Velen hebben last van het strafrechtelijke coronabeleid van de federale overheid; sommigen protesteren daartegen. Maar tegelijkertijd circuleert er een andere gedachte: emigratie. Maar waarom lijken steeds meer mensen in Duitsland het land te willen verlaten?
Emigratiebewegingen weerspiegelen altijd het politieke lot van een land. Zo was de grote Duitse emigratie naar de VS in de tweede helft van de 19e eeuw een direct gevolg van de mislukte revolutie van 1848. Het zou niet verwonderlijk moeten zijn als de huidige situatie, waarin meningsuitingen die niet stroken met de , zijn nauwelijks mogelijk en veilig Levensvreugde moet worden getest, zou leiden tot een toename van emigratie.
Dit kan natuurlijk nog niet statistisch bewezen worden; de laatste cijfers van het Federaal Bureau voor de Statistiek weerspiegelen het jaar 2019. Maar hier is iets in beweging, gevoeld en gehoord; Vrijwel iedereen kent wel een persoon of familie die overweegt te emigreren, of al concrete voorbereidingen treft voor emigratie.
Het nieuwsportaal RT wilde het precies weten en vroeg online lezers naar het onderwerp. Op de vraag “Heb je ooit het idee gehad om te emigreren vanwege het Corona-beleid”, antwoordde 93 procent “ja” op Instagram. Dit is natuurlijk niet representatief, slechts een sfeerbeeld; maar een paar jaar geleden zou zo’n duidelijk resultaat ondenkbaar zijn geweest.
“Het vat liep over Corona en de indirecte vaccinatie-eis.”
Dat was een van de antwoorden op de vraag naar de reden. “Ik heb maar dit ene leven en ik laat me door politici niets dicteren”, zei een andere lezer. Tot 1990 bedroeg de emigratie uit de BRD ongeveer 50.000 mensen per jaar. Tegen het midden van de jaren 2000 was het gestegen tot ongeveer 150.000; in de afgelopen jaren varieerde het tussen de 250.000 en 300.000. Het emigratiecijfer van Duitsers is hoger dan in veel andere geïndustrialiseerde landen. Volgens studies van het Federaal Instituut voor Bevolkingsonderzoek zijn de emigranten goed opgeleid en willen ze vooral professioneel vooruitgaan; slechts een vijfde was ontevreden over het leven in Duitsland.
De potentiële emigranten die nu op Instagram werden ondervraagd, tussen de 20 en 40 jaar, behoorden allemaal tot de leeftijdsgroep die statistisch gezien het meest waarschijnlijk zou emigreren. De cijfers kunnen hier misleidend zijn – de vele gepensioneerden die het land verlaten omdat ze elders beter met hun pensioen kunnen opschieten, behouden hun woonplaats in Duitsland en worden daarom niet als emigranten geteld.
Voor de meeste mensen met wie ik praat, is het geen spontane beslissing. “Twee of drie jaar geleden dacht ik voor het eerst aan emigratie. Ik hou niet van veel in dit land dat ik als individu niet kan veranderen’, antwoordde een 21-jarige. Een ander denkt erover na “sinds 2011 toen ik voor het eerst naar de Verenigde Staten ging om mijn familie te bezoeken”.
Het valt op dat een beter inkomen of betere doorgroeimogelijkheden, de belangrijkste redenen volgens de bestaande onderzoeken naar emigratie uit Duitsland, geen rol speelden in de antwoorden die we kregen. Integendeel – de respondenten zijn bereid een lager inkomen te accepteren.
“Ik verdien momenteel goed geld en ben me ervan bewust dat ik in het buitenland voorlopig minder ga verdienen.”
“We zijn bang voor de toekomst.” Dat blijkt ook uit de antwoorden die het niet zo expliciet noemen. En deze angst voor de toekomst is vooral politiek; dit blijkt uit de antwoorden op de tegenvraag wat er zou moeten gebeuren zodat ze niet meer aan emigratie denken.
“Vrij leven moet weer mogelijk zijn. Zonder gezamenlijke mening, zonder censuur, zonder discriminatie, zonder meningsvorming.”
“Er moet een redelijke democratie zijn, eventueel met referenda.” Dus geen mensen die onverschillig staan tegenover de ontwikkeling van hun land, alleen degenen die de hoop hebben verloren dat er iets ten goede zou kunnen veranderen.
Een bijzonder slecht teken voor de toekomst is dat sommigen al emigreren met het oog op een eventuele gedwongen vaccinatie van kinderen. “Mijn zus is zwanger en wil het kind niet laten vaccineren”, was een van de uitspraken. Dergelijke overwegingen zullen de komende maanden waarschijnlijk vaker voorkomen.
Ook de mogelijkheid om weer te kunnen reizen doet aan deze trend niet af. Velen kunnen dan immers live meemaken dat andere landen veel minder vijandig op Corona hebben gereageerd. De aarzelende berichtgeving hierover in dit land, samen met de onmogelijkheid om te reizen, heeft dit besef tot dusver verhinderd. En soms zijn het de simpelste dingen die je inspireren om grote stappen te zetten: “Ik ben al meer dan een jaar niet meer in een supermarkt zonder mondkapje. Ik had nooit gedacht dat zoiets me gelukkig kon maken…”