Is de groeiende samenwerking tussen de PvdA en GroenLinks in Nederland een model dat Europees links kan volgen?
Na de laatste Nederlandse verkiezingen, die zeer ongunstig waren voor links, verscheen er een nieuw initiatief op het politieke toneel: een fusie van de linkse partijen. Het is echter niet duidelijk of een blok van ‘rode’ (socialistische en sociaaldemocratische) partijen en ‘groene’ (milieu)partijen samen kunnen komen of zelfs of de twee groepen een meer diepgaande samenwerking kunnen aangaan.
In totaal behaalden linkse partijen slechts 33 van de 150 zetels bij de Nederlandse verkiezingen in maart. De grote vraag is: waarom verliest links mensen en niet alleen in Nederland?
Aan het begin van het gezamenlijke manifest van het initiatief Rood-Groen (Roodgroen) benadrukken PvdA- en GroenLinks-leden (GL) dat het soms nodig is om een stap terug te doen om verder te kunnen springen. Hun manifest vermijdt het gebruik van “fusie”, maar bevordert in plaats daarvan nauwere samenwerking aan de linkerkant.
W e willen werken aan een Rood Groene Toekomst , via dit manifest en vervolgens via gerichte acties om punten uit het manifest te halen… lokale initiatieven voor nauwere linkse samenwerking ondersteunen en moties indienen bij de Tweede Kamer . Dus , het is een initiatief op lange termijn! … Het is tijd om onze verschillen achter ons te laten en ons te richten op de overeenkomsten: onze gedeelde idealen voor een socialer, groener, vooruitstrevender en eerlijker Nederland.
Het manifest – dat is ondertekend door bijna 7.000 mensen, van wie velen geen lid zijn van een partij – trok de aandacht door te benadrukken dat gemeenschappelijke doelen belangrijker zijn dan verschillen. Gelijkgestemde groepen en partijen worden uitgenodigd om samen te komen als één blok dat zich richt op de problemen die hen verenigen. Diversiteit is in dit geval een kracht, niet noodzakelijk een obstakel.
Voormalig PvdA-leider Job Cohen, die het initiatief steunt, wijst erop dat het juist een voordeel is dat alle linkse partijen even klein zijn. GroenLinks-oprichter Ina Brouwer is voorstander van een fusie van de partijen, terwijl PvdA-leiders Hans Spekman en Jacques Wallage liever meer samenwerken dan een fusie. Volgens een recente opiniepeiling is 67% van de rode-stemmers en 64% van de GroenLinks-stemmers voor de gezamenlijke linkse partij.
Een nieuw blok zou erop wijzen dat links iets nieuws en proactief probeert. Er is zeker energie aan de linkerkant. In heel Europa zijn demonstraties aan de orde van de dag – om het beleid te beïnvloeden en de planeet te redden. De deelnemers zijn meestal zeer jonge mensen die er genoeg van hebben om het object te zijn in plaats van het onderwerp van de openbare orde en hun eigen leven. Groene partijen en bewegingen zijn erin geslaagd deze gefrustreerde burgers te mobiliseren, maar de groenen zijn slechts een deel van een diep verdeeld links. Een gebied waar links zich bijvoorbeeld vruchtbaar omheen zou kunnen verenigen, is een nieuw platform voor migranten en vluchtelingen.
Het nieuwe Rood-Groen initiatief biedt een nieuw verhaal
over een Nederland dat Europa niet schuwt maar voorop loopt. Een verhaal over een sociale en eerlijke klimaattransitie. Een samenleving waarin we durven ondernemen en werken, maar waar we er ook voor elkaar zijn als het mis gaat. Een samenleving zonder armoede. Een land met liefdevolle zorg, verheffend onderwijs zonder lerarentekort en waar goede en betaalbare huisvesting de norm is. Een land waar je veilig kunt zijn wie je bent.
Frank van de Wolde, een van de initiatiefnemers van dit nieuwe initiatief, beantwoordde enkele van mijn vragen:
Mira Oklobdzija : Het initiatief wekt steun maar ook scepsis in de zin van ‘is het realistisch?’. De meest genoemde partijen (PvdA en GroenLinks) zijn gevestigd, hebben een eigen identiteit en zijn niet altijd (of nooit) bereid om teveel compromissen te sluiten. Blijft het Initiatief de noodzaak van meer linkse samenwerking benadrukken of is er een zekere ambitie om in de toekomst een nieuwe, verenigde, grote, linkse partij te vormen?
Frank van de Wolde : Wij geloven dat er een duidelijk verlangen is naar een grotere, verenigde linkse partij onder linkse/progressieve kiezers in het algemeen, en onder de basis van GL en PvdA in het bijzonder. Ook zijn wij van mening dat de ideologische verschillen tussen GL en PvdA minimaal zijn en dat we het spel daarom met hetzelfde shirt moeten blijven spelen. Zet een GL-lid en PvdA-lid in dezelfde kamer en ze zullen het waarschijnlijk eerder eens zijn over een gezamenlijk platform dan wanneer je maar twee leden van GL of de PvdA in dezelfde kamer hebt.
MO : Toont de Socialistische Partij (SP) enige interesse?
FW : Hoewel er veel draagvlak is onder de leden van PvdA-aanhangers, is dat draagvlak in de SP-basis niet aanwezig. Dat draagvlak kan nog groeien. We zouden graag zien dat er een grassroots beweging ontstaat tussen de bases van andere partijen zoals SP, Partij voor de Dieren (PvdD), DENK en Samen (BIj1).
MO : Hebben de leden van de PvdD u (of u hen) benaderd?
FW : Ja, een handvol PvdD-leden steunen ons initiatief en hebben contact opgenomen om hun steun te betuigen. Maar ik zou voorzichtig willen zijn met het doen van ingrijpende uitspraken over de kracht of representativiteit van het draagvlak voor ons initiatief in de PvdD-basis.
MO : Is de trans-Europese partij VOLT , die het goed deed bij de laatste verkiezingen, er ook bij (op de een of andere manier)?
FW : Nee.
MO : Wat is uw mening over de andere trans-Europese bewegingen, bijvoorbeeld DIEM25 en hun Green New Deal voor Europa?
FW : We hebben geen standpunt over DIEM25. Als vuistregel steunen we andere linkse/progressieve bewegingen.
MO : Werk je samen met andere initiatieven, bewegingen of partijen in Europa, of ben je van plan dat in de toekomst te doen?
FW : Nog niet: we zijn nog maar net begonnen. Onze logische pan-Europese bondgenoten zijn Groenen en Progressieven.
Mira Oklobdzija is een onafhankelijk onderzoeker, activist, socioloog en antropoloog. De afgelopen 12 jaar was ze onderzoeker in het team van experts dat werkte voor het kantoor van de aanklager bij het UN ICTY. Haar boeken omvatten Revolution between Freedom and Dictatorship en, met Slobodan Drakulic en Claudio Venza, Urban Guerilla in Italië, evenals een aantal artikelen over mensenrechten, politiek geweld, oorlogsmisdaden, verzoening, migraties, de menselijke natuur, vreemdelingenhaat, marginale groepen en buitenstaanders. Ze woont in Den Haag, Nederland.