Indignatie redactie 
Het aantal opioïden sterfgevallen neemt hier ook toe, maar tot nu toe zijn omstandigheden zoals die in de VS ons bespaard gebleven – waarom?
Opioïden Op 7 juli arriveerde een ambulance in Evesham Town Park. Twee mannen lagen bewusteloos in een openbaar toilet in het kleine Engelse stadje ten zuiden van Birmingham. Het ambulancepersoneel vermoedde een overdosis heroïne en gaf de mannen naloxon, een noodmedicijn tegen een overdosis opioïden – zonder succes. Pas na enkele doses begonnen de mannen weer te ademen. Twee dagen later, op een zondagochtend, werd een andere man bewegingloos aangetroffen in de speeltuin van hetzelfde park. Maar voor de dertigjarige was het te laat. Hij was al overleden aan een overdosis.
Alle drie de mannen hadden onbewust Nitazene geconsumeerd, een groep synthetische opioïden die tot 100 keer krachtiger is dan fentanyl . Deze stoffen bestaan al enkele jaren in Noord-Amerika, waar de opioïdencrisis voortduurt , maar nu lijken ze zich steeds meer te verspreiden in Groot-Brittannië en het vasteland van Europa. De gevallen in Evesham maakten deel uit van een reeks van twintig overdoses in het gebied.
Ze waren terug te voeren op een dealer in Birmingham die heroïne verkocht met Nitazene. Het synthetische opioïde werd in de jaren vijftig ontwikkeld als pijnstiller, maar kwam nooit op de markt vanwege het beperkte therapeutische bereik. Het risico op ademhalingsverlamming door Nitazene is hoog.
Gezondheidsexperts zeggen dat alleen al dit jaar in Groot-Brittannië minstens 100 sterfgevallen in verband zijn gebracht met nitazeen. Verdere gevallen konden alleen worden voorkomen door de snelle toediening van naloxon. De Britse Criminal Investigation Agency bevestigde deze week 57 sterfgevallen als gevolg van Nitazene in de afgelopen zes maanden. In veel gevallen kan een extreme toename van overdoses worden toegeschreven aan heroïne verdund met Nitazene.
Michael Linnell, van het DrugWatch-netwerk, dat de drugstrends in Groot-Brittannië en Ierland in de gaten houdt, zei dat de gevallen tot nu toe geïsoleerd zijn en dat er sprake is van het gebruik van verschillende Nitazenes. “Er kan dus van worden uitgegaan dat de stoffen op lokaal niveau zijn toegevoegd.”
Maar het is niet alleen heroïne die getroffen wordt. Nitazenen zijn ook verschenen in een aantal opioïdepillen en benzo’s die op de zwarte markt circuleren. In oktober nam de Britse politie 150.000 Nitazen-pillen in beslag bij een inval in Noord-Londen. Het was de grootste ontdekking van synthetische opioïden tot nu toe in Groot-Brittannië. De onderzoekers gaan ervan uit dat de verdachten het opioïde hebben geïmporteerd, gemengd met versnijdingsmiddelen en er pillen van hebben geperst om het vervolgens als een ander middel te verkopen.
De incidenten beperken zich niet tot Groot-Brittannië. In november veroorzaakte heroïne, vermengd met Nitazen, in slechts drie dagen tijd 57 overdoses in Dublin . De dealers haalden het product uiteindelijk uit de circulatie. Er waren begin december acht drugsgerelateerde overdoses in Cork, Ierland . Maar er zijn ook gevallen van nitazeenvergiftiging geweest op het Europese vasteland, zoals in de lente in de regio Occitanie in het zuidwesten van Frankrijk.
Sinds 2021 duikt de drug ook steeds vaker op in Noordoost-Europa – meer bepaald in Estland, Letland en Litouwen. Voorlopige gegevens van het Europees Waarnemingscentrum voor drugs en drugsverslaving, EMCDDA, geven aan dat bijna de helft van alle sterfgevallen door opioïden in 2023 verband zal houden met nitazeen. Twee jaar geleden lag dat nog rond de tien procent. Volgens het Observatorium werd dit jaar ook in Letland een mobiel laboratorium voor de productie van fentanyl en carfentanyl ontdekt.
