@koningsdag Koningsdagpeiling: vertrouwen in koning en draagvlak monarchie staan onder druk

Het vertrouwen in koning Willem-Alexander is sinds de ophef over zijn vakantie naar Griekenland licht hersteld, maar nog altijd fors lager dan in voorgaande jaren. Dat blijkt uit de jaarlijkse Koningsdagenquête (.pdf) die bureau Ipsos in opdracht van de NOS heeft uitgevoerd. Het draagvlak voor de monarchie is eveneens significant gekrompen en ook de waardering voor koningin Máxima heeft te lijden gehad onder de slecht getimede uitstap naar de vakantievilla en andere onvrede over het koningshuis.

Een tussentijdse peiling die Ipsos in opdracht van Nieuwsuur eind vorig jaar uitvoerde, liet een stevige daling zien in het vertrouwen in de koning, van 76 procent in april 2020 naar 47 procent. Nu is dat vertrouwen gestegen naar 57 procent, maar nog altijd duidelijk lager dan in voorgaande jaren.

Een andere opvallende uitkomst van de peiling is dat driekwart van de ondervraagden vindt dat prinses Amalia straks, als ze 18 wordt, een te hoge toelage (1,6 miljoen euro) krijgt.

Willem-Alexander heeft meermaals gezegd een meelevend en betrokken koning te willen zijn. Die eigenschappen worden nu minder vaak toegeschreven aan het staatshoofd dan voorheen. Vorig jaar kende circa 70 procent die eigenschappen nog toe aan de koning, nu zegt krap de helft Willem-Alexander betrokken en meelevend te vinden.

Over het optreden van koningin Máxima, al jarenlang het meest geliefde lid van de koninklijke familie, is 68 procent van de ondervraagden tevreden, tegen 83 procent vorig jaar.

Minder steun voor monarchie

Nog altijd is de steun onder Nederlanders voor een monarchie groter dan de steun voor een republiek, maar ook op dat vlak heeft het koningshuis een flinke deuk opgelopen. De steun voor de monarchie nam af van bijna 75 procent in 2020 tot 58 procent nu. Bijna een kwart van alle ondervraagden is van mening dat Nederland een republiek moet worden, tegen 15 procent in 2020. Vooral veel jongeren vinden het tijd voor verandering.

Nederlanders zijn ook kritisch over de rol van het koninklijk paar in coronatijd. Vorig jaar vond bijna de helft van de ondervraagden nog dat de koning en koningin voldoende zichtbaar waren in de crisis, nu geldt dat voor 26 procent. Van de 40 procent die zich gesteund voelde door het koninklijk paar is nog 23 procent over. Vier op de tien ondervraagden zijn van mening dat koning en koningin niet goed weten wat er speelt in de samenleving in coronatijd.

Meer mensen dan vorig jaar (41 procent nu, 33 procent in 2020) vinden dat de koning weer een rol moet spelen in de formatie. Daarbij speelt mee de moeizame start van de formatie van een nieuw kabinet.