‘Koninklijk Huis blijft ontkennen’ Blijvende mysteries in de zaak-Poch ‘pijnlijk voor Máxima’.

De Nederlandse Staat versus Julio Poch

Nu blijkt dat het koningshuis zelfs al op de hoogte was voordat de zaak voor het eerst – in bedekte termen – via Vrij Nederland in het nieuws kwam. En dat het dus mogelijk zelfs probeerde in te grijpen.

De Nederlands-Argentijnse piloot Julio Poch werd in 2009 met medewerking van Nederland gearresteerd in Spanje, omdat hij ervan werd verdacht tijdens de dictatuur in Argentinië tegenstanders van het regime uit vliegtuigen te hebben gegooid. Na acht jaar voorarrest werd Poch eind 2017 door Argentijnse rechters op alle punten vrijgesproken. Sindsdien probeert hij van de Nederlandse Staat een vergoeding te krijgen voor de geleden schade.

De commissie-Machielse schrijft dat het geen bevestiging heeft kunnen krijgen van het door Manschot gemelde voorval met het koningshuis. Ze heeft de kwestie voorgelegd aan het Kabinet van de Koning. De directeur van dit Kabinet heeft daarop ‘navraag gedaan bij mogelijk betrokkenen’ en heeft de commissie laten weten ‘dat dit tot niets heeft geleid’.

Volgens de commissie had de interventiepoging geen kans van slagen. ‘Los van het feit dat de benaderde functionaris van Eurojust niet ontvankelijk was voor deze poging, was Eurojust niet de instantie waar zo een beslissing kon worden genomen.’ Eurojust is het agentschap van de Europese Unie dat de samenwerking tussen de gerechtelijke autoriteiten in de EU ondersteunt in de strijd tegen grensoverschrijdende zware criminaliteit.

Hoewel de commissie stelt dat de poging tot inmenging door kringen rond het Koninklijk Huis geen effect heeft gehad, blijkt uit het rapport wel dat korte tijd later een geplande dienstreis van Nederlandse politiemensen naar Argentinië is uitgesteld. De politie wilde in Argentinië nadere informatie over Poch vergaren. Maar een besluit over de voorgenomen reis werd om onduidelijke redenen op de lange baan geschoven.

Dit wekte argwaan bij de betrokken politie- en justitiefunctionarissen. ‘Het is ook voor mij een raadsel waarom in deze zaak de wielen in het zand worden getrokken’, schreef de toenmalige inlichtingen-officier van justitie in een intern memo. ‘Verschaffing van duidelijkheid zou meer dan welkom zijn.’

Volgens de commissie is deze duidelijkheid nooit verschaft – niet aan de toenmalige officier van justitie en niet aan betrokken rechercheurs. Een verklaring hiervoor heeft de commissie niet gevonden, ‘als gevolg van ontbrekende documentatie en gebrek aan herinneringen bij de betrokken leidinggevenden van zowel de Nationale Recherche als het Landelijk Parket’.

Blijvende mysteries in de zaak-Poch

Volgens de rechercheurs en de inlichtingenofficier ontvingen zij ‘signalen dat er sprake was van een niet geëxpliciteerde politieke gevoeligheid’. Ook de commissie schrijft dat zij ‘aanwijzingen’ heeft gevonden en gekregen ‘dat specifiek de connectie met Argentinië gelet op de persoon van J. Zorreguieta binnen de Nationale Recherche als een gevoeligheid werd aangemerkt’.

Toch heeft de commissie niet kunnen vaststellen dat deze ‘gevoeligheid’ van invloed is geweest op het verloop van het onderzoek. Zij oordeelt dat het openbaar ministerie en de politie in de zaak-Poch ‘in alle fasen rechtmatig’ hebben gehandeld. Ook toenmalig minister Hirsch Ballin heeft ‘correct’ gehandeld. Hij heeft volgens de commissie ‘geen persoonlijke opdracht’ gegeven tot het onderzoek en ‘zich niet inhoudelijk met het politieonderzoek bemoeid’.

Volgens de commissie-Machielse waren de vermoedens tegen Poch van dien aard dat Nederland op grond van verdragen een onderzoek moest instellen. Sterker, Nederland was ‘verplicht’ om de Argentijnen informatie te leveren over de reisbewegingen van Poch, zodat hij in Spanje kon worden gearresteerd en uitgeleverd aan Argentinië. Van een verkapte uitlevering is volgens de commissie geen sprake geweest.

Het ministerie van Justitie en Veiligheid meldt in een reactie dat de Commissie ‘heldere conclusies’ trekt ‘over een aantal belangrijke rechtstatelijke vragen die leefden over deze kwestie’. Minister Grapperhaus noemt dat ‘belangrijk voor alle betrokkenen, in het bijzonder voor de heer Poch die langer in voorlopige hechtenis heeft gezeten dan voorzien’. Volgens Grapperhaus hebben de aangevers van de melding tegen Poch hun burgerplicht vervuld en hebben zij te goeder trouw gehandeld.