Miljardenfraude: hoe de staat en de financiële lobby miljoenen Duitse spaarders oplichten

Een recente studie schetst een angstaanjagend beeld van de macht van de financiële sector om wetgeving, politiek landschapsbeheer en massamediamanipulatie te beïnvloeden. Een van de vele voorbeelden: “Riester is het waard” – voor Allianz, Commerzbank en Carsten Maschmeyer. De klant wordt echter afgescheept met mini-verdiensten die de talloze pensioenkortingen niet eens compenseren. De fraude heeft een systeem en wordt herverdeling genoemd.

Het was en is een van de grootste herverdelingsmanoeuvres in de recente Duitse geschiedenis: mensen wordt een steeds groter deel van hun wettelijke pensioenrechten ontzegd en gedwongen het ontstane gat te vullen met een particuliere oudedagsvoorziening. Wat in 2002 in gang werd gezet onder de naam Riester pensioen heeft banken, verzekeringsmaatschappijen en andere financiële dienstverleners enorme winsten opgeleverd – rijkelijk gesubsidieerd uit belastinggeld. 

Voor de vele kleine spaarders die zijn gevallen voor de valse beloften van de 16 miljoen Riester-contracten die tot nu toe zijn afgesloten, blijft een miezerig zakgeld achter of ze maken er zelfs een puinhoop van als ze de contracten voortijdig opzeggen. Het bedrijf is altijd verlieslatend voor de overgrote meerderheid van de getroffenen, als je dat verrekent met de verliezen aan AOW die worden opgelegd door een aantal pensioen(kortings)hervormingen. Maar daar ging het om: herverdeling.

De burgerbeweging Finanzwende presenteerde vorige week een studie over de macht en machinaties van de financiële lobby in Duitsland, getiteld: ” Namens geld“. Als een van de zeven casestudy’s werpt de studie licht op de voorbereidende en begeleidende werkzaamheden voor de gedeeltelijke privatisering van de oudedagsvoorziening onder bondskanselier Gerhard Schröder (SPD), waarover bijvoorbeeld ABN Amro Bank zich destijds verheugde als zijnde een “zegen voor de financiële sector”. 

De breuk met het gelijk gefinancierde pensioen had ook een gunstig effect op de naamgenoot Walter Riester, die destijds als federaal minister van Arbeid de reputatie had van een ‘doorgewinterde sociaaldemocraat’ en beproefd vakbondsman. Dit was natuurlijk slechts een deel van de grootschalige misleiding dat het project in het belang was van de “kleine man”. Deze zin van Riester is overgeleverd : “Iedere gepensioneerde krijgt nu en in de toekomst meer pensioen dan onder de oude wet.”

“Voorbeeld van politieke corruptie”

In ieder geval voor hemzelf kwam het prachtige uitzicht uit. Na het einde van de rood-groene coalitie ontving Riester een van de hoogste bijverdiensten in het parlement als eenvoudig lid van de Bondsdag – voornamelijk als adviseur voor financiële bedrijven. En zodra hij de Bondsdag had verlaten, werd hij gepromoveerd tot de raad van commissarissen van financiële dienstverlener Union Asset Management Holding. 

Zijn zakenrelaties en die van voormalig econoom Bert Rürup aan de financiële dienstverlener AWDTransparency International later een “voorbeeld van politieke corruptie”. Er zijn er nog veel meer. Uit de analyse van Finanzwende blijkt dat ten tijde van de pensioenhervorming van Schröder “meer dan elke tiende” leden van de Bondsdag “verbonden” waren met de financiële sector, “hetzij als lid van de raad van commissarissen, vanwege een eerdere baan of een deel -tijdbaan”. 

In de financiële commissie was “bijna elk vijfde lid” (18 procent) verbonden aan een relevant bedrijf, waaronder voormalig staatssecretaris van Financiën en CSU-lid Hansgeorg Hauser. Parallel aan zijn mandaat vanaf 2000 stond hij op de loonlijst van de Commerzbank als “Vertegenwoordiger van de Raad van Bestuur (voor) het onderhouden van relaties met politiek en partijen”.

