Israël Het Amerikaanse dilemma

De Verenigde Staten zitten met een dilemma vanwege de extreem gewelddadige aanvallen van Hamas en de Israëlische oorlog tegen de Palestijnen in Gaza.

De persconferentie van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken, gisteren ter afsluiting van zijn bezoek aan Israël, leverde drie dingen op. Ten eerste zal de regering-Biden worden gezien als iemand die Israël tot het uiterste steunt om aan zijn veiligheidsbehoeften te voldoen, maar Washington zal niet bij de komende Gaza-operaties worden betrokken, behalve om vluchtroutes in het zuiden te regelen voor ongelukkige burgers die het conflictgebied willen ontvluchten.

Ten tweede is de topprioriteit van Washington op dit moment het samenwerken met de regionale staten die invloed uitoefenen op Hamas om over de gijzelingskwestie te onderhandelen. Veertien Amerikaanse burgers in Israël worden nog steeds vermist. (Het Witte Huis bevestigde dat het dodental bij de gevechten nu minstens 27 Amerikanen omvat.)

Ten derde zullen de VS samenwerken met de regionale staten om elke escalatie van de situatie en het conflict aan de kant van Hezbollah te voorkómen. Hoewel de VS het Israëlische leiderschap met betrekking tot de op handen zijnde Gaza-operatie niet kunnen en willen tegenhouden, zijn ze nog steeds niet overtuigd.

Blinken was vrijblijvend over enige directe Amerikaanse militaire betrokkenheid, en de kansen daarop zijn in de huidige stand van zaken gering. Het allerbelangrijkste: zelfs toen Blinken de oorlogstrommels kon horen, wierp hij ook zijn blik op een toekomst voor Israël (en de regio) waar het vrede met zichzelf zou hebben, zou integreren in de regio en zich zou concentreren op het creëren van economische welvaart – met een Bijbels-Messiaanse bedoeling metaforisch uitgedrukt: dat het land zijn zwaarden tot ploegscharen omsmelt.

Dat wil zeggen dat de regering-Biden, ondanks het enorme machtsvertoon voor de wateren van Israël, met de inzet van twee vliegdekschepen samen met torpedobootjagers en andere marinemiddelen en straaljagers, diep ongerust is over een eventuele escalatie van de strijd tegen Israël en dat het conflict omslaat in een bredere oorlog. Als de VS aanvoelen dat dit een catastrofe is die Israël heeft laten gebeuren, blijft dat een strikt persoonlijke gedachte.

Zelfs toen Blinken op weg was naar Tel Aviv, zei Michael McCaul, voorzitter van de commissie Buitenlandse Zaken van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, woensdag tegen verslaggevers in Washington na een inlichtingenbriefing achter gesloten deuren: “We weten dat Egypte de Israëli’s drie dagen tevoren heeft gewaarschuwd dat een gebeurtenis als deze zou kunnen gebeuren. Ik wil niet te veel ingaan op geheimhouding, maar er werd een waarschuwing gegeven. Ik denk dat de vraag was op welk niveau.”

Kort nadat McCaul met verslaggevers in Washington had gesproken, bevestigde een anonieme Egyptische functionaris aan de Times of Israel dat de inlichtingendiensten van Caïro hun Israëlische tegenhangers waarschuwden voor een geplande Hamas-aanval, maar dat deze waarschuwing mogelijk niet in het kantoor van Netanyahu was terechtgekomen.

Deze onthullingen zouden de Israëlische regering in verlegenheid brengen, omdat de verrassingsaanval van zaterdag gezien kan worden als een catastrofale mislukking voor de Israëlische inlichtingendiensten. In een brutaal openhartige verklaring op donderdag (RT-pagina door Europese Unie voor haar burgers weggecensureerd, maar via VPN of Opera-browser hier te vinden) gaf de chef van de generale staf van het Israëlische leger, generaal Herzi Halevi, toe: “De IDF is verantwoordelijk voor de veiligheid van onze natie en haar burgers, en daar zijn we zaterdagochtend niet in geslaagd. We zullen ernaar kijken, we zullen het onderzoeken, maar nu is het tijd voor oorlog.”

