In Duitsland kan antisemitisme op sociale media in verband worden gebracht met offline geweld

Op 8 september 2020, de 10e dag van het  proces in Halle , gaven verschillende Joodse overlevenden hun opmerkelijke getuigenis van de gruwelijke misdaad. De misdaad vond plaats op 9 oktober 2019 op Jom Kipoer, de heiligste dag op de Joodse kalender. Stepha n B. doodde twee mensen en raakte nog veel meer gewond bij een terreuraanslag in Halle, Duitsland. Onder de getuigenissen  wees een overlevende op het feit  dat de Duitse binnenlandse inlichtingendienst en de politie niet in staat waren om te gaan met sociale media en de gaminggemeenschap rond de aanval.

Stephan B., zo lijkt het, had zichzelf online geradicaliseerd en had verschillende bestanden gepubliceerd met een livestream op Twitch en op het imageboard  Meguca  kort voor zijn aanval. De documenten die hij uploadde, tonen een wereldbeeld van ‘uitroeiings-antisemitisme’ ( Vernichtungsantisemitismus) dat  verband houdt met vrouwenhaat, racisme, islamofobie en opruiing. ‘Ga naar binnen en dood alles’, schreef hij in vette letters.

Hoewel Stephan B. een moedertaal Duits is, sprak hij voornamelijk Engels tijdens de livestream. Hij schreef zijn documenten ook in het Engels. Dit getuigt van zijn connecties met wereldwijde radicale online gemeenschappen en alt-right, met een bijzondere ontvankelijkheid voor de gaming- en mangagemeenschap, in plaats van voor traditionele Duitse rechtsextremistische netwerken.

De wereldwijde verspreiding van haat door kwaadwillende actoren met behulp van sociale netwerken, en de mogelijke effecten ervan offline, is een kwestie waar onderzoekers van antisemitisme aandacht aan beginnen te besteden, maar het onderzoek blijft onvoldoende. Actuele voorbeelden uit Duitsland laten zien hoe dringend beleidsmakers, wetgevers en praktijkmensen afhankelijk zijn van dergelijk onderzoek om passende beperkingen en bestrijdingsmechanismen te vinden om antisemitisme te bestrijden op netwerken als Facebook, Twitter, Instagram, YouTube en TikTok.

Al in 2008   merkte Andre Oboler op dat antisemitisme met de steun van sociale media een nieuwe kwaliteit had bereikt. Tegenwoordig is antisemitisme op sociale media in alle talen te vinden, wordt het door algoritmen gestuurd en kan het bijvoorbeeld worden gebruikt bij trolaanvallen of via sociale bots. Inderdaad, antisemitische inhoud kan worden verspreid op een ongekende schaal, gratis en in leuke vormen zoals GIF’s en memes of posts op sociale media.

In zijn  rapport uit 2013 contrasteert Oboler de verschillende vormen waarin antisemitisme op het platform verschijnt met de ontoereikende strategieën van Facebook om het te bestrijden. Onlangs haalde Facebook de  krantenkoppen  met het niet verwijderen van profielen en groepen van de radicale rechtse samenzwering  QAnon  , waarop jarenlang virulente antisemitische inhoud werd gepost. Toch kampen relatief nieuwe platforms zoals het sociale netwerk TikTok met het delen van video’s ook met ongebreidelde antisemitisme.

Een  recent onderzoek  van Gabriel Weiman en Natali Masri richt zich op TikTok, waarvan de belangrijkste doelgroep kinderen en jongeren zijn. De studie  identificeert hoe radicale rechtsextremisten sociale platforms gebruiken om hun ideologieën te verspreiden en te normaliseren, waaronder antisemitisme, ontkenning van de Holocaust, xenofobie, homofobie en vrouwenhaat, op grote schaal en specifiek toegesneden op jongeren.

