‘Minister Koolmees, het loopt niet goed af met onze pensioenen! We komen in de grootst mogelijke problemen!’

Het gaat helemaal de verkeerde kant uit met het Nederlandse pensioenstelsel. Dat zegt macro-econoom Frits Bosch over het nieuwe pensioenstelsel dat in de lucht hangt. Tegen minister Koolmees (D66) wil hij zeggen: “Het is buitengewoon onverstandig waar u heen wilt. Dit loopt niet goed af. Als u doorgaat met dit voorstel komen we in de grootst mogelijke problemen!”

Op hoofdlijnen zijn de onderhandelaars het eens over het nieuwe pensioenstelsel. Pensioenfondsen gaan uitkeringen van het kaliber “u krijgt 70% van uw gemiddeld verdiend loon” niet meer garanderen. Dat konden ze in het verleden al niet, maar in het nieuwe stelsel zit geen enkele garantie meer. De verplichte buffers van de fondsen verdwijnen en werknemers krijgen in ruil voor de vaste pensioenpremie een stukje toekomstige uitkering, een pensioenaanspraak. Het pensioen wordt dus nog veel flexibeler dan het al was. Dat betekent dat deelnemers vandaag riant naar Australië op vakantie kunnen, maar morgen op een houtje moeten bijten.

Dat is precies níet wat een pensionado van zijn pensioen wil en niet verwacht. Een deelnemer betaalt uitkeringen om op de pensioendatum zekerheid te hebben qua pensioenuitkering. Die zekerheid komt dus te vervallen. Wat is het nut van een pensioenfonds als die zekerheid vervalt? Is het dan niet beter voor werknemers om dan zélf via een vermogensbeheerder te beleggen? En dan eigen geld op te bouwen en daar zélf over te kunnen beschikken. Met het laten vervallen van de uitkeringszekerheid vervalt een belangrijke, zoniet dé belangrijkste functie van het pensioenfonds.

In het nieuwe stelsel komt een einde aan de vermaledijde rekenrente die door mede door dictatoriaal ECB naar een onrealistisch en kunstmatig niveau van rond 0% is gedreven. Iedereen begrijpt dat een rente van 0% ridicuul is. Als men geld bij een bank in bewaring geeft, die er dan mooie dingen mee gaat doen, dan behoort de spaarder daar een reële vergoeding voor te krijgen. Dit is al vele jaren niet het geval. Leef er maar mee, maar onrechtvaardig is dit wel…

Al een kleine twintig jaar pleit ik ervoor om die belachelijk lage rekenrente los te laten omdat dit ertoe leidt dat onvoldoende wordt uitgekeerd, er wordt niet geïndexeerd ondanks riante beleggingsresultaten er wordt gekort. Beleggingsrendementen spelen door die absurd lage rekenrente amper een rol bij het uitkeringsbeleid van het fonds. De huidige rekenrente op marktbasis gaat ervan uit dat er in het fonds op ieder moment voldoende in kas moet zijn. Men gaat uit van de liquidatiebasis van het fonds tegen een ultiem lage rente waardoor de verplichtiongen naar extreme hoogte worden opgezweept. Deelnemers zijn al vele jaren de dupe van deze malheur. Geen wonder dat ze niet ‘blij’ zijn. Eigen schuld van beleidsmakers die niet luisteren.

Vakbeweging is blij met een nieuw stelsel, want er wordt ‘optisch’ niet meer gekort. Dat is ‘optisch’, want korten krijgt nu een andere naam: bij lagere beleggingsrendementen krijgen deelnemers gewoon minder, “het is uw risico, niet meer het onze, daaaag!”. Werkgevers zijn blij, want zij hoeven niet meer bij te plempen met een hogere uitkering als de nood aan de man komt. “Geweldig heer Koolmees! Dat we daar niet eerder zijn gekomen, wat dom!” Nee toch niet.

