Indignatie redactie 
Sommige ziekenhuizen verplichten vrouwen om ook tijdens het bevallen een mondmasker te dragen, terwijl voetballers zonder een mondmasker aan met elkaar in duel gaan op het veld. Nochtans is goed ademen en puffen cruciaal bij het opvangen van de weeën en is dit de allerbelangrijkste pijnstiller tijdens het bevallen. Moeten we soms massaal in voetbalvelden gaan bevallen om deze mondmaskerplicht te omzeilen?
Amper 14 dagen voor mijn bevalling verneem ik dat ik met een mondmasker aan moet bevallen. Woedend van dit bericht begin ik rond te bellen naar verschillende vroedvrouwen om alsnog een thuisbevalling te regelen. Voor een thuisbevalling was ik te laat en ik moest op een wachtlijst terechtkomen. Ten vroegste kon ik in juni een bevalling regelen terwijl ik uitgerekend ben op 20 mei. Ik schreef ook onmiddellijk mijn gynaecoloog aan, contacteerde verschillende ziekenhuizen en informeerde me naar hun mondmaskerbeleid tijdens de bevalling. Na drie slapeloze nachten heb ik het kunnen regelen om niet te hoeven persen met een mondmasker aan.
Het klinkt misschien vreemd voor sommigen, maar mijn strijd om dit soort mishandeling niet te hoeven ondergaan tijdens mijn bevalling is voor mij veel te belangrijk en ik zal alles eraan doen om dat niet te hoeven ondergaan.
Van de vijf ziekenhuizen die ik aanschreef en belde, hebben drie schriftelijk en één mondeling mij gerustgesteld dat ze het gebruik van een mondmasker na een negatieve test aanraden, maar als de vrouw bij de bevalling daar last van heeft, mag ze zonder een mondmasker bevallen. Dat is geruststellend nieuws.
Wat minder geruststellend is, is dat er wél ziekenhuizen zijn die niet zo flexibel zijn en vrouwen tijdens de bevalling wél lieten/laten bevallen met een mondmasker op. Dat blijkt uit de getuigenissen die ik kreeg van vroedvrouwen die ik contacteerde. Ook een vrouw die eind vorig jaar na de 2de lockdown beviel, deed dat met een mondmasker aan.
Algemene mondmaskerplicht zonder differentiatie
“Van een ****land vluchten naar een ****land”, dat is wat impulsief bij mij opkomt als ik opnieuw geconfronteerd wordt met vrouwonvriendelijke en discriminerende situaties en/of maatregelen.
Over welke landen heb ik het dan? Over Iran en België. In Iran leefde ik 13 jaar en hier leef ik intussen al 30 jaar. Dat vrouwen wereldwijd nog steeds aan het kortste eind trekken, is niets nieuw. Alleen is het op de ene plek erger gesteld met hun toestand en rechten dan op de andere plek.
Waarover heb ik het deze keer? Moeten bevallen met een mondmasker op!
Vrouwen worden in sommige ziekenhuizen verplicht om ook tijdens het bevallen/persen een mondmasker te dragen. In andere ziekenhuizen kan dat dan weer zonder een mondmasker. Dat dwingt de vrouwen die dit niet zien zitten, om thuis te bevallen, of om aan ziekenhuishoppen te doen op het moment dat ze zich op hun bevalling moeten voorbereiden. Andere vrouwen ondergaan gewoon deze abusieve maatregel met alle gevolgen van dien.
Voor sommige lezers gaat hier misschien de vergelijking tussen Iran en België niet op voor wat vrouwenrechten betreft, omdat deze beperking voor vrouwen in een heel andere context tot stand is gekomen. Gezien vooral vrouwen kunnen bevallen, worden zij het meest getroffen door de nefaste gevolgen van deze sanitaire dictatuur. Maar dat neemt niet weg dat de overheid die deze sanitaire verplichting heeft opgelegd, vergat om o.a. bij zoiets cruciaal stil te staan.