Europese gezondheidsexperts kijken nu met bezorgdheid naar Noord-Amerika en het monsterlijke dodental als gevolg van de nog steeds woedende opioïdencrisis, maar ook naar Afghanistan, waar de Taliban hun harde optreden tegen de opium- en heroïneproductie opvoeren. Ze vrezen dat ook de Europese drugshandelaren zullen overstappen op de veel gevaarlijkere synthetische opioïden als de aanvoer van heroïne uit Afghanistan afneemt.
Maar ondanks de toename van synthetische opioïden in Groot-Brittannië en het vasteland van Europa, is het continent nog ver verwijderd van de omstandigheden die deze medicijnen aan de andere kant van de Atlantische Oceaan veroorzaken.
In de Verenigde Staten waren synthetische opioïden verantwoordelijk voor ongeveer 75.000 sterfgevallen in 2022, bijna tweederde van alle drugssterfgevallen in het land. Alleen al in Canada stierven in de eerste drie maanden van dit jaar 1.060 mensen aan fentanyl. In Europa, waar ongeveer twee keer zoveel mensen wonen als in Canada en de VS samen, waren er in 2021 200 bevestigde sterfgevallen door fentanyl. Van de 1.990 sterfgevallen door drugs in Duitsland in 2022 waren er 73 gerelateerd aan fentanyl.
Maar nu rijzen er twee vragen, nu Afghanistan, Europa’s belangrijkste heroïnebron, wordt bedreigd en de productie van krachtige synthetische drugs in ondergrondse laboratoria wereldwijd toeneemt.
Ten eerste: waarom hebben de drugsbendes die tot nu toe de zeer lucratieve heroïnemarkt in Europa bevoorraden, geweigerd zich te modelleren naar de Mexicaanse kartels die heroïne ongeveer tien jaar geleden in Noord-Amerika vervingen door veel goedkopere synthetische opioïden?
En ten tweede: wat zijn de kansen dat Europa – en de rest van de wereld – een opioïdencrisis met honderdduizenden doden kan voorkomen?
Verschillende bedrijfsmodellen
Om te begrijpen waarom Europa het Amerikaanse pad nog niet heeft gevolgd, beveelt Ruggero Scaturro, analist bij het Global Initiative Against Transnational Organised Crime, aan om te kijken naar het verschil tussen de criminele organisaties die de drugshandel in elk gebied controleren.
“Waarom hebben heroïnehandelaren uit dit deel van de wereld het voorbeeld van de Mexicaanse kartels niet gevolgd? Waarom wel? De drugshandel in Noord-Amerika werkt heel anders dan in Europa en de criminele groepen zijn ook compleet anders.”
Scaturro zegt dat de belangrijkste spelers in de heroïnesmokkel van Afghanistan naar Europa en Rusland etnische groepen en clans uit de Balkan zijn, met name Albanië, Noord-Macedonië, Bulgarije en Servië, evenals Turkije. En ze zijn allemaal al generaties lang actief in de smokkelwereld.
HEROÏNE IN BESLAG GENOMEN IN BULGARIJE | FOTO: BULGAARS NATIONAAL DOUANEAGENTSCHAP
“Voor deze criminele netwerken is heroïnesmokkel altijd hun zaak geweest – en dat zal voor altijd zo blijven. Het is een zeer goed geoliede machine. Deze mensen hebben geen behoefte aan alternatieven. De heroïne is er, en de vraag ook. hun smokkelcorridor zou kunnen zijn: “We hebben ons tot nu toe verzet tegen elke aanhoudende invloed van de wetshandhavers. Waarom zouden ze dit evenwicht verstoren?”
Het aanbod van heroïne in Noord-Amerika is daarentegen altijd zeer sporadisch geweest. Ofwel kwam het uit de zogenaamde Gouden Driehoek in Zuidoost-Azië, bijna 10.000 kilometer verderop, ofwel via de Mexicaanse kartels. Deze laatste verloor echter al snel zijn interesse in de heroïnehandel.
Ook de logistiek speelt een rol, zegt Scaturro. Het is voor Mexicanen gemakkelijk om fentanyl of zijn voorloperchemicaliën uit China te laten leveren. In Europa komt alle heroïne via Turkije. Ook de scheikundigen van de Mexicaanse kartels zijn gespecialiseerd in de productie van stoffen als fentanyl. Deze kennis bestaat nog niet echt bij Europese misdaadorganisaties.
