Migranten naar de Verenigde Staten: van de Amerikaanse droom tot Trumps nachtmerrie

In de eerste dagen van zijn tweede termijn voerde Trump krachtige anti-immigratiemaatregelen door die allerlei gevolgen hadden, vooral voor Latijns-Amerika. Zal hij erin slagen zijn doel te bereiken om te voorkomen dat miljoenen mensen in het noordelijke land hun levensstandaard willen verbeteren?

Sinds Donald Trump voor de tweede keer president van de Verenigde Staten is geworden, is het lastig geworden om de talloze verhalen van migranten die uit dat land zijn gedeporteerd, te volgen. Eén daarvan is wat Maria en haar twee tienerdochters aan The Washington Post vertelden . Nadat ze het paramilitaire geweld in hun geboorteland Colombia waren ontvlucht, kwamen ze aan in Mexico.

Daar wachtten ze maandenlang op een immigratieafspraak om asiel aan te vragen in de Verenigde Staten. Maria vertelde dat ze, uit ongeduld om Amerikaanse bodem te bereiken, een coyote had ingehuurd. Ze werden echter ontvoerd en hun familieleden moesten 3.500 dollar betalen om ze te bevrijden. Uiteindelijk bereikten ze na allerlei avonturen de Verenigde Staten, vroegen asiel aan en hoopten dat hun verzoek om bescherming in mei via een rechtszitting zou worden behandeld. Maar dat was niet het geval: ze werden vanuit een militaire basis in Californië gedeporteerd naar hun geboorteland.

Er zijn ook gevallen bekend van mensen die werden lastiggevallen en vastgehouden door valse agenten van de Immigration and Customs Enforcement (ICE), alleen maar omdat ze er buitenlands uitzagen. Ondertussen nodigden radicale leden van groepen als College Republicans United aan de Arizona State University in het zuidwesten van de Verenigde Staten studenten uit om hun ongedocumenteerde klasgenoten aan te geven bij ICE.

'Come report your illegal classmates': One of the college Republican orgs at @ASU setting up table for snitches Friday on campus. ICE would/should tell you that students covered by DACA are lawfully present in the United States. pic.twitter.com/mRdNw7ywW6

— Brahm Resnik (@brahmresnik) January 30, 2025

Deze gevallen laten slechts enkele van de meest directe gevolgen zien van het grootschalige deportatieplan dat Trump al heeft gelanceerd en waarmee hij belooft de komst van migranten te stoppen en zo’n 11 miljoen mensen uit de Verenigde Staten te verdrijven.

Om dit te bereiken gaf hij ICE de opdracht om migranten met een strafblad te vervolgen, maar ook om overal invallen te doen – waaronder in ziekenhuizen, scholen en kerken – om alle illegale immigranten te deporteren. Ook werd de tijdelijke beschermde status (TPS) voor Venezolanen ingetrokken, een speciaal voordeel dat meer dan 300.000 mensen beschermt, bijna de helft van de migranten met die nationaliteit. Wat staat Latijns-Amerikaanse migranten te wachten in dit scenario? Is de Amerikaanse droom een ​​nachtmerrie geworden?

Volgens gegevens van het Department of Homeland Security heeft de Amerikaanse overheid sinds 20 januari meer dan 7.000 illegale immigranten gerepatrieerd, van wie de meesten Mexicanen en Colombianen zijn. Tijdens zijn campagne beloofde Trump migranten met een strafblad, dus veroordeelde criminelen, te deporteren. Maar toen hij eenmaal aan de macht was, veranderde hij zijn toon.

Tijdens een persconferentie zei Karoline Leavitt, woordvoerster van het Witte Huis, dat als iemand illegaal de Verenigde Staten binnenkomt, “hij per definitie een crimineel is en het risico loopt te worden gedeporteerd.” Hij voegde eraan toe dat de uitzetting van drugsdealers, verkrachters en moordenaars zeker een prioriteit zal zijn, maar dat gewone, ongedocumenteerde immigranten niet van het plan worden uitgesloten.

Hoewel dit idee voor het grote publiek misschien agressief overkomt, is het dat niet. “Dit is iets wat Republikeinen al tientallen jaren zeggen”, aldus Ernesto Castañeda, directeur van het Center for Latin American and Latino Studies and Migration Lab van de American University. Bovendien is dit een beleid dat werd uitgevoerd door de regeringen van Barack Obama en Joe Biden: het deporteren van vooral criminelen, maar ook van mensen die illegaal het land zijn binnengekomen.

Nieuw is de juridische steun die Trump wil geven aan massadeportaties. Dat verklaart waarom Latijns-Amerikanen in het vizier komen, en niet alleen omdat zij de grootste groep mensen van buitenlandse afkomst in de Verenigde Staten vormen. Het Witte Huis wil een beroep doen op de Alien Enemies Act, die dateert uit 1798, om iedere buitenlander ouder dan 14 jaar die als vijandig wordt beschouwd, te arresteren en te deporteren, ongeacht zijn immigratiestatus.

Deze oude regel werd tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikt om Japanse, Duitse en Italiaanse immigranten vast te houden. Trump wil nu drugskartels, de Aragua Train en bendes uit Midden-Amerika aanmerken als terroristische organisaties. “Als er iemand uit Mexico, Venezuela of El Salvador in de Verenigde Staten is, kan hij of zij een vijand van de natie worden genoemd (…) We gaan een tijdperk in waarin niet alleen ongedocumenteerde immigranten, maar ook niet-permanente buitenlanders een groter risico lopen op deportatie of op onbeperkte tijdsopsluiting”, waarschuwt Castañeda.