Over het algemeen was de caesuur van Riester het resultaat van een langdurige pr-campagne, die gericht was op de klaagzang over het omslagstelsel, dat door de demografische omwenteling niet langer houdbaar en financierbaar zou zijn. De boodschap werd gedurende maanden en jaren met veel valse expertise en hard geld in de hoofden van mensen gehamerd. 

Zoals de onderzoeksafdeling van Finanzwende vaststelde, schonk de financiële sector 4,5 miljoen euro aan de partijen van 1998 tot 2002, d.w.z. tussen de aankondiging van de pensioenprivatisering en de inwerkingtreding ervan – twee keer zoveel als in de vorige legislatuur. Allianz Insurance alleen al, nog steeds een van de toonaangevende aanbieders van Riester-producten, betaalde bijna een half miljoen euro.

Propaganda met moeder Beimer

In 2003 keken miljoenen kijkers naar een driedelige “documentaire” op de openbare televisie die afrekende met het vermeende “sprookje van veilige pensioenen” en openlijk reclame maakte voor particuliere voorzieningen, medegefinancierd door de neoliberale denktank Initiative Neue Soziale Marktwirtschaft (INSM ). Zelfs in de familieserie Marienhof werd gelogen over het veilige en winstgevende particuliere pensioen, “stiekem gekocht” door de Duitse verzekeringsvereniging (GDV), die met een budget van 15 miljoen euro jaarlijks tot 150 lobbyisten betaalt om te lobbyen de federale wetgever om lijn te brengen. 

Citaat: “Ze zoemen uit om te werken aan Kamerleden, leden van de regering, partijen en medewerkers in parlementskantoren en ministeries. Ze gebruiken vrouwelijke wetenschappers voor hun doeleinden, plaatsen hun standpunten in de massamedia en proberen jongeren in hun geest vorm te geven met educatief materiaal op scholen. Publieke relaties. Dat deed niemand pijn en onthulde, achteraf gezien, op zijn best een klein stukje van de legpuzzel van een enorme samenzwering waarvan de deelnemers en profiteurs uit het bedrijfsleven, de politiek en de media verder ongemoeid bleven.

Maar ondanks alle inspanningen verliep de verkoop van Riester-contracten aanvankelijk traag. Daarom hielp de volgende grote hervorming twee jaar later. Rood-Groen tilde zes van de elf criteria op waaraan een financieel product moest voldoen om in aanmerking te komen als een Riester-pensioen en door de staat te worden gesubsidieerd. 

Ook werd ervoor gezorgd dat de intermediairs sneller hun commissies ontvingen, wat natuurlijk mooi uitpakt als volgens het onderzoek “bijna elke vierde gestorte euro naar de kosten gaat”. En de handel nam onmiddellijk een hoge vlucht en bracht parvenu’s voort, zoals de financiële makelaar Carsten Maschmeyer, oprichter van de Allgemeine Wirtschaftsdienst (AWD) en Schröder, wiens kandidatuur voor kanselier hij in 1998 promootte met een advertentiecampagne ter waarde van 650.000 Duitse marken.

“Het is echter alsof we op een oliebron zitten. Het is geboord, het is enorm en het gaat sijpelen.”

En hij liet zijn sponsors ook niet in de steek. Maschmeyer financierde de autobiografie van Schröder, maakte “pensioenexpert” Rürup tot zijn partner bij Maschmeyer-Rürup-AG en liet Riester lucratieve toespraken houden op AWD-evenementen.

Wetten via de achterdeur

Een van de belangrijkste en meest begeerde ‘oliebronnen’ voor allerlei profiteurs is de staatskas, die grotendeels gevuld is met gewoon belastinggeld. Volgens berekeningen van de auteurs van het onderzoek is de schade veroorzaakt door het lobbyen van de financiële sector tegen de – ooit geplande – belasting op financiële transacties, tegen – ooit geplande – hogere kapitaaleisen voor banken als reactie op de wereldwijde financiële crisis van 2008 en in het kader van de CumEx-pesten, optellen minstens 341 miljard euro. 

