Voor gewone Chinezen kan de opkomst van sociaal krediet sociaal en zelfs leuk zijn
In januari 2015 gaf de People’s Bank of China goedkeuring aan negen bedrijfsentiteiten om binnen zes maanden pilot-kredietsystemen te ontwikkelen. De mededeling beweerde dat de stap gericht zou zijn op “het standaardiseren van de sociale kredietmarkt en het positief beïnvloeden van de reële economie.”
In de maanden die volgden, rolden Tencent, een in China gevestigde wereldwijde techgigant, en Ant Financial, een dochteronderneming van Alibaba met 588 miljoen gebruikers van zijn online betalingsplatform, hun respectievelijke puntensystemen uit. Ant’s Sesame Credit bracht een persbericht uit waarin stond : “krediet is kostbaar en de accumulatie ervan is de sleutel.”
In China is sociaal krediet een term die over het algemeen zowel incarnaties van de private sector als door de overheid geïmplementeerde zwarte lijsten beschrijft die lijken op beloningssystemen. In het geval van private bedrijven als WeChat en Ant Financial (opgericht als Alipay) kunnen apps scores verzamelen en analyseren van de financiële gegevens van gebruikers.
De meeste berichtgeving in het Westen is gericht op het afschilderen van het systeem als misbruikend en Orwelliaans, een duistere voorbode van de ergste excessen van big data. In China, waar sociaal krediet behoorlijk populair is , kan het verhaal niet meer anders zijn. In plaats van zich af te vragen of het systeem zou moeten bestaan, vragen journalisten zich af hoe je het kunt verslaan.
Nadat deze nieuwe sociale kredietschema’s werden gelanceerd, ontstonden er online tutorials, die gebruikers beloofden om hun scores met minimale inspanning te verbeteren. Lifestyle-schrijvers hebben gespeculeerd over wat uw score zegt over uw persoonlijkheid. Deze artikelen hebben het meestal over sociaal krediet in termen van persoonlijke kwaliteiten en individuele verantwoordelijkheid, met titels als ‘ Wat zijn de kenmerken van iemand die een score van meer dan 750 haalt ?’ en ‘ Tencent rolt de grote kanonnen uit met WeChat social, maar gebruikers geven de voorkeur aan Alipay .’
Deze analyses passen de vriendelijke retoriek van consumententechnologie toe op systemen waarmee Chinese bedrijven ongekende hoeveelheden data kunnen hamsteren die voorheen ontoegankelijk waren. En terwijl de overheid een nationale uitrol van dit systeem voorbereidt, helpen deze pluimpjes om de aanwezigheid ervan te normaliseren. Voor Chinese gebruikers is de vraag niet of de scores griezelig of invasief zijn, maar hoe ze deze kunnen gebruiken om erbovenop te komen.
Het systeem manipuleren
Met vriendelijk klinkende, informele taal beloven gidsen en artikelen dat iedereen in een paar eenvoudige stappen zijn Sesame Credit-rating kan maximaliseren, een score die oploopt tot 950. Op Zhihu, een vraag-en-antwoordwebsite, is een tutorial getiteld “Open Wechat Pay en weet meteen wiens kredietscores hoger zijn.”
Andere artikelen speculeren welke persoonlijkheidstypen waarschijnlijker verschillende gerangschikte scores krijgen. De laagst mogelijke score, die varieert van 350-550, classificeert degenen in dit bereik als “ervaren verliezers” die “bankroet zijn of op weg zijn naar een faillissement.”
Ongeacht de beleidsmatige invulling die sociaal krediet krijgt, hebben bestaande programma’s gebruikers al laten weten dat deze nieuwe instrumenten een soort culturele en sociale wederkerigheid bieden: volg het systeem of manipuleer het en win.
Loyale gebruikers krijgen voordelen. Toen journalist Zheping Huang van Quartz berichtte over zijn gebruik van Sesame Credit gedurende twee jaar waarin hij het toeliet om gegevens te verzamelen, verdiende hij een VIP-lidmaatschap van vijf dagen voor een dating-app. Het creditsysteem van Tencent biedt beloningen, waaronder verhuur van draagbare batterijen en bonussen voor verschillende games die door de eigen studio worden gepubliceerd of gedistribueerd.