De aanhoudende COVID-19-pandemie is ook een kanaal van antisemitische uitingen geworden. Voorbeelden zijn memes die de anti-joodse “The Happy Merchant” als een virus laten zien; berichten die naar het coronavirus verwijzen als de ‘jodengriep’; of de samenzweringsmythe van QAnon dat Bill Gates een Jood is die in het geheim microchips wil implanteren bij mensen die een COVID-19-vaccinatie krijgen.

In Duitsland heeft de antisemitische inhoud van sociale mediaplatforms het protest op straat geïnformeerd  , waar COVID-19-ontkenners en demonstranten tegen COVID-19-beperkingen samensmolten met rechtsextremisten. De demonstranten liepen niet alleen richting de Duitse Rijksdag met  Reichsbürger  ( Rijksburger ) en keizerlijke vlaggen, beide symbolen van Duits radicaal rechts, maar bagatelliseerden ook de Holocaust door het dragen van de gele ster badge uit het nazi-tijdperk, uit protest tegen de beperkingen. Verbindingen met mondiale rechts-extremistische ideologieën zoals QAnon waren zichtbaar onder de demonstranten in Berlijn.

In Duitsland kan antisemitisme zelfs op sociale media worden vervolgd als een haatmisdrijf. Om detectie te voorkomen, of dit nu door AI of inhoudsmoderatie is, gebruiken gebruikers eenvoudige technieken: in plaats van Rothschild of Rubinstein te schrijven, namen die verband houden met het stereotype van de rijke en machtige Joden, schrijven ze gewoon -schild of -stein. De insinuatie is subtiel maar nog steeds begrijpelijk.

A: Wiens brood ik eet wiens lied ik zing. Deze mensen krijgen donaties van bedrijven. Of zoals het Arabische spreekwoord is: Spuug niet in de fontein waaruit je drinkt.

B:  Bedankt voor dit informatieve inzicht. Zijn het toevallig donoren wiens naam eindigt op -schild of -stein?

Een andere vorm van transformatie van antisemitisme op sociale media is door de platformvorming. Een  onderzoek van Richard Rogers  laat zien hoe sociale medianetwerken kwaadwillende actoren deplatformeren in hun pogingen om haatzaaiende uitlatingen te bestrijden. Een berucht voorbeeld van deplatforming is de voormalige veganistische chef-kok en social media-persoonlijkheid Attila Hildmann uit Duitsland.

Hildmann gebruikte sociale media, zoals Instagram en Facebook, uitgebreid voordat hij werd verbannen vanwege zijn toegenomen radicaalrechtse inhoud. Van sociale media is  Hildmann overgestapt naar de Instant-Messenger Telegram , waar hij meer dan 84.000 volgers heeft. Hij plaatst regelmatig antisemitische inhoud die verwijst naar QAnon. Hij postte ook dat de Duitse bondskanselier Angela Merkel de leider is van een zionistisch regime dat tot doel heeft het Duitse ras te vernietigen, dat de Holocaust niet heeft plaatsgevonden en dat  joden en zionisten parasieten en onmenselijken zijn .

Hildmann was ook een van de hoofdrolspelers bij de bovengenoemde demonstratie in Berlijn. Hij werd gearresteerd op de Russische ambassade , waar hij Poetin via luidsprekers vroeg om de Duitsers te bevrijden van wat hij beschouwde als de huidige Duitse dictatuur.

Deze voorbeelden bieden een kijkje in de kwestie van antisemitisme in een tijd waarin digitale communicatie lijkt te exploderen en sociale media een bijzonder grote invloed hebben op het maatschappelijk discours. Sinds de opkomst van sociale media zijn antisemitische incidenten en radicale rechtse actoren die de platforms gebruiken om hun agenda’s vooruit te helpen, een punt van zorg. Tot nu toe was de wetenschappelijke aandacht voor het probleem echter verrassend schaars. Het gevaar dat antisemitische haatzaaiende uitlatingen met zich meebrengen, en de talloze gewelddadige incidenten offline die in verband zijn gebracht met antisemitische inhoud op sociale mediaplatforms, smeken om een ​​uitgebreide academische interventie.