MH-17: valt het JIT-team straks in haar eigen kuil?

De ontwikkelingen over het MH-17 blijven onsk eer op keer verbazen, en dan met name de manier waarop de westerse mainstream media hun rol menen te moeten spelen. Geen woord van kritiek op de handelwijze van het JIT, en de schuldige staat vanaf dag 1 al bekend: Rusland. De laatste ontwikkeling in deze zaak, waar de onderste steen nooit boven zal komen, gaat over de “getuige/medeschuldige” Tsemakh

Er zijn de afgelopen jaren rapporten geweest over de MH-17 die niet passen in de plaatjes van de westerse politiek en mainstream media en waarover weinig of niets is geschreven. In 2018, bijvoorbeeld, meldden internationale onderzoekers dat ze het serienummer van de raket hadden geïdentificeerd die de MH17 neerschoot. Enkele maanden later hief Rusland het geheim van de nummering van de BUK-raketten op en legde het de betekenis van de cijfers uit. Dienovereenkomstig werd de raket geproduceerd in december 1986 en vervolgens getransporteerd naar het westen van Oekraïne, waar het bleef tot de ineenstorting van de Sovjetunie en het vervolgens werd overgebracht naar de voorraden van het Oekraïense leger.

Of deze Russische versie correct is, weten we niet, omdat het in het Westen niet werd gemeld en niemand nu druk op Kiev uitoefent om commentaar te geven over de verblijfplaats van deze raket. Kiev zou het kunnen ontkennen, maar Kiev zegt gewoon niets.

Ook ons land zelf, dat zich presenteert als de drijvende kracht achter het oplossen van dit drama, en als voorlichter van de westerse mainstream media fungeert, speelt een twijfelachtige rol. Rusland heeft Nederland alle gevraagde informatie en gegevens gegeven. Nederland zegt dat Rusland niet meewerkt en de gevraagde zaken niet levert en blijft dat eisen in de reguliere pers, maar geeft Rusland geen antwoord op de vraag wat er nog ontbreekt. Tegelijkertijd heeft Nederland belangrijke regeringsdocumenten ten aanzien van de MH17 als geheim verklaard en geeft deze niet vrij. Nederlandse journalisten hebben een verzoek tot vrijlating ingediend en verloren bij de Hoge Raad. Nederlandse Kamerleden, die de documenten wilden zien, kregen geen toegang. De onderste steen zal nooit boven komen.

Ondanks al deze onduidelijkheden heeft de Nederlandse officier van justitie Westerbeke besloten een aanklacht in te dienen. De rechtszaak is gepland voor maart 2020 en zal naar verwachting een farce worden omdat het een strafzaak zal zijn zonder enige verdachte. Ze kunnen niet worden gevonden, ze wonen misschien wel in Rusland, maar Rusland levert zijn burgers niet aan het buitenland. Het wordt dus een proces zonder beklaagden en dus zonder verdediging.

Het feitendossier is dun, Westerbeke heeft namelijk geen betrouwbaar bewijs gepresenteerd, maar vertrouwt hoofdzakelijk op door Oekraïense inlichtingendiensten onderschepte telefoontjes. Hun authenticiteit wordt betwijfeld, en experts hebben duidelijk bewijs gevonden van het manipuleren van de geregistreerde gesprekken. We moeten ook niet vergeten dat de Oekraïense geheime dienst vaak is betrapt p[ nep”bewijs”, ze werken daar niet te nauwkeurig.

Verklaringen van deskundigen en ander bewijs dat Oekraïne valse informatie heeft verstrekt – wat naar voren kwam uit een privé-onderzoek – is door de Nederlandse onderzoeksinstanties niet geaccepteerd.

Het regeringshoofd van Maleisië heeft de “bewijzen” van het JIT omschreven als “belachelijk”. Andere Maleisische politici die bij het onderzoek betrokken waren, omschreven het onderzoek als ‘gepolitiseerd’ en meldden dat de onderzoekers eenzijdig naar de Russische schuld hebben gezocht, in plaats van deze in alle richtingen objectief te onderzoeken. Een maand geleden heeft Maleisië zelfs publiekelijk geadviseerd om de opnamen van de Oekraïense inlichtingendienst niet te gebruiken, ze worden ook in Maleisië beschouwd als vervalsingen. En onlangs twijfelde de Maleisische premier opnieuw aan de resultaten. Hij vertelde verslaggevers dat de resultaten “niet goed” waren.

Om een blamage te voorkómen heeft het JIT nu elke strohalm nodig. In juni ontvoerde de Oekraïense geheime dienst een man uit Donetsk en bracht hem naar Oekraïne, waar hij gevangen werd gezet. Hij zou commandant zijn geweest van een luchtafweerbrigade van de rebellen en dus kunnen getuigen, en wellicht wil het JIT ook dat hij wordt aangeklaagd.

