Klimaatprotesten : Intimidatie en aanvallen op de pers in Lützerath

De klimaatprotesten rond Lützerath zijn wereldwijd een onderwerp in de media. Toch beperken het energiebedrijf RWE en de politie ter plaatse de persvrijheid. De journalistenvakbond dju stuurt nu een waarnemer naar het protest.

Het kleine dorpje Lützerath is een belangrijk symbool geworden van het klimaatbeleid van de federale overheid. Een brede alliantie van de klimaatbeweging heeft het buurtschap bezet en sinds vandaag mag de politie het plaatsje, dat nu eigendom is van het energiebedrijf RWE, ontruimen. De groep wil het dorp slopen en bruinkool afgraven, daarom staat Lützerath momenteel in de publieke belangstelling – ook internationaal .

Maar journalisten die vanuit Lützerath verslag uitbrengen, maken de berichtgeving momenteel moeilijker. Zowel het energiebedrijf als de politie belemmeren hen bij het uitvoeren van hun werk en beperken de persvrijheid. De afgelopen dagen zijn er zelfs fysieke aanvallen geweest op vertegenwoordigers van de media door de politie en de beveiliging van de groep.

Juridisch twijfelachtige accreditatie

De inperking van de persvrijheid in Lützerath heeft verschillende dimensies. Zo is er de zogenaamd officiële accreditatie door de politie, die eigenlijk niet nodig is.

Bij veel evenementen en grote protesten de afgelopen jaren is het voor de politie gebruikelijk geworden om journalisten ‘officieel’ te accrediteren en daarmee de perskaart die eigenlijk overal geldig is, te devalueren. Vooral journalisten uit de bewegingsomgeving die verslag doen vanuit het perspectief van het protest hebben in het verleden last gehad van dergelijke accreditaties . Ook bestaat het risico dat de politie journalisten gaat screenen, waar de Duitse Vereniging van Journalisten (DJV)  in 2011 al kritiek op had in het kader van Castortransporten.

De politie van Aken voert dergelijke accreditaties uit en deelt extra veiligheidsvesten uit aan de journalisten die zij hebben geaccrediteerd. De accreditatie is “vrijwillig voor alle journalisten en moet worden gezien als een aanbod van de politie van Aken, niet als een verplichting”, kondigde de autoriteit aan. Maar vertegenwoordigers van de pers en de journalistenvakbond dju hebben kritiek op de praktijk.

der Polizei i.S. einer Genehmigung presserechtlich notwendig. Pressefreiheit bedeutet sich einfach als Journalist*in m.d. Presseausweis auszuweisen. Ein Haftungsausschluss von einer Journalist*in macht für uns auch keinen Sinn – es gibt Gesetze die das Regeln. #Pressefreiheit 7/7

— dju in ver.di Berlin-Brandenburg (@ver_jorg) January 9, 2023

Tot op heden vertelde Matthias von Fintel van het nationale bestuur van ver.di aan netzpolitik.org dat politieaccreditatie niet restrictief is behandeld. Maar hij beschouwt dergelijke accreditaties als “fundamenteel juridisch twijfelachtig in het geval van evenementen van openbaar belang”. Von Fintel vervolgde dat journalistiek werk altijd mogelijk moet zijn met een perskaart zonder een dergelijke accreditatie.

“Beperkte toegang”

In een persgids van de politie van Aken (pdf) die we publiceren, worden verdere beperkende regels voor journalisten aangekondigd. In de brochure, die de indruk wekt een gezamenlijk document van politie en RWE te zijn, vermeldt het RWE-hoofdstuk onder meer:

Ten behoeve van uw journalistieke werkzaamheden verlenen wij u beperkte toegang tot het gebied van de voormalige nederzetting in tijd en ruimte. Noodzakelijke beperkingen dienen de veiligheid van alle betrokkenen [s.] (Fout in het origineel)

Ondanks de grote internationale publieke belangstelling wordt de beperkte toegang tot Lützerath zogenaamd ruimhartig “toegestaan”. Volgens RWE zijn bepaalde gebieden echter expliciet verboden voor journalisten. Volgens een gedeelte van de gids waar RWE zijn regels aankondigt:

Toestemming tot betreden is niet van toepassing op het bedrijfsterrein gemarkeerd door een bewegwijzerde wand; met name de wandmarkering van het bedrijfsterrein ten oosten van de L277 mag niet worden overschreden.

