn huis leeg te maken van water en wrak. De gebouwen hebben een donkere strook van twee meter hoog die langs de muren loopt en laat zien hoe hoog de vloed bereikte. Het pakte auto’s op en gooide ze door de straat als speelgoed in bad – vlakbij een rode SEAT heeft zijn achterwiel ingebed in de voorruit van een Citroën.

‘We zijn vastgelopen’, zei Devillet. Toen de overstroming begon, besloot zijn familie een deel van hun bezittingen uit het water te redden, maar binnen een half uur was het water verder gestegen – en al snel was het te hoog gestaan ​​om met de auto te vertrekken, zei hij. ‘Hier was het echt een stortvloed,’ zei hij, wijzend naar de straat. “We konden niet oversteken.”

Ze waren niet gewaarschuwd voor de overstromingen, zei hij: “Er waren waarschuwingen om de stad te evacueren, maar dat was drie uur later – hier was het al gedaan.”

In België zijn zeker 18 mensen omgekomen, zei minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden vrijdag. Zaterdag vertelde de lokale politie  aan de media  dat er twee lichamen waren gevonden in Angleur. Anderen konden op het nippertje ontsnappen. De elfjarige Inaya zat woensdag zeven uur alleen vast met haar zus nadat hun ouders het huis uit waren gegaan en kon daarna niet meer naar hen terugkeren omdat hun straat in een rivier was veranderd. Het paar beschutte zich op de bovenste verdieping terwijl het water naar beneden liep.

‘Ik wist niet of ik dood zou gaan’, zei ze.

Ozer adviseert regeringen over de hele wereld — vooral in West-Afrika maar ook in België — over het beheer van overstromingsrisico’s. Hij beschreef wat hij de afgelopen dagen heeft gezien als wat hij zou verwachten in een land met extreem beperkte communicatienetwerken, niet een van de rijkste, meest hyperverbonden delen van Europa.

Het feit dat mensen de ernst van de overstroming ontdekten door deze in hun straat te zien opkomen, is ‘gek’, zei hij.

Ozer, die in een ander deel van Luik woont maar wiens kelder ook onder water stond, zei dat hij dinsdagavond de plaatselijke website voor overstromingswaarschuwingen had gecontroleerd en tot zijn stomme verbazing zag dat er geen waarschuwing was afgegeven.

“Kun je je dat voorstellen? Bijna al het water van de zomer valt in 36 uur’, zei hij hoofdschuddend. ‘Je bent gouverneur van een stad of zoiets. Je checkt op de website: Alles is onder controle.”

Luik ontsnapte ternauwernood aan een nog grotere catastrofe toen de rivier de Maas een kritiek punt nabij het stadscentrum bereikte voordat hij donderdagnacht daalde. “Voor een paar centimeter zou de hele stad Luik overstroomd zijn”, zei Ozer.

Hij zei dat hij een volledig onderzoek zou doen om te ontdekken wat er mis was gegaan in de regio Wallonië, waar Luik een van de grootste steden is. Maar hij zei ook dat het onderzoek zich moet uitstrekken tot regio’s in Duitsland waar het dodental nog hoger was.

“Als er iets mis ging in Wallonië, ging er ook iets mis in alle andere gewesten”, zei hij. 

Maar in plaats van te bouwen om klaar te zijn voor de volgende overstroming, zei Ozer dat een lokale minister hem vrijdag had verteld dat al het geld van Wallonië dat was gereserveerd voor verbeteringen om zich aan te passen aan de klimaatverandering nu zou worden besteed aan reparaties.

“Het is een kwestie van bestuur”, zei Ozer, dat een voorspelde catastrofe, zowel op de lange als op de korte termijn, Europa zo schijnbaar onbewust zou kunnen treffen. 

“We weten welke richting we uitgaan”, zei hij.