Een algemene mondmaskerverplichting zonder enige differentiatie zorgt voor dergelijke situaties. Met deze wettelijke leemte, zadelt de regering opnieuw de ziekenhuizen op met moeilijke keuzes: enerzijds moeten ze zorg op maat geven en anderzijds moeten ze zich aan de absolute coronamaatregelen van de coronaregering schikken. En wie is er de dupe? De niet-mondige en/of kwetsbare patiëntes, want willen of niet, een zwangere vrouw moet bevallen wanneer dat moet gebeuren. Vrouwen op zo’n kwetsbaar moment onder druk zetten om een mondmasker te dragen, is gewoon op haar zachtst uitgedrukt, vrouwenmishandeling.
Obstetrisch geweld
Soms vraag ik me af wie dergelijke absurde vrouwonvriendelijke maatregelen bedenkt. Ik kan me niet voorstellen dat vrouwen die zelf van een kind bevallen zijn met dergelijke maatregelen afkomen. Het is al langer gekend dat hoewel de zorgsector hoofdzakelijk uit vrouwen bestaat, de mensen in de machtsposities vooral uit mannen bestaan en zij dus de mensen zijn die de beslissingen hierover nemen.
Voor dit soort praktijken gebruiken de onderzoekers die de mishandelingen van vrouwen tijdens de geboorte wereldwijd bestuderen een heel specifieke term: obstetrisch geweld, “onmenselijke zorg” en “disrespect en misbruik”. Dit is een brede term om beter het hele gebied van ervaringen van vrouwen en zorgverleners te beschrijven in de literatuur, lees ik op de website van de Stichting van Bevallingstrauma.
Obstetrisch geweld wordt onderverdeeld in verschillende categorieën; fysiek misbruik, seksueel misbruik, verbaal misbruik, stigma en discriminatie, falen om de professionele standaard van zorg te behalen, slechte verhouding tussen vrouwen en zorgverleners en tot slot condities en beperkingen in het gezondheidssysteem.
Het gebrek aan kritiek
Wat me wel aangrijpt is dat er, wanneer dit soort vrouw-/moederonvriendelijke en onderdrukkende maatregelen getroffen worden, geen ruchtbaarheid aan wordt gegeven vanuit de sector zelf. Nochtans bestaat de zorgsector vooral uit vrouwen.
Waarom hebben vroedvrouwen en ander zorgpersoneel die getuige van dit soort praktijken waren/zijn, in alle talen gezwegen? Ik kan daar een tal van reden bij bedenken, zoals jobverlies, extralegale voordelen, etc. Bij een jobverlies worden vrouwen helaas vaker met discriminatie geconfronteerd op de arbeidsmarkt. Bovendien, ook geïnternaliseerd seksisme die ervoor zorgt dat ze nog altijd niet durven opkomen voor zichzelf en andere vrouwen.
Ook vrouwen die deze problematische praktijken/maatregelen ondergaan, zwijgen. Zo deelde een dame die recent met een mondmasker aan beviel van haar kind, haar ervaring met mij. Ze viel tijdens het bevallen flauw omdat ze niet goed kon ademhalen met het mondmasker op. Pas daarna mocht het masker even af! Ze vertelde er ook bij dat ze het geluk had dat haar bevalling verder vlot verliep en ze er snel vanaf was. Wat moeten andere vrouwen die een lastigere arbeid hebben en langer moeten persen, dan met een mondmasker aanvangen?
Kortademigheid
Kortademigheid is een gekend fenomeen tijdens de zwangerschap. Harvard Medical School legt dit fenomeen als volgt uit: “Een reden is dat de baarmoeder zich uitbreidt en omhoog duwt in de buik. Hierdoor worden de longen een beetje geknepen, waardoor er minder ruimte is voor zuurstofuitwisseling. Een nog grotere oorzaak van kortademigheid is progesteron, een hormoon dat tijdens de zwangerschap toeneemt. Hoge progesteronspiegels zorgen ervoor dat zwangere vrouwen sneller ademen. De stijging van progesteron begint vroeg in de zwangerschap en de kortademigheid die het veroorzaakt, kan als een verrassing komen”.