Oekraïne heeft met de rebellen en Rusland onderhandelt over een grote uitwisseling van gevangenen. En natuurlijk stond deze ontvoerde man, Vladimir Tsemakh, op de lijst van degenen die de rebellen weer in vrijheid willen zien. Keer op keer melden westerse mainstream media dar Rusland hem op de “wissel-lijst” heeft gezet, maar het waren in werkelijkheid de rebellen. Zelfs leden van het EU-nepparlement hadden president Selensky geschreven met het verzoek dat Tsemakh niet mocht worden vrijgelaten of geruild. Niettemin werd hij eerder vrijgelaten uit voorlopige hechtenis, tot ergernis van de Nederlandse politiek ook nog door een rechtbank in Kiev.

Vrijdag echter was de uitwisseling van gevangenen tussen Rusland en Oekraïne tot stand gekomen. Eerder had de verrassende vraag van Rusland om de opname van Volodymyr Tsemakh, die begin augustus door de Oekraïense inlichtingendienst uit de “Volksrepubliek Donetsk” was ontvoerd, tot vertragingen geleid (de Oekraïense president zat in een spagaat tussen Rusland en het JIT).
Toen de MH17 werd neergehaald was Tsemakh lid of commandant van een luchtverdedigingseenheid in Schischne, het gebied waar het vermeende gebruikte Buk-systeem zou zijn geweest. Hij werd beschuldigd lid te zijn van een terroristische groepering – de “Volksrepubliek Donetsk” – maar hij moest ook worden gehoord als getuige voor het proces van MH17 in Nederland.

Dit laatste was waarschijnlijk de oorzaak van de ontvoering, want tot nu toe zijn getuigen tegen de vier beklaagden zeldzaam. Tot op de dag van vandaag is er alleen een getuige, de 72-jarige Dmitry Kupriyan (Batia). De voormalige logistiek chef van de DNR zou de aanhangwagen hebben gestolen waarmee de Buk-raket zou zijn vervoerd. Hij was gearresteerd toen hij Oekraïne wilde binnengaan. In 2017 werd hij veroordeeld tot 5 jaar gevangenisstraf en moet nu als getuige worden gehoord (Oekraïne heeft twee getuigen in de aanbieding).

Het is natuurlijk onduidelijk wat Tsemakh echt weet. Dat hij na het vermeende neerhalen van de MH-17 het BUK-systeem met zijn eenheid zou hebben verstopt, is iets dat vaak wordt beweerd. Dit zou blijken uit uitlatingen van hem in een video kort na het neerhalen, waarbij sommigen aannemen dat hij over een Buk-systeem heeft gesproken, hoewel de bijbehorende geluidsopname wat is bewerkt (pieptoon).

Bij nadere inspectie van de video wordt het echter duidelijk dat de verklaring in kwestie door Tsemakh niet serieus kon zijn bedoeld. Men hoeft geen Russisch te spreken om aannames te doen over de inhoud van de weggepiepte plek.

Tsemakh lacht namelijk luid na de passage waarin hij beweert iets zelf te hebben verborgen (vanaf min 5 op onderstaande video) wat ons doet vermoeden dat hij dat als grap heeft bedoeld. Hij had namelijk óok gesproken over hoe de separatisten die dag een Oekraïense Sukhoi neergeschoten hadden en dat een andere de MH17 uit de lucht haalde. Dat zou niet in het belang van Oekraïne zijn, noch van het Joint Investigation Team (JIT), dat gelooft dat het Russische leger hiervoor verantwoordelijk is (met een Buk-systeem dat in Oost-Oekraïne is gebracht en vervolgens naar Rusland is teruggekeerd).

In ieder geval waren de Russische president Vladimir Poetin en de nieuwe Oekraïense president Volodymyr Selensky allebei bereid om de uitwisseling te organiseren, vooral om binnenlandse politieke redenen. Selensky was onder druk gezet door EU-parlementsleden via een brief, en het JIT-team maakte bezwaar. Kort voor de uitwisseling zei Fred Westerbeke, het hoofd van het JIT, dat er niet-gespecificeerde redenen waren waarom Tsemakh niet langer als een getuige, maar als een mogelijke verdachte zou worden beschouwd. Nu Maleisië het onderzoek van het JIT bekritiseert, was het besluit van Selensky om Tsemakh op te nemen in de uitwisseling een nieuwe klap in het gezicht.