DE TALIBAN VERNIETIGEN IN APRIL 2023 EEN PAPAVERPLANTAGE IN HET DORP SHER SURKH IN DE PROVINCIE KANDAHAR FOTO: SANAULLAH SEIAM/AFP VIA GETTY IMAGES
Maar dat zou snel kunnen veranderen. De Taliban zijn hier verantwoordelijk voor, aangezien zij momenteel bezig zijn honderdduizenden mensen in Afghanistan te ontmoedigen van de opiumproductie. Deze papaverboeren en -handelaren hebben tot nu toe de firewall gevormd die Europa beschermt tegen gevaarlijke synthetische opioïden. Begin november maakten de Verenigde Naties bekend dat het strenge optreden van de Taliban had geleid tot een daling van het papaverareaal met 95 procent in het land – in minder dan een jaar tijd.
Maar er is nog steeds geen paniek onder de handelaren. Verborgen in de velden van Afghanistan, Pakistan, Iran en overal langs de route naar Europa liggen grote voorraden heroïne en opium. De Balkanroute van de heroïnesmokkelaars is een soort veilige plek voor de georganiseerde misdaad.
“Alle internationale aandacht gaat momenteel uit naar de oorlogen in Oekraïne en het Midden-Oosten. Met Turkije, Bulgarije en Albanië bestaat er een natuurlijke corridor tussen de oorlogen. Ideaal voor de smokkelaars”, zegt Sacturro.
Volgens zijn onderzoek heeft de Russische agressieoorlog tegen Oekraïne er indirect toe geleid dat meer drugs Europa binnenkomen. De heroïne die verder naar het noorden zou zijn gebracht, naar de ongeveer 350.000 gebruikers in Oekraïne, en verder naar Rusland, heeft West-Europa bereikt of blijft achter op de Balkan, Turkije en Iran.
Dit heeft ertoe geleid dat de straatprijs van heroïne in Oekraïne omhoogschiet en dat verslaafden zich wenden tot substitutiemiddelen zoals methadon en buprenorfine. Ondertussen blijven de heroïneprijzen op de Balkan en de rest van Europa stabiel.
In Afghanistan stijgen de opiumprijzen echter al snel. Als de Taliban hun koers blijven volgen, kan er de komende twee jaar een groot mondiaal heroïnetekort ontstaan.
Het is moeilijk te voorspellen hoe grote drugshandelaren, gebruikers en overheden zullen reageren. Het is echter nog steeds onwaarschijnlijk dat heroïne volledig zal worden vervangen door synthetische opioïden, zoals het geval is in Noord-Amerika.
Het Amerikaanse model
Natuurlijk zouden sommige lokale smokkelbendes, met een beetje steun van de ingevlogen Mexicaanse scheikundigen, het Amerikaanse model kunnen navolgen en synthetische opioïden over de hele linie op de zwarte markt kunnen brengen. Mexicaanse kartelchemici in Europa helpen al bij de productie van methamfetamine en de extractie van cocaïne.
Andere bendes zouden kunnen terugkeren naar de Gouden Driehoek; het grensgebied tussen Myanmar, Thailand en Laos was tot de jaren negentig het mondiale centrum van de heroïneproductie. In het de facto wetteloze gebied waar momenteel een groot deel van de methamfetamine in de wereld wordt geproduceerd, is de papaverteelt alweer in opkomst .
Toch is Europa veel beter beschermd tegen een synthetische opioïdencrisis dan de VS, zegt Charles Yates van de Britse recherche. De omstandigheden lopen sterk uiteen: “De opioïdencrisis in de Verenigde Staten werd veroorzaakt door het wijdverbreide voorschrijven van opioïden voor chronische pijn”, zegt Yates. “Hierdoor is het aantal mensen dat in contact komt met opioïden en verslaafd raakt enorm toegenomen. We vrezen een dergelijk scenario niet in Groot-Brittannië.”
Bryce Pardo, expert op het gebied van drugstrends bij het United Nations Office on Drugs and Crime, zei dat West-Europa over het algemeen een beter gezondheids- en welzijnssysteem heeft dan de Verenigde Staten. Dit omvat ook een betere behandeling van drugsgebruikers.
De opioïdengebruikende bevolking in Noord-Amerika is ook veel jonger dan die in Europa. De dealers hebben ook de regel om hun eigen klanten niet te vermoorden – en ze zijn gemiddeld ouder en kwetsbaarder qua gezondheid. Maar gewoontes spelen ook een rol. Heroïnepoeder wordt vooral in Europa geconsumeerd. Als gevolg hiervan zullen pillen die synthetische opioïden bevatten waarschijnlijk minder kopers vinden, althans dat is de hoop.