Ik heb nu al zeker de laatste twee maanden het erg lastig met ademen. Het dragen van een autogordel en zelfs een bh is lastig. Het idee alleen al dat ik met een mondmasker zou moeten bevallen, doet me hyperventileren.
Extreme inspanningen en mondmaskers
Het is niets nieuw. Verschillende onderzoeken onderschrijven dat zwangere vrouwen gelijk scoren aan topsporters op het gebied van menselijk uithoudingsvermogen. Bovendien is veilig geboorte geven aan een kind één van de meest traumatische en pijnlijke gebeurtenissen die een lichaam kan ondergaan. Dat is wat de onderzoekers aan de Universiteit van Michigan ondervonden nadat ze de blessures die vrouwen tijdens het bevallen oplopen onderzochten en met de blessures van topsporters vergeleken.
Heeft iemand zich al afgevraagd waarom topsporters zonder masker mogen sporten en vrouwen die geboorte geven aan een kind wel een mondmasker moeten dragen? Nochtans is een van de cursussen waar er vanaf het begin van de zwangerschap op gehamerd wordt, een ademhalingscursus. Goed en correct ademhalen is cruciaal bij het opvangen van de weeën en bij het bevallen. En toch durven sommige ziekenhuizen vrouwen een mondmaskerplicht op te leggen.
In theorie en in praktijk
Naar aanleiding van het nieuws dat ik met een mondmasker aan zou moeten bevallen, heb ik nog verschillende andere ziekenhuizen en zelfstandige vroedvrouwen gecontacteerd. Sommige ziekenhuizen die op hun website het dragen van een mondmasker verplichten of die het aanraden tijdens het bevallen, duiden mondeling aan dat ze tijdens de arbeid en zeker tijdens het bevallen flexibel omgaan met het dragen van het mondmasker. In een schriftelijke reactie ontving ik o.a. de volgende reacties:
“In ons ziekenhuis worden de vrouwen bij aankomst in het verloskwartier getest op COVID-19. We vragen hen om hun masker op te houden, maar gaan hier flexibel mee om. Bij het puffen en zeker bij het persen is het lastig om een mondmasker op te hebben. Wanneer het moeilijk is, maken we er geen probleem van om het masker af te zetten. Onze vroedvrouwen en andere medewerkers zullen zich in dat geval extra beschermen zolang het resultaat van de test niet bekend is. We leggen op zo’n moment dus de last van de covid-bescherming bij de medewerker en niet bij de bevallende vrouw. Het zou jammer zijn dat zwangere vrouwen op basis van het mondmaskerbeleid een keuze maken tussen ziekenhuizen. Het lijkt me logisch dat er in het heetst van de strijd een verschil is tussen de theoretische voorschriften en het gebruik van het masker in de praktijk. Wat je als regel dus op de website leest, zou ik toch even persoonlijk aftoetsen. Ik kan me niet voorstellen dat een vroedvrouw een vrouw zou laten flauwvallen omdat die vrouw haar mondmasker niet mag afzetten”.
Twee andere ziekenhuizen die op hun website niets vermelden over het al dan niet dragen van een mondmasker tijdens de bevalling, reageren als volgt:
“In ons ziekenhuis raden we aanstaande moeders aan om een mond-neusmasker te dragen tijdens de bevalling, maar dat is niet verplicht. We laten de keuze steeds over aan haar. Tijdens de arbeid zal het vaak minder lastig aanvoelen om een mond-neusmasker op te hebben dan tijdens de effectieve bevalling. Heel wat vrouwen kiezen er dan ook zelf voor om tijdens de bevalling het mond-neusmasker niet te dragen. De partner houdt het mond-neusmasker wel steeds op.