Omdat van een groot aantal andere schandalen nog geen overeenkomstige cijfers beschikbaar zijn, “zal de totale financiële schade aan de economie en de samenleving waarschijnlijk vele malen groter zijn”, stellen de auteurs.zei Daniel Mittler, Managing Director van Finanzwende Recherche in een persverklaring. Er is “een goed geoliede draaideur van de politiek naar de lobby en terug”, daarom moet men in ieder geval gedeeltelijk spreken van een “veroverde staat”.

De analyse biedt uitgebreid illustratiemateriaal op 120 pagina’s en is zeer leesbaar. Men leert bijvoorbeeld dat de Deutsche Kreditbank (DKB) jaarlijks “meer dan 1.000 juridische procedures en politieke initiatieven” begeleidt met haar lobbyactiviteiten, of hoe “lobby-huurlingen” kunnen worden ingehuurd, d.w.z. bureaus die werken in opdracht van bedrijven en verenigingen in ministeries en de Bondsdag schoonmaak deurknoppen. 

Men krijgt inzicht in het arsenaal aan lobbytechnieken: van clandestiene gespreksrondes met besluitvormers, tot rapporten in opdracht, aangekochte wetenschappers, partijdonaties, sponsoring, misleidende retoriek voor het algemeen belang, opinievorming op kinderdagverblijven en scholen (“diep lobbyen”) tot ware trucs. Dat waren de gebeurtenissen rond de SEPA begeleidende wet op het Europese betalingsverkeer, die de Bondsdag in november 2012 heeft aangenomen. 

Daarvoor had de branchevereniging GDV met een vijfpuntenpapier gelobbyd voor een maatregel bij de Federale Financiële Toezichthouder (BaFin) en het Ministerie van Financiën die het mogelijk zouden hebben gemaakt om bepaalde winsten in te houden bij spaarders. Toen de zaken vertraging opliepen, kwam het recept in het geheim als bijlage in de genoemde Sepa-wet terecht. En als de Federale Raad de zaak niet had stopgezet als gevolg van protesten van consumentenbeschermingsgroepen, zou de zwendel zijn geslaagd.

Het recept in het geheim gemigreerd als bijlage bij de genoemde Sepa-wet. En als de Federale Raad de zaak niet had stopgezet als gevolg van protesten van consumentenbeschermingsgroepen, zou de zwendel zijn geslaagd. het recept in het geheim gemigreerd als bijlage bij de genoemde Sepa-wet. En als de Federale Raad de zaak niet had stopgezet als gevolg van protesten van consumentenbeschermingsgroepen, zou de zwendel zijn geslaagd.

Verenigd Front van de Whisperers

In de regel leidt de financiële lobby zijn initiatieven tot succes, wat kan worden verklaard door zijn alomtegenwoordigheid. Alleen al op federaal niveau heeft het ongeveer 1.500 invloedrijke agenten in de stal. Voor elk parlementslid dat in de financiële commissie van de Bondsdag zit, zijn er 33 beïnvloeders uit de geldhandel, die in 2000 naar schatting 200 miljoen euro per jaar kostte , volgens het Finanzwende-rapport “Ungleiches Terrain”, dat twee jaar geleden verscheen . 

Volgens het lobbyregister van de Bondsdag (vanaf november 2022) is de financiële sector vertegenwoordigd met elf van de 101 organisaties met de grootste lobbybudgetten, gevolgd door de energiesector met negen en de auto-industrie met zes vermeldingen.