Tot nu toe is sociaal krediet geen enkel genationaliseerd product dat alle 26 provincies van China omvat. Op dit moment is het slechts een handige service die, in het geval van Tencent, letterlijk een paar tikken verwijderd is van WeChat, de populairste berichten-app in China. Binnen China is het dominante binnenlandse beeld van sociaal krediet dat van een soort couponboekje voor een gretige consumentenbasis: een hulpmiddel voor consumenten, geen wapen van autoritairen.
Voorlopig zijn deze kredietscores in private handen en lijkt veel van het online schrijven onschuldig. Maar aangezien sociaal krediet een steeds grotere rol speelt in Chinese levens, zowel online als offline, ontwikkelt zich ook de basis voor meer toezicht.
Het geplande landelijke sociale kredietsysteem van China zal naar verwachting volgend jaar van start gaan en zal worden ondersteund door zo’n 200 miljoen CCTV-camera’s, ondersteund door kunstmatige intelligentie en algoritmen voor machinaal leren.
Totdat dat gebeurt, helpen commerciële versies consumenten om sociaal krediet niet alleen te accepteren, maar er ook van te houden.
De sociale kant van sociaal krediet
Sociaal krediet is nog steeds een gefragmenteerd systeem. En in sommige iteraties is het een soort sociaal platform.
Zoals veel Chinezen weten, als je je schulden niet betaalt, kun je op een billboard terechtkomen, of als advertentie op TikTok. “Lao lai”, of schuldenontduikers, zijn berucht geworden omdat ze worden weergegeven op elektronische en sociale media billboards in advertenties en zelfs vóór filmvertoningen. Een bericht op een overheidswebsite luidt: “wanneer ze op TikTok browsen, ontdekken schuldenontduikers dat ze viraal zijn gegaan.”
Veel mediaberichten presenteren deze incidenten als voorzorgsverhalen, met opmerkingen waarin beleidsovertreders worden vermaand. Sommigen citeren zelfs telefoontjes van echte vrienden en geliefden als reactie op naam-en-shame-advertenties als voorbeeld van discipline. Deze anekdotes van “lao lai-rechtvaardigheid” zijn getagd als “modelcase”-verhalen voor de respectievelijke regeringen in Guizhou en Liaoning.
Lijsten over ‘schuldontwijking’, gesponsord door lokale en provinciale overheden en gedeeld via TikTok, staan eigenlijk los van grote sociale kredietsystemen zoals Sesame Credit en Tencent Pay. Maar ze laten zien hoeveel sociaal kredietdiscours de populaire cultuur al beïnvloedt. Overheidsbeleid moedigt het delen van gegevens tussen platforms en diensten steeds meer aan, ook over krediet.
Een reden waarom de grootste bedrijven van China voorop zijn gelopen in corporate social credit, is omdat hun andere producten het vertrouwen (en de data) van consumenten hebben verdiend. Tencent’s voordeel is met name gebaseerd op het feit dat het een clearinghouse is voor third-party applicaties die social media platforms zoals WeChat en Weibo in staat stellen om effectief dataprofielen van individuele gebruikers te bouwen op basis van hun uitgaven en social media gewoonten.
Het betalingsplatform van WeChat, WeChat Pay, kan informatie verzamelen over de huurfietsen van individuele gebruikers, medische afspraken, reizen en taxiritten — allemaal in dezelfde app. Na activering van het puntensysteem vraagt de WeChat Pay-app toestemming om toegang te krijgen tot identificatieapparatuur, transactiegeschiedenis en gegevens met betrekking tot het nakomen van financiële overeenkomsten.
Duistere gevolgen van zwarte lijsten
Natuurlijk roept het omzetten van de kredietgeschiedenis van een gebruiker in voer voor publieke, zelfs virale sociale media-inhoud serieuze ethische en politieke zorgen op. Binnen een overheidssysteem dat de meningsuiting in de burgermaatschappij aanscherpt en harder optreedt tegen politieke en sociale dissidenten, wordt het straffen van mensen voor “slecht gedrag” steeds beladener, zelfs als het door particuliere bedrijven wordt gedaan. In China’s groeiende ” zwarte lijsten met tanden ” smelten veiligheidsbelangen samen met China’s opkomende technologiesector, en mensen die zich schuldig maken aan overtredingen, of het nu commercieel of politiek is, vinden het moeilijker om verhalen over zichzelf te controleren
Voor nu bieden deze scorecards voldoende positieve prikkels om meer alledaags gebruik van sociaal krediet aan te wakkeren. Noch de sociale kredietsystemen die door WeChat of Alipay zijn ontwikkeld, zijn direct gelieerd aan overheidsinstanties. Hun uitrolprocessen zijn echter een indicatie van hoe technologiebedrijven en overheidsinstanties het publieke denken over privacy en straf kunnen veranderen.