Deze mislukking zal gevolgen hebben voor de besluitvorming in Tel Aviv. Generaal Halevi omschreef Hamas als “dieren” en “genadeloze terroristen die onvoorstelbare daden hebben begaan” tegen mannen, vrouwen en kinderen.

Hij zei dat de IDF “de omvang dit keer begrijpt, en de omvang van de missie die op onze schouders ligt.”  “Yahya Sinwar, de heerser van de Gazastrook, heeft besloten tot deze verschrikkelijke aanval, en daarom zijn hij en het hele systeem onder hem dode mannen”, voegde de generaal eraan toe, terwijl hij beloofde “hen aan te vallen en hen en hun organisatie te ontmantelen” en dat “Gaza er daarna niet meer hetzelfde zal uitzien.” Inmiddels melden ook mainstram media dat Israël witte fosfor en andere verboden wapens gebruikt in de Gazastrook – ongetwijfeld een zaak voor het Internationaal Strafhof.

Vergis u niet, het Israëlische doel zal zijn om overweldigend geweld te gebruiken met zijn meest geavanceerde wapens, waaronder krachtige bunker-brekende bommen, om verlammende verliezen toe te brengen aan Hamas-formaties, zodat de beweging jarenlang geen gewapende strijd kan voeren. Een grondoperatie kan elke dag worden verwacht.

Het is onwaarschijnlijk dat Blinken zelfs maar zou hebben geprobeerd premier Benjamin Netanyahu ervan te weerhouden een brute operatie uit te voeren. Hij vertelde de media dat de VS het liever aan Israël overlaat om te doen wat gedaan moet worden. Ondertussen zal de inzet van de VS niet alleen gericht zijn op het verbeteren van de surveillance, het onderscheppen van communicatie en het voorkómen dat Hamas nog meer wapens krijgt, maar ook dat het een afschrikwekkende werking zal hebben.

Dat gezegd hebbende, kunnen de VS het zich niet veroorloven passief toe te kijken. Washington heeft geen andere keuze dan de verwachte gevechten in de komende dagen en weken in Gaza te beperken om ervoor te zorgen dat deze zich niet naar andere gebieden verspreiden. De Amerikaanse troepenprojectie dient dus specifiek als een afschrikmiddel voor Hezbollah, dat over een enorm arsenaal van 150.000-200.000 raketten beschikt die op grote steden in Israël kunnen worden gelanceerd, wat mogelijk kan leiden tot een bredere oorlog, niet alleen in Gaza, maar ook in Libanon, waardoor anderen worden betrokken bij het conflict.

Israël heeft donderdag gelijktijdig met raketaanvallen de luchthavens van Damascus en Aleppo in Syrië buiten dienst gesteld, vermoedelijk om te voorkómen dat versterkingen Libanon zouden bereiken. De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Hossein Amir-Abdollahian zou van plan zijn dit weekend naar Syrië en Libanon reizen.

De afgelopen veertig jaar hebben de VS en Iran er een kunst van gemaakt om in gevaarlijke tijden met elkaar te communiceren en basisregels vast te stellen om confrontaties te voorkomen. Ook deze keer gebeurt het.

Zeker, de toespraak van Opperste Leider Ayatollah Ali Khamenei van dinsdag over de conflictsituatie, die door de Iraniërs in het Hebreeuws werd vertaald en op een ongekende manier werd verspreid, bracht in drie delen een subtiele boodschap over aan zowel Israël als de VS, waarmee in wezen werd aangegeven dat Teheran niet van plan is betrokken te raken bij het conflict. (Zie ons artikel: Iran waarschuwt Israël voor een apocalyptische oorlog.)

Op hun beurt hebben de VS aangegeven dat zij over inlichtingen beschikken waaruit blijkt dat belangrijke Iraanse leiders verrast waren door de Hamas-aanvallen op Israël. Ook het telefoongesprek van de Iraanse president Ebrahim Raisi met de Saoedische kroonprins Mohammed bin Salman op woensdag – hun allereerste gesprek dat Teheran op gang bracht – hamerde op pogingen om ‘de aanhoudende escalatie een halt toe te roepen’.