Waarom loopt Koolmees’ pensioenhervorming niet goed af? Om tenminste drie redenen. De eerste reden is dat in deze opzet de jongeren en middengroepen de dupe worden. Als de ouderen vanuit het nieuwe en plotseling ruimere stelsel de pot rechtmatig ‘plunderen’ (goede beleggingsrendementen) en er blijft weinig voor jongeren en middenklassers over als zij aan de beurt zijn (bij lagere beurskoersen), dan is ‘t “jammer, maar helaas voor jongeren en middenklassers”. De generationele solidariteit wordt om zeep geholpen, zonder dat werknemers een echt eigen pensioenpot er voor terugkrijgen. Dat kun je niet gratis doen. Deelnemers: “geen solidariteit tussen de generaties meer? Okay maar daar wil ik wel een eigen pensioenpot ervoor in de plaats!” Koolmees: “Helaas, dat ga ik u niet geven, u blijft binnen de collectiviteit en u krijgt géén eigendom van het geld dat u gestort heeft.”

Reden nummer twee waarom dit plan van Koolmees niet gaat lukken: hoe gaat u jongeren en middenklassers te compenseren voor het financieel achteruitgaan via de zogenaamde ‘doorsneepremie’? De doorsneepremie zou regelen dat jonge werknemers evenveel pensioen opbouwen voor elke euro premie als oudere werknemers. Die premie dient lager te zijn want de euro van een jongere rendeert langer dat die euro van de ouderen. Dit is de perverse ondersteuning/solidariteit van jongeren aan ouderen. Als nieuwe regels ingaan moeten jongeren gecompenseerd worden voor wat ze hierdoor te kort komen aan subsidie. Dit issue is al van meet af aan een heet hangijzer en is nooit goed opgelost? Nu wel? Ik betwijfel het.

Jongeren wordt nu aangeraden om vooral de beurs en het fonds goed in de smiezen te houden om tijdig bij te sparen. Men voelt de bui al hangen blijkbaar. Maar wat een absurd voorstel. Jongeren zijn blij dat ze een redelijke baan kunnen vinden en geld weg kunnen zetten voor “huisje, boompje, beestje” plus vrouw en kinderen. Studerenden zijn blij als ze geld kunnen wegzetten voor het aflossen van hun studieschuld. Loopbaan vergt alle aandacht. Enige compassie met hen is gewenst als ze niet iedere dag naar de beurskoersen kijken in verband met de “ver van m’n bed show: mijn pensioen”. Ze hebben nu wel even wat anders aan ons hoofd, binnen een samenleving die momenteel alle kanten op gaat behalve de goede, zo lijkt het…

Reden nummer drie is dat de overgang van het oude stelsel met garanties naar het nieuwe stelsel vol met juridische voetangels en klemmen zit. De ouderen hebben hun rechten zwart op wit staan en zullen niet toestaan dat ze opeens daarvan afstand moeten doen. Als je met pensioen gaat wil men een mate van zekerheid hebben wat men mag verwachten aan euro’s om met vertrouwen een paar dagen naar Mallorca te kunnen gaan. Het ‘invaren’ van het oude stelsel naar het nieuwe stelsel is een walhalla voor juristen om daarbij te ondersteunen, kassa! Maar het is een hel voor beleidsmakers die vele rechtszaken in het verschiet zien aankomen. Daar wordt van juridische zijde al zo lang voor gewaarschuwd, maar nee, niet luisteren! Waarom ook?

De hoofdlijnen van de pensioenhervorming zijn inmiddels wel duidelijk, maar “in der Detail zeigt sich der Meister”! En die details zijn megagroot. Om die reden zeg ik ”Heer Koolmees, het is buitengewoon onverstandig waar u heen wilt. Dit loopt niet goed af. Het kan veel gemakkelijker. Verhoog de rekenrente naar 4%. Dat is de lange termijn rente, van mijn part wat lager als u daar zoveel moeite mee hebt. Pensioenfondsen zijn lange termijn beleggers, daar hoort dus een bijpassende lange rente bij, niet een marktrente op liquidatiebasis van het fonds, maar een vaste rente. Als u doorgaat met dit voorstel komen we in de grootst mogelijke problemen. Het Nederlandse pensioenstelsel geldt nog als het beste stelsel ter wereld. Ik voorspel dat we met uw voorstel een enorme duikeling gaan maken op de Moody’s ranglijst. Doe het niet! Keer om!”