Bestaande systemen zijn momenteel niet gebouwd voor spraak of politieke expressie, maar het gebruik van technologie om snel onflatteuze informatie te verspreiden, helpt een digitale schaamtecultuur te creëren: als gebruikers die scores al gebruiken om zichzelf en hun collega’s als financieel stabiel te rangschikken een indicatie zijn, kan de culturele invloed van private kredietscores helpen een meer conformistische onlinecultuur te creëren. Elders hebben we de duistere kant van digitale gedragsscores al gezien, zoals bij het verzamelen van profileringsinformatie over Oeigoeren in Xinjiang.
Koop je uit de schaamte
Het sociale kredietsysteem is momenteel privé en gedecentraliseerd, maar zoals blijkt uit de toegenomen gegevensuitwisseling, beweegt de overheid richting centralisatie. Overheidsinstanties zoals de Staatsraad geven verduidelijkende taal uit die aangeeft dat sociaal krediet verder gecentraliseerd zou kunnen worden.
De samenwerking van TikTok met de overheid is een goed voorbeeld. Het micro-video streaming- en opnameplatform gebruikt advertenties in de stijl van openbare aankondigingen om ‘luilakken’ te benoemen en te beschamen omdat ze boetes van de rechtbank en andere kleine disciplinaire maatregelen niet betalen. Deze advertenties suggereren dat internetbekendheid op weg is om een overheidshandhavingsmechanisme te worden.
Andere publiek-private partnerschappen combineren publieke en private data nog verder, bijvoorbeeld Alibaba’s smart city-projecten die afhankelijk zijn van cameragegevens van gemeentelijke apparatuur.
Sociaal krediet is niet alleen een digitalisering van overheids- en bedrijfshandhaving. Het vertegenwoordigt ook een grote verschuiving in wat het betekent om een burger te zijn.
In de wetenschappelijke verzameling “Captivating Technology” bedenkt Tamara K. Nopper de term “digitaal karakter”, wat verwijst naar “een digitaal profiel dat wordt beoordeeld om conclusies te trekken over karakter in termen van geloofwaardigheid, betrouwbaarheid, ijver, verantwoordelijkheid, moraliteit en relationele keuzes.” Nopper gebruikt deze term om kredietscoresystemen in de Verenigde Staten te beschrijven, die zijn voortgekomen uit het scoresysteem van analysebedrijf FICO, dat informatie gebruikt zoals “aankoopgedrag, arbeidsgegevens en zelfs mobiele sms-patronen om kredietwaardigheid te bepalen.”
De Chinese versie van credit scoring bouwt voort op zijn Amerikaanse voorganger, maar maakt het invasiever en sociaal verstrekkender. Aan de ene kant gebruiken Chinese autoriteiten en bedrijven gedragsbeoordeling om voorwaarden te stellen voor passend gedrag, hetzij op apparaten of in het algemeen.
Aan de andere kant zullen de individuen die schulden gemakkelijk kunnen afbetalen, effectief hun weg uit de schaamte kunnen kopen, terwijl mensen die hun informatie niet openbaar kunnen laten uitzenden en beoordelen. In het geval van Sesame of Tencent krediet, vereist de prijs om van schaamte af te komen dat er meer positieve financiële gegevens aan de bedrijven worden verstrekt. Naarmate meer en meer van het dagelijks leven in China gedigitaliseerd wordt, zal deze videogamelogica het leven van honderden miljoenen burgers gaan bepalen, waarbij rijkere mensen een duidelijk voordeel hebben.
Sommige goed, maar groot gevaar
Er zit een kern van waarheid in de maatschappelijke problemen die Chinese scoringtechnologieën proberen op te lossen. In het proces van het bekendmaken van sociaal krediet hebben Chinese media kwesties als frauduleuze e-commercepraktijken en click farms benadrukt , met het argument dat zwarte lijsten frauduleuze praktijken op een zinvolle manier zullen verminderen.
Maar terwijl winkels met valse reclame te maken kunnen krijgen met disciplinaire maatregelen, blijft de implementatie van beleid in de stijl van sociaal krediet open-ended in termen van de schaal en reikwijdte van de gevraagde gegevens. Uiteindelijk is het donkerste aspect van sociaal krediet, meer dan welke zorgen over privacy dan ook, de mate waarin het centrale autoriteiten elk aspect van het leven laat zien.