Burgers hebben het recht te begrijpen hoe besluiten van de Europese Commissie tot stand komen. Dit voorziet in een regeling die de openbaarmaking van dienst-e-mails of korte berichten regelt. Die transparantie verdwijnt echter als het gaat om miljarden aan achterkamertjesdeals van de Europese Unie met BioNTech en Pfizer.
De Verordening (EG) nr. 1049/2001 van het Europees Parlement en de Raad van 30 mei 2001 bepaalt dat elke burger en elke EU-burger “de ruimst mogelijke toegang” heeft tot alle documenten die in het bezit zijn van de Commissie, het EU-parlement en de Raad van de lidstaten moeten worden toegekend – en op de eenvoudigst mogelijke manier.
Zoals het nieuwsmagazine Spiegel meldt , staat de feitelijke behandeling van de documenten door de Europese Commissie echter in schril contrast met de transparantieregels die zij zichzelf heeft opgelegd. Zo is de auteur van het rapport via Twitter dat:
“De EU-commissie verwijdert massa’s e-mails, sms’en en chats worden niet eens gearchiveerd – omdat ze ‘van korte duur’ zijn. Ook sms’jes tussen Ursula von der Leyen en Pfizer-CEO Albert Bourla zijn mogelijk in de maas in de lucht verdwenen.”
Volgens een rapport in de New York Times dat eind april werd gepubliceerd, hadden de twee nauw contact gehad en meer dan een maand aan de telefoon gezeten en sms-berichten uitgewisseld over het in mei aangekondigde contract voor de levering van maximaal 1,8 miljard blikjes threading. het coronavaccin van het bedrijf.
Volgens Bourla ontwikkelden de Pfizer-baas en de EU-baas “een diepe vertrouwensrelatie omdat we in diepe discussies kwamen”. Het resultaat hiervan was de “mega-deal” die de levering van Pfizer-vaccins aan EU-landen regelt tot 2023.
De eigen medische opleiding van Von der Leyen en het beroep van haar man waren klaarblijkelijk zeer behulpzaam bij de onderhandelingen. De EU-baas heeft een doctoraat in de geneeskunde en een master in ‘Public Health’, haar man Heiko von der Leyen is medisch directeur van het Amerikaanse biofarmaceutische bedrijf Orgenesis Inc., dat gespecialiseerd is in de ontwikkeling van cel- en gentherapieën. Bourla was opgetogen:
“Ze kende details over de varianten, ze wist details over alles. Dat maakte de discussie een stuk boeiender.”
Een journalist van Netzpolitik.org was benieuwd naar de onthullingen van de Pfizer-baas en vroeg in april, onder verwijzing naar Verordening nr. 1049/2001 , de Europese Commissie om alle communicatie tussen Bourla en von der Leyen openbaar te maken.
De commissie verklaarde echter niet in het bezit te zijn van de correspondentie. Sms’en en andere korte berichten zijn “van nature van korte duur en bevatten in principe geen belangrijke informatie over het beleid, de activiteiten of de besluiten van de Commissie”, aldus secretaris-generaal van de Commissie, Ilze Juhansone, volgens Spiegel. Korte berichten zijn daarom “in principe uitgesloten” van de documentopname. Het tijdschrift concludeerde:
“Als de Commissie een proces in het ongewisse wil houden, gebruikt ze gewoon WhatsApp.”
De Berlijnse Europese advocaat Alexander Thiele is kritisch over de argumenten van de Commissie. “Ik beschouw deze algemene ontkenning van de politieke of juridische relevantie van sms vanuit juridisch oogpunt meer dan twijfelachtig”, zei de advocaat. Ook is het de vraag of het automatisch verwijderen van niet-aangemelde e-mails is toegestaan.
De vraag of de berichten van von der Leyen aan Bourla zijn verwijderd, nog steeds ongearchiveerd bestaan of de commissie niet weet, liet een woordvoerster onbeantwoord. Ze bevestigde echter dat korte berichten over het algemeen nog steeds niet worden geregistreerd in het Ares-systeem (het interne archiveringsprogramma van de EU). In ieder geval zijn er momenteel “geen technische mogelijkheden om korte berichten op te nemen”.
Volgens Spiegel is dit in strijd met de interne regels van de Commissie die in 2015 zijn aangenomen, waarin staat dat sms-berichten en soortgelijke berichten in een e-mail moeten worden gekopieerd, gescand of op een andere manier moeten worden geregistreerd.
De reactie van uw autoriteit op de korte berichten tussen von der Leyen en Bourla heeft geleid tot een klacht en daaropvolgend onderzoek door de Europese Ombudsman, die onderzoek doet naar wanbeheer in de instellingen en organen van de Europese Unie. De Ombudsman van de Ombudsman, de Ierse journaliste Emily O’Reilly, schreef de Commissie en zeven andere EU-instellingen met de vraag hoe zij omgaan met documenten – in het bijzonder met chatdiensten zoals WhatsApp. De deadline voor antwoorden verstrijkt vandaag, maandag. Volgens Spiegel was er ook een ontmoeting tussen O’Reilly’s mensen en vertegenwoordigers van de commissie. O’Reilly is van plan om hier volgende week een rapport over te publiceren.
Voor von der Leyen kan het ongemakkelijk worden: ze moet mogelijk nog een officiële test ondergaan. De eerste keer dat het hoofd van de commissie in nood verkeerde vanwege ontbrekende korte berichten was eind 2019. Op dat moment werd bekend dat sms-berichten waren verwijderd op twee van haar werkmobiele telefoons tijdens haar tijd als federaal minister van Defensie – die Von der Leyen een aanklacht en problemen veroorzaakte met een onderzoekscommissie van de Bondsdag, die de sms had gevraagd als bewijs in de zogenaamde adviseur-affaire.
De adviseur-affaire, die ook aan het licht kwam door onderzoek van Spiegel, bracht een nepotistische relatie aan het licht tussen hooggeplaatste vertegenwoordigers van het ministerie en externe adviseurs. Centraal stonden de bedrijven McKinsey of Accenture, die uitstekende contacten hadden met de top van het ministerie van Defensie, in het bijzonder met de toenmalige staatssecretaris Katrin Suder. Hun baas von der Leyen liet Suder zijn gang gaan en greep niet echt in toen de eerste grieven bekend werden. In totaal heeft het Ministerie van Defensie onder Ursula von der Leyen een bedrag van drie cijfers miljoen uitgegeven aan adviseurs.