De afzonderlijke economische sectoren trekken echter steeds meer naar elkaar toe. Omdat ook de reële economie als gevolg van de “trend naar financialisering” steeds meer onderworpen is aan de logica van de financiële sector, is er volgens de analyse een “eenheidsfront” ontstaan, zodanig dat zelfs grote bedrijven in de maakindustrie spreken zich herhaaldelijk uit over zaken als de belasting op financiële transacties en hogere kapitaaleisen voor banken die de kant van de financiële lobby kiezen. 

Ook bij uiteenlopende belangen ontstaan ​​soms dergelijke allianties. Na de financiële crash in 2008 zouden zelfs vertegenwoordigers van kleine financiële instellingen zijn gestormd tegen meer regulering en hogere kapitaaleisen, ook al zou dit hun concurrentienadeel hebben verkleind.

Het onderzoek legt de diepste afgronden bloot waar het ‘persoonlijk’ wordt, waar draaideuren, extra inkomsten en geheime transacties een rol spelen. Volgens onderzoek van het initiatief Bundestagenwatch.de hebben zogenaamde paginawisselaars de afgelopen legislatuur in maar liefst 509 gevallen met bondskanselier Angela Merkel (CDU) en haar regeringsleden gesproken. Dit zijn onder meer ex-minister van Volksgezondheid Daniel Bahr (FDP), die nu voor Allianz heeft geprotesteerd, of voormalig algemeen secretaris van de CDU Peter Tauber, die werkt voor Deutsche Vermögensberatung en de Duitse Vereniging van Wealth Consulting (DUV).

Mislukt – blijf uitchecken

Dit zijn nog steeds “kleine vissen” vergeleken met Sigmar Gabriel of Joschka Fischer (Groenen). De voormalig SPD-leider en federaal minister van Buitenlandse Zaken zit sinds 2020 in de raad van toezicht van Deutsche Bank. In 2020 lobbyde hij voor hen via een directe lijn met Merkel aan de telefoon en per e-mail, zodat ze in Brussel campagne kon voeren voor de opschorting van de EU-bankheffing. In de bewoording: “Eerlijk gezegd ben ik best blij dat je ‘aan dek’ bent.”

Aan de andere kant had hij in 2018 tegen de krant Bild opgemerkt: “Je moet niet op deuren kloppen die je hebt zat achter jezelf.” En vissers? In 2009 richtte de voormalige minister van Buitenlandse Zaken en vice-kanselier het lobby- en adviesbureau Joschka Fischer and Company op samen met Dietmar Huber, jarenlang de perswoordvoerder van de Groenen in de Bondsdag. die onder andere in dienst was van de Duitse beurs. 

En dan is er Friedrich Merz, die nu hoofd is van de CDU en de Union-fractie in de Bondsdag en daarvoor was hij heel anders: alleen al in 2006 zat hij in acht toezichthoudende, bestuurlijke en adviserende raden. Tot 2021 was hij vicevoorzitter van de lobbyvereniging “Wirtschaftsrat der CDU” en van 2016 tot 2020 was hij lid van de raad van toezicht van de Amerikaanse vermogensbeheerder BlackRock.

Apropos: Voor BlackRock, ’s werelds grootste vermogensbeheerder, kan het door de federale overheid geplande aandelenpensioen in de toekomst ook interessant zijn. Minister van Financiën Christian Lindner (FDP) wil niet tien, maar binnenkort 100 miljard euro aan kapitaal investeren. Zodat het inkomen “merkbaar effect kan hebben op de stabilisatie van pensioenpremies en het pensioenniveau”. Dat werd altijd geclaimd door het Riester-pensioen. 

Tegenwoordig is het praktisch nutteloos als spaarmodel voor het pensioen. En toch vindt de drukte plaats die Axel Kleinlein van de Federatie van Verzekerden ( BdV ) bestempelde als “juridische fraude met staatssteun”, geen einde. “Het falen van het Riester-pensioen als symbool van het falen van de verzekeringssector moet koste wat het kost worden voorkomen”, zegt hij in het onderzoek. En wat doet het kabinet: In het rood-groen-gele regeerakkoord staat met geen woord over de te late afschaffing van het model – zeker niet gefluisterd.