We proberen ons steeds zoveel mogelijk te verplaatsen in de wereld van de patiënt. Het is belangrijk dat de hele bevalling zo comfortabel mogelijk verloopt voor de moeder. Tegelijkertijd zijn ook alle voorzorgsmaatregelen getroffen om een bevalling veilig te laten verlopen. Zo worden de moeders gescreend op COVID-19 bij opname in ons ziekenhuis en zijn onze medewerkers voorzien van de nodige persoonlijke bescherming zoals een FFP2-masker, oogbescherming en beschermende kledij. Verder is er een goede ventilatie aanwezig, worden de hygiënemaatregelen strikt opgevolgd en zijn de meeste medewerkers ondertussen ook gevaccineerd. Een mond-neusmasker dragen tijdens de arbeid en de bevalling kan geen kwaad voor de toekomstige moeder en haar (ongeboren) baby”.
Een vergelijkbaar antwoord klinkt als volgt:
“1. We stimuleren onze patiënten om een mondmasker te dragen tijdens het persen maar als dat om een of andere reden moeilijk is, is het geen probleem om het zonder masker te doen
2. Elk ziekenhuis heeft zijn eigen beleid, ook inzake coronamaatregelen. Er zijn geen overkoepelende richtlijnen.
3. Een mondmasker dragen is medisch perfect verantwoord zonder gevolgen voor moeder en kind.”
Een laatste reactie van een ziekenhuis die op haar website het dragen van een mondmasker tijdens de bevalling als verplicht vermeldt, geeft het minst duidelijk antwoord:
“De mondmaskerplicht werd ingevoerd ter bescherming van patiënten en de mensen in hun omgeving. Zeker wanneer het aantal besmettingen hoog is, is het dragen van een mondmasker sterk aanbevolen. We beseffen weliswaar dat dit voor bepaalde groepen mensen zoals zwangere vrouwen niet comfortabel is en begrijpen uw bezorgdheden omtrent comfort voor moeder en kind tijdens de bevalling en de arbeid. Onze artsen en vroedvrouwen doen er elke dag alles aan om bevallingen zo vlot en veilig mogelijk te laten verlopen. Als ziekenhuis volgen wij echter de maatregelen die Sciensano/RAG/GEMS vooropstellen. Wij hopen samen met u en zovelen dat het aantal besmettingen en de vaccinatiegraad het in de nabije toekomst mogelijk maken om de maatregelen aan te passen”.
Uit deze reacties kan ik alleen maar besluiten dat de richtlijnen van Sciensano/RAG/GEMS waar de laatste reactie naartoe verwijst in verschillende ziekenhuizen anders worden toegepast. Ook de getuigenissen van geraadpleegde vroedvrouwen en recent bevallen mama’s bevestigen dit beleidsverschil tussen ziekenhuizen in verband met het dragen van een mondmasker tijdens de bevalling.
Op je strepen staan
Aangezien de wetgever opnieuw de vrouwen vergeet, is het dus heel belangrijk dat vrouwen zelf op hun strepen staan en niet toegeven aan bevallingen met een mondmasker op.
Uit de getuigenissen van een aantal vroedkundigen en een oud-leerlinge van mij die nu voor vroedvrouw studeert, blijkt dat een verplicht mondmaskerbeleid in sommige ziekenhuizen vrouwen in letterlijke ademnood brengt, waardoor velen onder hen bij het bevallen toch hun mondmasker van hun gezicht aftrekken. Wie de mondmaskerplicht ondergaat, heeft een nog veel pijnlijkere bevalling. Naar het schijnt dwongen meerdere ziekenhuizen tijdens de eerste en de tweede lockdown de vrouwen om tijdens hun bevalling hun mondmasker aan te houden, met alle gevolgen van dien voor de vrouwen in kwestie.
