Miljardenwinsten voor makers coronavaccins dankzij overheidsgelden: ‘Zijn schaamteloos voor de winst gegaan’

Pfizer, Moderna en BioNtech hebben flink verdiend met hun coronavaccins. Volgens een vernietigend rapport wisten farmaceutische bedrijven tijdens de pandemie „exorbitante winsten” te boeken, die voor een groot deel te danken zijn aan miljardeninvesteringen vanuit overheden.

Dat concludeert Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO) in een nieuw rapport. In de contracten tussen de vaccinmakers en de overheid stonden geen afspraken om extreme winsten te voorkomen. „Bedrijven zijn schaamteloos voor de winst gegaan”, zegt onderzoeker Esther de Haan.

Winsten van makers coronavaccin

Pfizer maakte op covidproducten 35 miljard dollar nettowinst in 2021 en 2022. Moderna en BioNTech verdienden allebei zo’n 20 miljard dollar en het Chinese farmaceutische bedrijf Sinovac ongeveer 15 miljard dollar. AstraZeneca en Johnson & Johnson kozen ervoor om hun vaccins zonder winstoogmerk te verkopen, schrijft SOMO.

Volgens het rapport ontvingen zeven vaccinproducenten minstens 5,8 miljard dollar aan overheidsfinanciering. De Amerikaanse regering was met 5 miljard dollar de grootste financier. Van zogenaamde Advanced Purchase Agreements profiteerden de vaccinproducenten nog meer: minstens 86,5 miljard dollar. Daarmee kregen de farmaceutische bedrijven vooraf geld voor ontwikkeling en productie van de vaccins. Mogelijk ligt dit cijfer zelfs nog hoger.

„Het bedrag zou weleens veel hoger kunnen liggen omdat bedrijven en overheden niet transparant zijn geweest over hun deals”, zegt onderzoeker Esther de Haan van SOMO. „Voor zover wij hebben kunnen vaststellen, hoefden bedrijven op grond van deze overeenkomsten geen geld terug te geven dat was gebruikt voor de ontwikkeling en productie van vaccins. Zelfs niet wanneer de ontwikkeling mislukte en het vaccin nooit werd geleverd.”

‘Bedrijven gaven voorkeur aan landen met een hoog inkomen’

Ook zouden armere landen de dupe zijn geworden van de deals. „Bedrijven hebben de voorkeur gegeven aan deals met landen met een hoog inkomen, die een hogere prijs per dosis betaalden. Rijke landen hebben ook lage-inkomenslanden verdrongen door deals te sluiten met alle vaccinproducenten en meer vaccins op te eisen dan ze nodig hadden.” Pfizer/BioNTech en Moderna verhoogden de prijzen van hun vaccins tussen 2020 en 2022 met respectievelijk 56 en 73 procent, terwijl zij volgens SOMO al vanaf het begin van de pandemie „aanzienlijke winsten” boekten.

Dat moet bij de volgende pandemie anders, vindt SOMO. Vaccins moeten eerlijker worden verdeeld en regeringen moet ervoor zorgen dat hun investeringen niet leiden tot „exorbitante winsten”. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wil dat er een pandemie-overeenkomst komt. Volgens SOMO schiet een eerder gepubliceerde ontwerptekst echter ernstig tekort, omdat er geen voorwaarden worden gesteld over prijzen, winsten en gelijke toegang tot medicatie.