Indignatie redactie 
Twee Nederlandse bedrijven hebben voor honderden miljoenen dollars aan dubieuze transacties verricht voor rijke Russen, via bankrekeningen van ING van een dochterbedrijf in Polen. Dat blijkt uit Amerikaanse staatsgeheime documenten en meldingen van verdachte transacties, die zijn ingezien door het FD.
De bank heeft zelfs zelf geholpen met het uitvoeren van die miljoenentransacties, schrijven Investico, Trouw en het FD. De sleutelspelers in deze kapitaalvlucht naar het Westen zijn twee Nederlandse vennootschappen die bankierden bij ING Bank Slaski, de Poolse tak van ING. De gegevens zijn in handen van het onderzoekscollectief International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ), waarbij naast FD ook Trouw en onderzoeksplatform Investico zijn betrokken.
Geen smoking gun
‘We kunnen niet bewijzen dat die Nederlandse bedrijven witwassen’, zegt FD-journalist Johan Leupen, ‘maar het zijn wel transacties ter waarde van honderden miljoenen. Het is kapitaalvlucht van geld uit Rusland, het zijn spiegeltransacties die meestal worden gebruikt om wit te wassen, maar dat laatste kunnen we niet bewijzen’.
Honderden miljarden in 25 jaar
Volgens Leupen is er de afgelopen 25 jaar voor honderden miljarden Rusland weggesluisd en groeit de Russische economie daardoor niet meer. De Amerikaanse antiwitwasautoriteit FinCEN waarschuwde in 2017 al in een geheim intern rapport voor het zogenoemde Moscow Mirror Network, waar die twee Nederlandse bedrijven met name in genoemd worden.
Wat weet ING?
Volgens Leupen is ING ‘heel snel aan het afscheid nemen’ van één van die twee Nederlandse bedrijven, met de ander werd al langer geen zaken meer gedaan. ‘ING mag natuurlijk niet praten over individuele klanten, maar we weten dat ze er erg mee in hun maag zitten.’ En dat is logisch, in 2018 kreeg ING te maken met een witwasschandaal waarna de bank heel veel moeite en mankracht stak om dat op orde te krijgen.
Er wordt gesproken van spiegelhandel. Hoe werkt dat?
Witwassen is niets anders dan het verdoezelen van de illegale herkomst van geld, of dat nou uit cocaïnehandel of belastingfraude komt. In dit geval gaat het om zogenoemde spiegelhandel. Daarbij hoopt een partij te profiteren van verschillen in wisselkoersen, door waardepapieren in de ene valuta te kopen en die van de hand te doen in een andere munteenheid.
Dat is niet verboden, maar het risico op wegsluizen van fout geld is levensgroot. Zoals bij het ‘Moscow Mirror Network’: met geld van rijke Russen kochten tussenpersonen massaal aandelen en obligaties in roebels. Die werden vervolgens elders verkocht voor ‘schone’ dollars, euro’s of ponden. De twee Nederlandse firma’s deden dit met behulp van een bankrekening bij ING in Polen. Die bank wikkelde bovendien hun effectentransacties af.
Waarom komt dat foute geld zo vaak uit het voormalige Oostblok?
Van het schandaal rond Danske Bank tot de Troika Laundromat: wie het nieuws over witwassen volgt, komt keer op keer uit bij wat voorheen de Sovjet-Unie was. Rusland kampt al decennia met een ware exodus van geld. Een soort monetaire massa-emigratie, waarbij elk jaar vele miljarden een veilig toevluchtsoord zoeken in het Westen. Dat kan crimineel geld zijn, of vermogen dat verstopt wordt voor de belastingdienst. Soms staan de eigenaren op sanctielijsten. Of ze willen hun rijkdom gewoon liever buiten het bereik van het Kremlin parkeren.
Oliver Bullough, auteur van het boek Moneyland, bood in een interview met de Volkskrant nog een andere verklaring: landen als Rusland en Oekraïne zijn volgens hem corrupt, maar niet zó gevaarlijk dat onderzoeksjournalisten er niet kunnen werken. Hun werk leidt volgens hem tot bovenmatig veel aandacht. ‘Terwijl uit China veel meer fout geld komt. Maar daar kan ik met geen mogelijkheid mijn werk doen.’
Het is volgens Leupen moeilijk voor grote banken om dit te zien. ‘Je kunt niet alles onder controle houden, het zijn obscure bedrijven waar enorme transacties plaatsvinden.’ Het moeilijke aan dergelijke Mirror Trades is dat ze opgeknipt worden in heel veel kleine transacties met allemaal verschillende jurisdicties. ‘Heel veel grote banken lopen het risico.’
PvdA wil opheldering van Wopke Hoekstra
PvdA-Kamerlid Henk Nijboer reageert verbolgen: ‘Dit is een enorm witwasschandaal ik begrijp niet dat ING daar nog aan lijkt mee lijkt te werken tot op de dag van vandaag. De kern van antiwitwaswetgeving is dat je weet wie je bedient, wie je rekeninghouders zijn en waar het geld vandaan komt. En als je dit hier had onderzocht, dan was je er toch achter gekomen dat dit geen zuivere koffie was. Ik wil opheldering van de minister van Financiën, hoe het kan dat het nu nog speelt, hoe groot dit schandaal is, en hoe het toezicht kan worden verbeterd.’