Maar de grote vraag is in hoeverre de regering-Biden vertrouwen heeft in het succes van een Israëlische militaire inval in Gaza. Tijdens de persconferentie in Tel Aviv onderstreepte Blinken op subtiele wijze het belang van ‘lessen’ die zijn geleerd uit ervaringen uit het verleden. Het punt is dat Israël betrokken zal zijn bij stedelijke oorlogsvoering in een dichtbevolkt gebied met een bevolking van 2,1 miljoen mensen.

Gaza telt gemiddeld 5.500 inwoners per vierkante kilometer, en er zullen ongetwijfeld zware burgerslachtoffers vallen als gevolg van Israëls geavanceerde Amerikaanse wapens, wat zou leiden tot internationale verontwaardiging, ook in Europa, en zou leiden tot een veroordeling van niet alleen Israël, maar ook van de VS. Israël verkeert echter in een uitdagende stemming en Netanyahu zal op zijn minst een aantal van de doelstellingen van de operatie willen bereiken voordat hij instemt met een staakt-het-vuren.

Belangrijker nog is dat Israël een exitstrategie nodig heeft, als ervaringen uit het verleden in Libanon en Gaza daar lessen uit kunnen trekken. De Pottery Barn-regel van Colin Powell komt in het spel: ‘You break it, you own it’ (Je breekt het, je bezit het).

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu is er alles aan gelegen zijn onontkombare lot te ontlopen. Hij is impopulairder dan ooit onder veel Israëliërs na de schokkende terroristische aanslagen van Hamas op 7 oktober. Hamas’ blootlegging van zwakke punten in de architectuur en focus van de Israëlische inlichtingendienst was een klap voor de Israëli’s, maar de timing van de aanval, die samenviel met de verjaardag van de Jom Kipoer-oorlog van 1973, was ook van belang voor Hamas’ doel om diepe psychologische problemen toe te brengen aan de Israëlische samenleving.

Het nemen van gijzelaars, het plegen van sadistische daden die het oorlogsrecht ver overschrijden, en het gebruik van sociale media om deze wreedheden bekend te maken, zijn bedoeld om maximaal trauma te veroorzaken.

Het uiteindelijke doel van Hamas, vastgelegd in het oorspronkelijke handvest van 1988, is niets minder dan ‘de volledige vernietiging van Israël’. Zijn visie van een vrij Palestina is een “theocratische staat gebaseerd op de islamitische wet (sharia).” Binnen dit kader maken de aanvallen deel uit van een plan om het politieke leiderschap van Israël te destabiliseren en de specifieke legitimiteitscrisis van Netanyahu te verdiepen.

In december 2022 dacht Netanyahu dat hij de autocratische loterij had gewonnen, nadat hij was herkozen ondanks beschuldigingen van omkoping, fraude en vertrouwensbreuk, en er liep een corruptieproces tegen hem. Hij startte prompt een ‘gerechtelijke hervorming’ die het gezag van het Israëlische Hooggerechtshof zou beperken en de weg voor hem zou vrijmaken om de droom van de sterke man te verwezenlijken: persoonlijk onaantastbaar worden voor de wet.

In plaats daarvan leidde dit autoritaire overwicht tot de grootste protesten in de Israëlische geschiedenis – protesten die grassrootsactivisten en elites verenigden en die weigeringen van leger- en luchtmachtpersoneel omvatten om militaire dienst te vervullen. Maar Netanyahu gaf niet op. Gedreven door een verlangen naar zelfbehoud, en niet gehinderd door enige moreel besef, worden ‘sterke mannen’ met juridische problemen die hun macht bedreigen gefocust op het voorgoed laten verdwijnen van die problemen. Netanyahu past in dit model.

De Hamas-aanvallen kwamen dus op een moment van diepe verdeeldheid binnen de Israëlische samenleving. Het gevoel van een leiderschapsvacuüm dat het collectieve welzijn bevoorrecht, nam toe toen de premier en zijn Likud-partij na de aanval niet snel met het publiek communiceerden, en toen staatsmilitairen, wetshandhavers en noodpersoneel burgers die onder vuur lagen niet snel bereikten  leidde die situatie tot heldhaftige reddingsacties van burgers door gepensioneerde generaals en anderen.

