Microplastics in de hersenen: hoe ze daar terechtkomen, wat ze doen en hoe je ze kwijtraakt

Elke slok die je door een plastic rietje neemt, draagt ​​niet alleen bij aan de vervuiling van het milieu, maar kan er ook voor zorgen dat er minuscule deeltjes in je lichaam achterblijven, waaronder in je hersenen.

Een recent onderzoek, gepubliceerd in Nature Medicine, heeft alarmerend bewijs geleverd voor de ophoping van microplastics in vitale menselijke organen. Deze onthulling kwam slechts enkele dagen voordat de Amerikaanse president Donald Trump een presidentieel decreet ondertekende dat het verbod op plastic rietjes ophief en papieren rietjes verbood.

Alomtegenwoordige deeltjes

Microplastics omvatten plastic deeltjes met een diameter van minder dan 5 millimeter. Zogenaamde nanoplastics zijn nog kleiner, namelijk minder dan een micrometer (een duizendste van een millimeter). Door hun kleine formaat kunnen ze biologische barrières passeren: naar schatting kan een gemiddelde persoon tienduizenden microplasticdeeltjes per jaar binnenkrijgen.

Microplastics en nanoplastics zijn aangetroffen in vrijwel elk ecosysteem ter wereld, van de oceanen tot de lucht die we inademen. Hun belangrijkste bronnen zijn plastic afval in het milieu, zoals flessen, rietjes, tassen en verpakkingen, die na verloop van tijd afbreken tot kleine deeltjes.

Synthetische kleding, gemaakt van materialen zoals polyester en nylon, laat bij elke wasbeurt plastic microvezels los. In één wasbeurt komen er honderdduizenden van deze vezels vrij. Ze zijn ook aanwezig in sommige persoonlijke verzorgingsproducten, zoals scrubs, tandpasta’s en reinigingsmiddelen die plastic microkorrels bevatten.

Een andere belangrijke bron is de slijtage van autobanden , waardoor plastic deeltjes op de weg terechtkomen. In de maritieme omgeving worden visnetten , touwen en andere plastic onderdelen afgebroken in de oceaan, waardoor microplastics ontstaan ​​die schadelijk zijn voor zeedieren en uiteindelijk in de voedselketen terechtkomen.

Bovendien kunnen voedselverpakkingen en plastic flessen na verloop van tijd kleine deeltjes produceren die onze consumptie verontreinigen. Zelfs in de lucht in de stad zitten microplastics in het stof, wat betekent dat we ze dagelijks inademen.

Hoe komen ze het lichaam binnen?

Microplastics kunnen het lichaam binnendringen via voedsel en water, inademing van zwevende deeltjes en mogelijk ook via de huid. De meest onderzochte route is via inname, aangezien deze verontreinigingen zijn aangetroffen in flessen- en kraanwater , in zeevruchten en vis die ze uit de omgeving opnemen, in keukenzout en zelfs in fruit en groenten die plasticdeeltjes via de bodem en irrigatiewater kunnen opnemen.

Als u bovendien plastic bakjes en keukengerei gebruikt om eten te bewaren of op te warmen, kunnen er nanodeeltjes in ons voedsel terechtkomen.

Inademing is een andere blootstellingsroute. Synthetische vezels uit kleding, stof binnenshuis en emissies die ontstaan ​​door bandenwrijving op de weg kunnen minuscule deeltjes vrijgeven. Microplastics zijn aangetroffen in de longen van levende mensen , wat suggereert dat ze zich in de luchtwegen kunnen nestelen en in sommige gevallen in de bloedbaan terecht kunnen komen en andere organen kunnen bereiken.

Hoewel de specifieke effecten op de luchtwegen nog steeds worden onderzocht , baart de aanwezigheid van deze deeltjes in de longen zorgen over mogelijke ontstekingsreacties en luchtwegproblemen.

Hoewel de huid een effectieve barrière vormt, hebben sommige onderzoeken de mogelijkheid geopperd dat kleinere nanoplastics de huid kunnen binnendringen , vooral als er wonden zijn of als ze worden aangetroffen in cosmetische producten zoals crèmes en exfolianten.

Er bestaat ook bezorgdheid dat contact met met microplastic vervuild water, zoals oceanen en rivieren, een andere bron van blootstelling via de huid zou kunnen zijn. Het bewijs voor penetratie via deze route is echter nog beperkt.

De impact op de hersenen

Als microplastics eenmaal in het lichaam zijn, kunnen ze in de bloedbaan terechtkomen en belangrijke organen zoals de lever, de nieren en het hart bereiken.

De hersenen, beschermd door de bloed-hersenbarrière , worden traditioneel beschouwd als een veilige omgeving voor veel gifstoffen, vreemde deeltjes en micro-organismen. Uit bovengenoemd onderzoek is echter gebleken dat bepaalde nanoplastics, vanwege hun kleine formaat en chemische samenstelling, hersenweefsel kunnen bereiken.

Recente gegevens wijzen er zelfs op dat de concentraties microplastics in de hersenen mogelijk hoger zijn dan in andere organen, wat wijst op een preferentiële accumulatie of verminderde afvoercapaciteit in dit gebied. Er is geopperd dat deze deeltjes mogelijk via de bloedbaan of zelfs via migratie langs de reukzenuw vanuit de neusholte worden getransporteerd.