De demografische verandering
Een generatiewisseling onder opioïdengebruikers zou daar echter verandering in kunnen brengen, zegt Paul Griffiths, wetenschappelijk directeur van het Europees Waarnemingscentrum voor Drugs en Drugsverslaving, EMCDDA.
“We zien in Europa niet veel nieuwe toevoegingen aan het heroïnegebruik. Omdat bestaande gebruikers ouder en kwetsbaarder worden, zullen we hier over vijf tot tien jaar geen groot probleem meer hebben met opiaten. In zekere zin zou dat een probleem kunnen zijn. beschermende factor, omdat er geen markt is voor synthetische opioïden”, zegt Griffiths. “We weten dat we in Europa laboratoria hebben die amfetaminen en methamfetamine maken, maar ze maken geen synthetische opioïden omdat er onder de vergrijzende heroïnegebruikende bevolking geen vraag naar is.”
Hij vreest echter ook dat deze langdurige gebruikers bij een tekort aan heroïne zouden kunnen overstappen op synthetische opioïden. “Dan kunnen we eindigen met opioïden in pilvorm, die het potentieel hebben om populairder te worden onder jongere mensen die voorheen geen interesse hadden in het injecteren van heroïne.” We hebben uit de VS gezien dat de drugsmarkt zeer dynamisch is en snel kan veranderen. “Het laatste wat we willen is over twee, drie of vijf jaar overweldigd worden door een nieuwe generatie gebruikers. Dat kan verwoestende gevolgen hebben voor de volksgezondheid.”
Griffiths geeft ook toe dat er in Europa veel meer drugstests nodig zijn. “We moeten bereid zijn om de gevaren van synthetische opioïden zoals nitazeen en fentanyl te verzachten. Onze huidige observaties zijn niet voldoende. We moeten beter worden in het snel begrijpen van wat er gebeurt op de opioïdenmarkt.”
De transformatie van het Europees Waarnemingscentrum voor Drugs en Drugsverslaving in het EU-Drugsagentschap, gepland voor juli 2024, zal ook uitgebreidere functies en verantwoordelijkheidsgebieden met zich meebrengen. Hiertoe behoort ook een laboratoriumnetwerk voor forensische toxicologie, dat het gemakkelijker zal maken om de ontwikkelingen op de markt voor synthetische opioïden en synthetische drugs in het algemeen te volgen.
Mondiale gevolgen
Griffiths waarschuwt dat de gevaren van synthetische opioïden zich tot ver buiten Europa uitstrekken. Een tekort aan heroïne kan ook ernstige gevolgen hebben voor heroïnegebruikers in Azië, vooral in Iran, Pakistan en India. Alleen al in India zijn er naar schatting 28 miljoen opioïdengebruikers.
De wereld staat dus voor een groot dilemma. Het is heel goed mogelijk dat de Afghaanse opium- en heroïnehandel, die al tientallen jaren een doorn in het oog van veel regeringen is, de enige echte bescherming biedt tegen een mondiale opioïdencrisis met verwoestende gevolgen.
Aan de andere kant is er de afgelopen jaren wereldwijd sprake van een geleidelijke verschuiving van plantaardige medicijnen. In plaats daarvan komen goedkopere en krachtigere synthetische stoffen uit laboratoria met steeds nieuwe chemische formules. Het is onwaarschijnlijk dat deze ontwikkeling zal worden gestopt – ongeacht wat de Taliban uiteindelijk over de papavervelden zullen beslissen.
Maar er zijn ook lichtpuntjes. De Britse drugsexpert Linnell zegt: “In de bijna veertig jaar dat ik in het veld werk, zijn we waarschijnlijk nog nooit zo goed voorbereid op mogelijke veranderingen in de samenstelling van heroïne.” Tegenwoordig wordt informatie beter verzameld en gedeeld, zijn politie- en reddingswerkers uitgerust met naloxon en zijn vervangingsrecepten snel te verkrijgen.
De enige echt betrouwbare bescherming tegen deze overvloed aan onvoorspelbare middelen zou waarschijnlijk zijn om de drugsmarkt uit de handen van de georganiseerde misdaad te halen en deze zo goed mogelijk te reguleren. Tenzij er iets fundamenteel verandert, zal het drugsmenu van de wereld, vooral dat van de armsten, steeds meer worden gedomineerd door synthetische highs die heroïne, cocaïne, paddenstoelen en wiet doen lijken op onschadelijke drugs uit een ver verleden.