Maar juist in dit gebied vinden protesten en politiemaatregelen plaats, zo meldt de taz . Volgens “instructies” van RWE mogen journalisten hier alleen op afstand verslag uitbrengen. Een beperking die ook de journalistenvakbond dju kritisch ziet.

intimidatie en mishandeling

Naast deze inperkingen van de persvrijheid zijn er steeds meer meldingen van intimidatie door de veiligheidsdienst RWE en de politie tegen journalisten. Jörg Reichel van de dju Berlin-Brandenburg meldt op Twitter dat verschillende journalisten afgelopen zondag door de beveiliging van de groep niet doorgelaten werden tot de “persparking” en een omweg hadden moeten nemen.

In tegenstelling tot de toezeggingen van de politie laat de beveiligingsafdeling van RWE camerateams met zware technologie, zoals die van de WDR, niet dichter bij Lützerath komen , ze moeten een kilometer lopen met het omvangrijke materieel. In een interview met netzpolitik.org ziet ook Reichels vakbondsgenoot Matthias von Fintel het door RWE aangestelde beveiligingsbedrijf als schuldig. Ze is waarschijnlijk opgeleid of aangesteld om zich aan de huisregels te houden, maar niet om met journalisten om te gaan.

#erk0901 #Lützerath Behinderung von Pressearbeit. Ein Kamerateam des WDR mit schwerer TV-Ausrüstung wird die Zufahrt verweigert. Es gab die Zusicherung von Seiten der Polizei Aachen, das die TV-Teams mit schweren Gerät nicht auf dem Parkplatz stehen müssen, sondern mit dem 1/2 https://t.co/lYMhh7oPsl

— dju in ver.di Berlin-Brandenburg (@ver_jorg) January 9, 2023

Maar de politie lijkt ook journalisten lastig te vallen, zo meldt vakbondsman Reichel dat verschillende persvertegenwoordigers verschillend worden behandeld bij het betreden van bepaalde gebieden . In verschillende gevallen werden persvertegenwoordigers ook fysiek aangevallen. Zo sloeg een politieagent afgelopen zondag een fotograaf die aan het filmen was met zijn mobiele telefoon en sloeg hem blijkbaar twee keer op het hoofd met een wapenstok.

#erk0801 16:00 #Lützerath Parkplatz/L277 Wiederholter tätlicher Angriff auf einen Fotografen durch Polizei Aachen.
Ein Polizist NRW 21033 (schwarze swatch o.ä. am linken Arm) schlägt einem Fotografen, Kamera um den Hals, das Mobile aus der Hand. Zudem erhält der Fotograf 1/2 pic.twitter.com/6iYkgHc9Ha

— dju in ver.di Berlin-Brandenburg (@ver_jorg) January 9, 2023

Over het algemeen kent Matthias von Fintel ongeveer een dozijn aanvallen op journalisten die hebben plaatsgevonden sinds het begin van de berichtgeving. Tot nu toe heeft de vakbondsman deze echter niet geclassificeerd als “gerichte gewelddadige aanvallen van aanzienlijke omvang”, maar eerder op het gebied van knokpartijen.

RWE Security had begin januari al een journalist aangevallen , meldt Jörg Reichel op zijn Twitter-account. Na het tonen van haar perskaart werd de verslaggever niet doorgelaten waarna een beveiliger beide bovenarmen vasthield.

De Unie stuurt waarnemers

De politie zegt zelf een “volmacht” te hebben gekregen van RWE voor de accreditatie van journalisten, wat betekent dat de groep de accreditatiepraktijk en het omgaan met mediavertegenwoordigers aan de politie overlaat.

“Maar dit gaat ook hand in hand met de verantwoordelijkheid van de politie om zo met de pers om te gaan dat er 24/7 gratis berichtgeving mogelijk is”, zegt dj-vakbondsman Reichel tegen netzpolitik.org. De politie moet een afweging maken tussen de woonrechten van RWE en de grote publieke belangstelling voor Lützerath en daarmee de persvrijheid. Je moet je niet verschuilen achter het energiebedrijf.

De vakbond heeft nu een conclusie getrokken uit de incidenten. Ze zal ter plaatse in Lützerath een direct aanspreekpunt zijn voor journalisten, die ook als waarnemer zal werken. Verschillende mensen werken op de achtergrond om de zaken te behandelen, te documenteren, te onderzoeken en de getroffenen te adviseren.