Dit ‘totale systeemfalen van de kant van Israël’, in de woorden van de voormalige Amerikaanse ambassadeur in Israël, Martin Indyk, heeft geleid tot civiele en militaire oproepen aan Netanyahu om af te treden. De voormalige Israëlische minister van Defensie Moshe Ya’alon wees er bijvoorbeeld op dat Bibi geen effectieve leider in oorlogstijd kan zijn, omdat veel Israëli’s hem niet vertrouwen. Er zijn ook berichten dat Netanyahu niet naar deskundig advies luisterde.

Hij sloeg geen acht op de waarschuwingen, ook van de militaire en veiligheidselites, en zijn poging tot een gerechtelijke staatsgreep (ingegeven door eigenbelang) eiste zijn tol van het moreel, de focus en de gevechtsbereidheid van de strijdkrachten. Netanyahu leek er ook niet om te geven dat hij zijn extreemrechtse partners (zijn minister van Nationale Veiligheid, Itamar Ben-Gvir, is veroordeeld voor het steunen van terrorisme) in staat stelde hun fantasieën over een Joodse etnostaat en annexatie van de Westelijke Jordaanoever te verwezenlijken – wat gevaarlijke gevolgen zou kunnen hebben voor het land.

Om politiek te overleven moet Netanyahu “zichzelf door het conflict heen verlossen”, zoals Indyk het stelt, maar er zullen verschillende problemen blijven bestaan, zelfs als hij Hamas ervan overtuigt een soort tijdelijke wapenstilstand of een staakt-het-vuren te aanvaarden. Eén daarvan is zijn partnerschap met extremisten.

De les van de autoritaire geschiedenis is dat wanneer sterke leiders extremisten normaliseren, wetteloze en gewelddadige mensen worden verheven tot posities met extreme macht, waardoor de aanval op de democratie wordt versneld en onrust en instabiliteit ontstaat. Dat is de rol die Ben-Gvir en andere fanatici tot nu toe hebben gespeeld.

De andere les is dat Netanyahu, een sterke man in hart en nieren, instinctief zal blijven handelen op een manier die zijn persoonlijke belangen bevoordeelt. Dat betekent het ontmoedigen van verantwoordingsplicht en democratische rechtvaardigheid. De strijd om zijn gerechtelijke staatsgreep kan nu opgeschort zijn vanwege de oorlog, maar zijn dilemma en zijn beschuldigingen zullen niet vanzelf verdwijnen.

Temperamenteel en ideologisch gezien is Netanyahu niet de leider die deze problemen kan oplossen. Op dit moment, nu het geweld steeds verder toeneemt, zien we alleen maar een ‘sterke man’ die op zijn slechtst is als leider terwijl zijn land die het meest nodig heeft

Een langdurige bezetting van Gaza zal een uiterst gevaarlijke uitkomst zijn, vol grote risico’s, gezien de diepe economische, religieuze en sociale wortels die Hamas geniet. Het volstaat te zeggen dat het Israëlische leger moeite zal hebben om “succes” te tonen en naar de uitgang te gaan. Trouwens, als andere Palestijnse groepen en organisaties op de Westelijke Jordaanoever beslissingen nemen die de strategische doelstellingen van Hamas bevorderen, is de uitkomst onvoorspelbaar, aangezien het Israëlische leger te maken zal krijgen met een oorlog op twee fronten.

In feite bestaan de voorwaarden voor een derde intifada op de Westelijke Jordaanoever. En in een dergelijk scenario gaat het voordeel naar Hamas, dat zichzelf zou positioneren als potentieel het geschikte en misschien wel het enige alternatief na president Mahmoud Abbas van de Palestijnse Autoriteit, die nu 87 jaar oud is.

Nogmaals, in het ergste geval kan niet worden uitgesloten dat de Arabisch-Israëlische bevolking inspiratie kan putten uit Hamas, en als we kunnen afgaan op hun gewelddadige uitbarsting in 2021 zal de levensvatbaarheid van de staat Israël op de lange termijn in het gedrang komen.