Zodra deze deeltjes de bloed-hersenbarrière passeren, kunnen ze de cellulaire balans verstoren en ongunstige reacties veroorzaken. De belangrijkste mechanismen die hierbij betrokken zijn, zijn oxidatieve schade en cellulaire stress, ontstekingen en activering van het immuunsysteem, evenals mogelijke associaties met neurodegeneratieve ziekten zoals dementie.

Gegevens uit de studie gepubliceerd in Nature Medicine geven aan dat microplastics een pro-oxidante omgeving in de hersenen kunnen creëren, wat schade aan eiwitten, lipiden en neuronaal DNA kan bevorderen. Dit kan de integriteit van hersencellen aantasten, neuronale signalering verstoren en leiden tot celdood.

Bovendien bevatten sommige deeltjes chemische additieven die fundamentele cellulaire processen kunnen verstoren. Bij diermodellen is waargenomen dat blootstelling aan deze stoffen de synaptische plasticiteit verandert en de cognitieve functie aantast.

De aanwezigheid van microplastics in de hersenen lijkt microgliacellen, gespecialiseerd in de immuunrespons van de hersenen, chronisch te activeren en zo een aanhoudende ontstekingsreactie teweeg te brengen. Het genoemde onderzoek suggereert dat verhoogde niveaus van deze deeltjes ontstekingsmarkers kunnen verhogen, wat zou kunnen bijdragen aan progressieve neuronale degeneratie en verstoring van neurale circuits die essentieel zijn voor geheugen en leervermogen.

Een van de meest zorgwekkende bevindingen in het onderzoek naar microplastics is hun mogelijke relatie met neurodegeneratieve ziekten , aangezien hun concentratie hoger was in de hersenen van mensen met dementie.

Hoewel er geen causaal verband is vastgesteld tussen microplastics en dementie bij mensen, zijn chronische ontstekingen, oxidatieve stress en verstoring van neuronale communicatie belangrijke mechanismen bij neurodegeneratieve ziekten zoals de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Parkinson.

Strategieën om blootstelling te verminderen

Hoewel het menselijk lichaam over natuurlijke mechanismen beschikt om te ontgiften en vreemde stoffen af ​​te voeren, zoals het lymfestelsel, de lever en de nieren, is het onduidelijk in hoeverre deze microplastics aankunnen. De meest effectieve strategie is momenteel om blootstelling te minimaliseren.

Gezien de groeiende bezorgdheid over de aanwezigheid van microplastics in voedsel, met name zeevruchten, moeten we dan stoppen met het eten van vis en schaaldieren? Absoluut niet. Ze zijn essentiële bronnen van eiwitten, omega 3-vetzuren en andere belangrijke voedingsstoffen voor de gezondheid van de hersenen en het hart- en vaatstelsel.

We kunnen onze inname van microplastics uit deze producten echter verminderen. Zo is het raadzaam om vis grondig te wassen en het spijsverteringskanaal en de buik te verwijderen voordat u hem eet, omdat deze weefsels meer microplastics verzamelen. Kiezen voor kleinere vissen, zoals sardines en ansjovis, is een andere goede strategie, omdat grotere vissen de neiging hebben om meer verontreinigingen in de voedselketen op te nemen.

Het is daarnaast belangrijk om te kiezen voor duurzaam geproduceerde producten met certificeringen die de gezondheid van de oceaan vooropstellen. Vermijd filtervoedende schelpdieren zoals mosselen en oesters en geef de voorkeur aan plasticvrije verpakkingen.

Ten tweede, om het inademingsrisico te minimaliseren, wordt aanbevolen om hoogwaardige luchtreinigers te gebruiken die zwevende deeltjes kunnen opvangen, het verwarmen van voedsel of vloeistoffen in plastic verpakkingen te vermijden en het gebruik van synthetische textielsoorten zoals polyester en nylon te verminderen. Natuurlijke vezels zoals katoen, wol en zijde kunnen een veiliger alternatief zijn. Het is ook raadzaam om stof te zuigen in plaats van te vegen en plastic afval op de juiste manier af te voeren.

Aanvullende maatregelen op individueel niveau zijn onder meer het verminderen van het gebruik van plastic bekers en rietjes, het vermijden van speelgoed met een hoog plasticgehalte, het minimaliseren van de consumptie van ultrabewerkte voedingsmiddelen en het bevorderen van educatie over de impact van plastic op het milieu.

Een zaak voor iedereen

Vanuit een meer mondiaal perspectief vereist het verminderen van microplasticvervuiling veranderingen in beleid en consumentengedrag. Het promoten van duurzame vismethoden en het gebruik van gidsen zoals Seafood Watch kunnen mensen helpen om veiligere bronnen van vis te kiezen.

Op dezelfde manier kan het ondersteunen van een verbod op plastic voor eenmalig gebruik en het promoten van het gebruik van gerecyclede materialen uit oceaanafval bijdragen aan het verminderen van de hoeveelheid microplastics in ecosystemen en uiteindelijk in onze lichamen.

Want uiteindelijk bevestigen recente bevindingen over de aanwezigheid van microplastics in menselijke organen een onmiskenbare realiteit: deze deeltjes zijn alomtegenwoordig en kunnen biologische systemen infiltreren met nog onbekende gevolgen. Een gezamenlijke inspanning van de wetenschappelijke gemeenschap, beleidsmakers en het grote publiek is essentieel.

Maatregelen zoals die in de Verenigde Staten lijken echter de andere kant op te gaan. De vraag is niet langer of er microplastics in ons lichaam zitten, maar wat we eraan willen doen.