Het is in ieder geval van belang dat je als vrouw aan dit soort praktijken niet gehoorzaamt. De bevalling is een unieke ervaring en dat mag geenszins verpest worden door dit soort androcentrische (man als norm beschouwen voor het treffen van maatregelen zonder rekening te houden met de noden van vrouwen, kinderen en andere kwetsbare groepen) en abusieve maatregelen. Zeker niet bij vrouwen die negatief getest zijn voor COVID-19. Ik kan me in ieder geval niet voorstellen dat de zorg voor een bevallende vrouw gestaakt zou worden omdat ze weigert een mondmasker te dragen tijdens haar bevalling.
Zelfs vrouwen die met COVID-19 besmet zijn, zouden op een creatievere wijze geholpen moeten worden bij het bevallen. Misschien is het wel nuttig dat men beter onderzoekt hoe bevallen met COVID toch veilig zou kunnen gebeuren, zonder een mondmasker op te dringen op vrouwen die het extra lastig hebben met het ademen door hun COVID-besmetting.
Audit van de huidige coronamaatregelen dringt zich aan
Het wordt stilaan niet alleen tijd dat er een pandemiewet komt met een parlementair debat, maar ook dat de huidige coronamaatregelen eindelijk eens grondig geëvalueerd worden op hun effectiviteit om de verspreiding van het virus tegen te gaan, de wijze waarop ze toegepast worden in verschillende sectoren, de gevolgen daarvan op de werking van de betrokken sectoren en de mensen die op hun diensten een beroep doen.
Deze verregaande maatregelen hypothekeren niet alleen onze fundamentele vrijheden, ze tasten onze levenskwaliteit, comfort, fysische en mentale gezondheid enorm aan. Vooral de impact van deze eenheidsworst-corona-maatregelen op de meest kwetsbaren in de samenleving moet dringend gemeten en geëvalueerd worden. De politieke verantwoordelijkheid voor deze neveneffecten kan en mag geenszins ontlopen worden.
Tot slot pleit ik daarom voor een dringende audit van het gevoerde coronabeleid vanaf de uitbraak van deze pandemie. Dat is van primordiaal belang om lessen te trekken voor de toekomst, want COVID-19 zal niet verdwijnen met massavaccinaties en een COVID-paspoort, en met de klimaatverandering staan ons nog andere pandemieën te wachten.
*****
Bronnen:
Obsterisch geweld: https://stichtingbevallingstrauma.nl/obstetrisch-geweld-2-0/
Effectiveness of breathing exercises during the second stage of labor on labor pain and duration: a randomized controlled trial: https://www.researchgate.net/publication/320918959_Effectiveness_of_breathing_exercises_during_the_second_stage_of_labor_on_labor_pain_and_duration_a_randomized_controlled_trial
Shortness of Breath In Pregnancy: https://www.health.harvard.edu/decision_guide/shortness-of-breath-in-pregnancy
Pulmonary Complications of Obstetric and Gynecologic Conditions: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7121584/
Childbirth an athletic event? Sports medicine used to diagnose injuries caused by deliveries: https://news.umich.edu/childbirth-an-athletic-event-sports-medicine-used-to-diagnose-injuries-caused-by-deliveries/
Pregnancy pushes the body nearly as much as extreme endurance sports: https://qz.com/1635811/pregnancy-pushes-the-body-nearly-as-much-as-endurance-sports/
Extreme events reveal an alimentary limit on sustained maximal human energy expenditure: https://advances.sciencemag.org/content/5/6/eaaw0341/
Ademhaling, ontspanning en houding tijdens de bevalling: https://www.24baby.nl/geboorte/de-bevalling/ademhaling-ontspanning-houding-bevalling/#:~:text=Tijdens%20de%20bevalling%20is%20je,meer%20endorfine%20je%20lichaam%20aanmaakt.