De westerse mainstream media brengen het naar Rusland halen van Tsemakh als een erkenning van Poetin dat Rusland schuldig is aan het neerhalen van MH-17, want waarom zou hij daar immers op staan? Wij denken evenwel dat het heel goed denkbaar is dat Rusland erop heeft aangedrongen hem niet uit te leveren vanwege MH17, maar om te voorkómen dat door een mogelijke veroordeling de “Volksrepubliek Donetsk” met al zijn mensen wettelijk wordt uitgeroepen tot een terroristische organisatie. Dat zou een mogelijke overeenkomst met Rusland over Oost-Oekraïne in de weg zitten – en er kan van worden uitgegaan dat Poetin dit, in tegenstelling tot de Krim, onder bepaalde voorwaarden zou kunnen nastreven.

Daarnaast moeten we rekening houden met de vooroordelen van het JIT en de russofobische westerse mainstream media en dito politiek. De uitspraak doet er niet meer toe. In de hoop op een milde uitspraak, zou het JIT Tsemakh de voor het Westen juiste woorden hebben kunnen laten zeggen. Daarna zou hij zo maar in zijn cel kunnen zijn gestorven…. Rusland heeft deze voor de hand liggende enscenering kunnen voorkómen.

In elk geval lijkt met de uitwisseling van gevangenen een dialoog tussen Kiev en Moskou op gang te zijn gebracht, waardoor de uitvoering van de Minsk-overeenkomst, die tot nu toe door Oekraïne is geblokkeerd, nieuw leven kan worden ingeblazen. Selensky hoopt in ieder geval dat de uitwisseling de eerste stap was om de oorlog in Oost-Oekraïne te beëindigen. De twee presidenten hebben elkaar zondag gebeld. Een andere uitwisseling van gevangenen, die ook deel uitmaakt van de Minsk-overeenkomst, wordt al besproken, evenals een komende top in Normandië-formaat.

Selensky zei bij aankomst van de gevangenen dat in de tweede stap alle gevangenen worden vrijgelaten. De troepen zouden ook uit de vuurlinie worden teruggetrokken, een wapenstilstand zou vervolgens moeten worden afgesproken waarna de oorlog kan worden beëindigd. Maar de moeilijkste taak zou zijn om niet alleen alle Oekraïners terug te halen, maar ook de Oekraïense gebieden. Dat Rusland ooit nog eens de Krim zal teruggeven, zal ook hij waarschijnlijk niet geloven. Het druist ook in tegen de wil van de bevolking van de Krim, die destijds per democratisch referendum vóór opname in Rusland hebben gestemd.

De Amerikaanse president Donald Trump lijkt ook van plan te zijn de zaak niet te laten escaleren, maar hoopt op ontspanning. Hij feliciteerde beide landen met de uitwisseling en schreef: “Zeer goed nieuws en misschien de eerste grote stap op weg naar vrede.” Daarnaast trad namens het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken Kurt Volker, de speciale gezant van de VS voor Oekraïne, toe tot de groep in de hoop dat meer vrijlating van gevangenen, een hernieuwd staakt-het-vuren en vooruitgang bij de uitvoering van de Minsk-overeenkomst zullen volgen.

Namens de EU was Tusk meer gereserveerd. Hij verwelkomde vooral de vrijlating van Sentsov en de Oekraïense matrozen, maar zei geen woord over de vrijgelaten Russische journalist. Hij riep Rusland alleen op om alle gevangenen te bevrijden, daarnaast moest het ook de soevereiniteit van Oekraïne erkennen. In commentaren op zijn tweet wordt hem gewezen op de huichelachtige manier van handelen van de EU, gezien de politieke Catalaanse gevangenen in Spanje of het feit hoe er met Julian Assange wordt omgesprongen.

In Den Haag intussen zijn de druiven zuur; de Nederlandse officier van justitie eist nu dat Rusland Tsemakh uitlevert. Volgens de resolutie van de VN-Veiligheidsraad is Rusland verplicht mee te werken aan het onderzoek. Volgens de grondwet had Oekraïne geen uitwijzing kunnen doen, en daarom zou een verhoor in het proces alleen mogelijk zijn geweest via een videoverbinding. Ook in Rusland is er een vergelijkbare regeling voor burgers, maar voor Tsemakh klopt dit niet, aangezien hij Oekraïner is.

In ieder geval blijft deze zaak maar dóórslepen, en we zijn benieuwd met welk “bewijs” aanklager Westerbeke de rechtbank wil overtuigen: er is namelijk geen bewijs (behalve dan het fröbelwerk van het westerse bolwerk Bellingcat) en er bestaat een risico dat de officier van justitie en de onderzoekers tot op het bot vernederd zullen worden.