Het volstaat te zeggen dat de beste oplossing ligt in een paradigmaverschuiving in het Israëlische staatsmanschap, weg van het primaat van dwang en brutaal geweld. De opmerkingen van Blinken suggereerden dat de VS hopen dat wanneer het stof is neergedaald, met de helpende hand van bevriende Arabische landen als Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten, Egypte en Jordanië, een ommekeer om de situatie te kalmeren en tot een staakt-het-vuren te komen mogelijk zou kunnen zijn.

Hoe langer dat duurt, hoe groter de druk zal worden op de Amerikaans-Israëlische banden en hoe moeilijker het voor de regering-Biden zal worden om een evenwicht te bewaren in wat toch al een problematische relatie met Netanyahu is. Fundamenteel moet Israël in het reine komen met de nieuwe realiteit dat zij niet langer onoverwinnelijk zijn of de dominante macht in de West-Aziatische regio.

PS.

In heel Europa, van de Brandenburger Tor in Berlijn tot de Eiffeltoren in Parijs en het Nederlandse parlement, zijn officiële gebouwen verlicht met de Israëlische vlag.

We stand with 🇮🇱 pic.twitter.com/mDWk8K8QJC

— Ursula von der Leyen (@vonderleyen) October 8, 2023

De führerin van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, liet deze week de Israëlische vlag op het gebouw van het EU-nepparlement wapperen, en is zij blijkbaar onbekommerd over de manier waarop zij hiermee visuele vorm geeft aan dat Israël het buitenlandse beleid van de Europese Unie beheert.

Zij, en niet alleen zij maar ook bijvoorbeeld Mark Rutte die bij dit soort zaken altijd haantje de voorste wil spelen, heeft herhaaldelijk verklaard dat “Europa (en Nederland) achter Israël staat”, zelfs nu de Israëlische oorlogsmisdaden zich beginnen op te stapelen.

De Israëlische luchtmacht pochte gisteren dat ze zo’n 6.000 bommen op Gaza had laten vallen. Tegelijkertijd meldden mensenrechtenorganisaties dat Israël het brandgevaarlijke chemische wapen witte fosfor op Gaza afvuurde, een oorlogsmisdaad bij gebruik in stedelijke gebieden. En Defense for Children International merkte op dat tot nu toe meer dan 500 Palestijnse kinderen zijn gedood door Israëlische bommen.

Het werd aan Francesca Albanese, de speciale VN-rapporteur voor de bezette gebieden, overgelaten om erop te wijzen dat Von Der Leyen de beginselen van het internationaal recht volkomen inconsistent toepast. Bijna precies een jaar geleden hekelde de voorzitster van de Europese Commissie de Russische aanvallen op de civiele infrastructuur in Oekraïne als oorlogsmisdaden. “Het afsluiten van mannen, vrouwen, kinderen van water, elektriciteit en verwarming nu de winter in aantocht is – dit zijn daden van pure terreur”, schreef ze. “En zo moeten we het ook noemen.”

Albanese merkte op dat Von der Leyen niets gelijkwaardigs had gezegd over de nog ergere aanvallen van Israël op de Palestijnse infrastructuur.

I look forward to the same declaration by President @vonderleyen on Israel's cutting of electricity, water and food in Gaza.

If not, people could think that European institutions do not value the protection of Palestinian children, women and men as much as that of Ukranians. https://t.co/dFUBd7nCrI

— Francesca Albanese, UN Special Rapporteur oPt (@FranceskAlbs) October 12, 2023

Over de houding van het Westen ten aanzien van Israël en de Gaza schrijven we in het komende weekend magazine meer….

Overigens: Ursula von der Leyen en de voorzitster van het Europees nepparlement Roberta Metsola arriveerden vandaag kort voor de middag in Israël om hun solidariteit met het land te betuigen. Dat lezen we althans in een tweet van haar op X, het medium dat door dezelfde Europese Commissie wordt aangepakt vanwege “nepnieuws”, maar dat zij graag gebruikt voor het eigen propaganda-doeleinden.

I have arrived in Israel with @EP_President to express our solidarity with the Israeli people in the wake of the horrific Hamas terrorist attack. pic.twitter.com/4ktjwabx14

— Ursula von der Leyen (@vonderleyen) October 13, 2023