We lijken op een breekpunt in Libanon te zijn, omdat dit kleine land eindelijk een politieke en economische ineenstorting begint. Wat was het omslagpunt? Hariri’s eigen schandaal met zijn tv-station en vervolgens de uitbetaling van 16 miljoen dollar aan een Zuid-Afrikaanse voorganger? De lokale munteenheid die een pak slaag veroorzaakte en paniek veroorzaakte in dollar, waardoor de banken gewoon stopten met het leveren van geldautomaten? Of misschien de bosbranden die het punt echt naar huis hebben gedreven, hoe slecht het land ook wordt beheerd, als het al wordt beheerd. Er is slecht bestuur, maar wat we de afgelopen tien jaar zeker in Libanon hebben gezien, is bijna niet-bestuur.
De crisis die nu aan het ontstaan is en in de regio nauwlettend wordt gevolgd, is in wezen economisch en komt voort uit een politieke oorzaak. Maar hoe Libanon bijna 90 miljard dollar aan schulden kreeg, zonder echt een makkelijke uitweg uit zijn malaise, is meer het punt: een systeem dat werd gebouwd als een tijdelijke oplossing om vrede te winnen aan het einde van een burgeroorlog, gewoon ging te lang door en stond krijgsheren toe het land te besturen alsof ze het staatsapparaat en de economie zelf bezaten. Vroeger toen er iets was dat leek op een economie – vóór 2011 toen de oorlog in Syrië begon – was er altijd iets in de pot om te nemen. Maar uiteindelijk waren we getuige van datzelfde apparaat, dat we een alternatieve staat konden noemen, dat wordt gebruikt om mislukking te exploiteren; De corrupte en hebzuchtige leiders van Lebanon hebben het model aangepast zodat het kon worden gebruikt om internationaal hulpgeld te verduisteren, het milieu van het land te vernietigen en een echt derde wereldeconomie te bouwen om naar internationale hulp te kijken als een oplossing voor hun geldbehoeften. Het werd zo erg, dat de ‘bende’ kibbelde over wie het afval van het land te pakken kreeg en overeenstemming bereikte om het te laten opstapelen en een crisis te worden, gewoon om het systeem nog verder te exploiteren en te lobbyen voor verbrandingsovens van 300 miljoen dollar – welke van natuurlijk met enorme terugslag.
Misschien was het wel het begin van de afvalcrisis in 2015, waar de huidige crisis eigenlijk begon in Libanon.
Maar er zijn lessen voor de Golf-Arabische staten waarvan de leiders slapeloze nachten kunnen hebben, terwijl ze naar Libanon, Algerije, Sudan, Irak en zelfs tot op zekere hoogte Marokko kijken en de afhaalpunten overwegen. In Libanon is de situatie enigszins uniek, gevaarlijk en toch opwindend, en dit kleine land kan verandering aannemen, op een manier die andere Arabische landen niet kunnen. Niet gemakkelijk tenminste.
Libanon zou kunnen zijn waar een nieuwe Arabische lente begint.
Er is geen ander Arabisch land dat een economie heeft vernietigd en de reële ontwikkeling heeft onderdrukt dan Libanon, een land met een zeer hoog opleidingsniveau en dus een enorm potentieel als een economie op eigen benen. Mensen in Libanon zijn zich meer bewust van het politieke systeem in de VS en in de meeste EU-landen dan enig ander Arabisch land en zijn bereid een dergelijk model te omarmen.