Venezuela recibe sus primeros 190 ciudadanos deportados por el Gobierno de Donald Trump.

El presidente venezolano, Nicolás Maduro, califica la repatriación de "paso favorable" para normalizar las relaciones diplomáticas con EE. UU.#DWNoticias / ajr pic.twitter.com/doTMfklDMD

— DW Español (@dw_espanol) February 11, 2025

De nieuwe Amerikaanse regering heeft voorgesteld om gedeporteerden naar gevangenissen buiten de VS te sturen, zoals het detentiecentrum op de marinebasis Guantanamo op Cuba. Dit centrum is gebouwd om verdachten van de aanslagen van 11 september vast te houden. En hij lijkt ook wel in te stemmen met het idee van de Salvadoraanse president Nayib Bukele om gedeporteerde criminelen naar het Terrorism Confinement Center (Cecot) te sturen, de gevangenis voor bendeleden die zijn regering in El Salvador heeft gebouwd.

Officieel wordt geschat dat er in de Verenigde Staten 1,4 miljoen buitenlanders zijn met een definitief uitzettingsbevel dat niet is uitgevoerd, omdat hun land van herkomst hen niet accepteert of om andere specifieke redenen. Volgens schattingen van het Migration Policy Institute zijn er inmiddels 3,6 miljoen zaken in behandeling bij de rechtbanken .

Van de in totaal 11 miljoen mensen die zich in een onregelmatige migratiesituatie bevinden, komt het merendeel uit Latijns-Amerika, met name uit Mexico, Guatemala, Honduras, El Salvador en Venezuela. Deze vijf landen zijn goed voor 65% van de ongedocumenteerde immigranten op Amerikaanse bodem.

Volgens het Elcano Royal Institute, een Spaanse denktank, zijn de meest agressieve immigratiemaatregelen die de Verenigde Staten hebben ingevoerd, niet effectief gebleken. Als voorbeeld noemt hij Operatie Wetback, die in de jaren vijftig werd uitgevoerd door de regering van Dwight D. Eisenhower.

Deze operatie loste het probleem niet op, maar schond de mensenrechten. “In de huidige context, waarin Trump de legale mogelijkheden voor immigratie heeft beperkt, zou een beleid dat handhaving combineert met regularisatie deze fouten kunnen vermijden en bovendien aansluiten bij de waarden van rechtvaardigheid en menselijkheid die een democratie als de Verenigde Staten zouden moeten leiden”, aldus het laatste rapport van de instelling.

De stekker zit niet meer in Darien

De zuidelijke grens met Mexico vormt historisch gezien de grootste uitdaging voor de Verenigde Staten, omdat de migratie via deze grens door Midden-Amerika en soms zelfs nog verder, via de Darien Gap, tussen Panama en Colombia, plaatsvindt. Momenteel is er nauwelijks sprake van migrantenstromen in de Panamese jungle, nadat president José Raúl Mulino het gebied heeft afgesloten. In januari daalde het aantal reizigers met 95% tot slechts 2.158 personen.

Maar hoewel de Darien Gap minimaal is, weerspiegelt de grens tussen Mexico en de Verenigde Staten wel degelijk de veranderingen in het immigratiebeleid sinds Trump aantrad. De Mexicaanse journaliste Priscila Cárdenas, lid van CONNECTAS Hub, wijst erop dat er duizenden mensen gestrand zijn aan de grens, omdat enerzijds de lopende immigratieprocedures zijn opgeschort en anderzijds de Amerikaanse autoriteiten de gedeporteerde Mexicanen bij de grensovergang achterlaten.

Het gebied is nu al een broedplaats voor machtige drugskartels en georganiseerde misdaad, die zich ook bezighouden met mensenhandel. Castañeda voorziet in dit verband dat het aantal gevallen de komende maanden eerder zal toenemen dan afnemen. “Als er geen legale wegen meer zijn en je niet meer met een coyote de grens over kunt steken, zul je je moeten wenden tot de georganiseerde misdaad.

Die heeft tunnels, infrastructuur en zeer sterke corruptie bij grensovergangen. “Dit is iets wat drugshandelaren goed kunnen en het is nu handig voor hen, want hoe moeilijker het is om de grens over te steken, hoe meer zaken er gedaan worden en het kan zelfs lucratiever zijn dan drugshandel”, legt de expert uit.

Geldovermakingen: de ware Amerikaanse droom

Anti-migratiemaatregelen hebben vooral gevolgen voor de geldovermakingen die migranten naar hun families sturen. Deze geldovermakingen hebben een grote impact op de economieën in de regio. De Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank (IDB) schat dat Latijns-Amerika in 2024 161 miljard dollar aan geldovermakingen zal ontvangen van migranten van over de hele wereld, maar vooral uit de Verenigde Staten. Mexico alleen ontving 40% van dat bedrag ($65 miljard), terwijl Centraal-Amerika bijna een derde ontving ($45,7 miljard).

Ondanks alle moeilijkheden bij de migratie naar de Verenigde Staten, blijven duizenden Latijns-Amerikanen de ‘Amerikaanse droom’ zien als de oplossing voor hun problemen. En dat zal zo blijven. Castañeda gelooft dat migranten er nu meer dan ooit van overtuigd zijn dat zij die droom zullen verwezenlijken en dat, hoe ironisch het ook klinkt, Trump zelf hen heeft geïnspireerd. “De Amerikaanse droom is een heel merkwaardig iets, omdat sommige mensen met middenklasse-aspiraties Trump zien als het evangelie van de rijkdom, dat zegt dat als je volhardt, in God gelooft en niet opgeeft, je het kunt bereiken.”