Maar het opmerkelijke van deze meltdown is niet hoe onvermijdelijk het was of hoe lang het duurde om tot stand te komen. Wat werkelijk adembenemend is, is de schuld van het Westen en met name westerse diplomaten die er in de eerste plaats voor verantwoordelijk zijn. Decennialang ondersteunden landen als de VS, Frankrijk en het VK de corrupte leiders en hielpen ze hen bij hun plunderingen, zowel in eigen land als met internationale geldmiddelen. Groot-Brittannië, bijvoorbeeld, liet ambassadeurs het corrupte leiderschap van Michel Aoun ondersteunen, een leider die zo buitengewoon slecht was uitgerust om Libanon te besturen en die werd gezien als een Hezbollah-stroman die over zijn eigen leeftijd loog tegen de mensen van zijn eigen land, werd gesteund door de door de EU en Groot-Brittannië, de VS en anderen vooral omdat de EU niet kan omgaan met Syrische vluchtelingen die de regio verlaten en op weg zijn naar Griekenland of Italië. En dus, zeker sinds 2011, toen de zaken Libanon begonnen te raken van de naburige oorlog, was er altijd sprake van omkoping van de Libanese elite, die zo ver ging dat EU-hulpprogramma’s zo slecht liepen omdat er geld van werd gestolen en naar Hezbollah werd overgeheveld – waarvan we nu weten dat het verantwoordelijk is voor kankercijfers die door het dak schieten, van de natuurlijke watervoorraden van het land die worden vergiftigd – over de hele linie naar het VK bijvoorbeeld, bijvoorbeeld bijna een miljard dollar in contanten overhandigen voor Syrische vluchtelingen. Vermoedelijk werd een deel van dat geld gebruikt om schoolboeken voor kinderen te kopen onder toezicht van de verfoeilijke Tom Fletcher, de diplomatieke lendenen van de meest narcistische Ambassadeur die Groot-Brittannië ooit hebben voortgebracht. En zelfs in Marokko
Libanon is echter ook bijzonder, omdat er minstens een half miljoen geweren in omloop zijn, wat deel uitmaakt van wat Hariri de kriebels geeft, omdat hij weet dat het leger de dingen niet kan beheersen als de Libanezen echt gek worden. Maar wie zou de echte verantwoordelijkheid nemen voor bloedvergieten en anarchie? Niet de Britse ambassadeurs die carrière maakten uit de ellende of de Deense EU-ambassadeur die onlangs haar herenhuis van 10 miljoen dollar in Beiroet verliet om terug te gaan naar Denemarken, terwijl Libanese kankercijfers meer mensen doden vanwege haar cover-up van 14 jaar corruptieschandaal, dat doet denken aan de film waarin Julia Roberts naar Erin Brockovich staarde .
Het Westen creëerde de gruwel van wat er in Libanon gebeurt, net zoals in Irak, Algerije en Sudan. Het fabuleus waanzinnige ‘Barcelona Process’-verdrag van de EU dat de Arabische landen dichterbij moest brengen, kon niet alleen de eerste Arabische lente in 2011 niet voorspellen, maar in feite de tweede produceerde door zijn eigen corruptie van het ondersteunen van dictators zoals Aoun en zijn regime. Het is de hoogste tijd dat het Westen de verantwoordelijkheid aanvaardt voor zijn wereldwijde corruptie en grootschalige ondersteuning van brutale, hebzuchtige dictators in plaatsen als Libanon. Waar is het tenslotte bang voor? Kortom, dat een land als Libanon een nieuw partijoverschrijdend, confessioneel groep nieuw politiek systeem ontwikkelt dat gebaseerd is op corruptiebestrijding en verantwoording die het Westen vijf keer meer geld zou kosten om te steunen? Nu komen we dichter bij het echte verhaal.
Wat opkomt in Libanon is een nieuwe politieke dynamiek. Het is slechts een kwestie van tijd voordat een nieuw politiek systeem, losjes gebaseerd op het westerse model, wortel schiet en mensen uit alle groepen ‘niet meer’ zeggen tegen corruptie. De vraag is waar het Westen dat aan zal kunnen, omdat een nieuw niveau van verantwoording een heel ongemakkelijke schijnwerper zal werpen op de activiteiten van het Westen in dergelijke landen waardoor de bruine enveloppen van Chirac van Saddam er triviaal uit zullen zien in vergelijking met het echte verhaal van wie is vandaag verantwoordelijk voor de meltdown van Libanon.