Indignatie redactie 
NAVO – De Amerikaanse president Donald Trump beloofde het conflict in Oekraïne binnen 24 uur na zijn tweede presidentschap op te lossen. Een snelle blik op de klok laat zien dat zelfs het 25e uur al lang voorbij is. Twee maanden later woedt de oorlog nog steeds, zonder zicht op een mogelijke oplossing. Eén ding is duidelijk geworden: in plaats van zich te concentreren op vredesonderhandelingen, fantaseren de Europese politieke en militaire leiders liever in het openbaar over de Russische capaciteiten, of het gebrek daaraan.
NAVO – De meeste mensen in het Westen en bijna alle mainstream media delen hun voorkeursverhaal over de oorlog in Oekraïne. Het is een conflict tussen Rusland, een agressor die existentieel vastbesloten is tot agressie, en een nietsvermoedend slachtoffer, Oekraïne, wiens soevereiniteit zonder enige provocatie werd geschonden. Een alternatief verhaal, veel minder populair maar onmogelijk volledig te negeren, stelt dat dit vanaf het begin een proxy-oorlog tussen de Verenigde Staten en Rusland is geweest. Het heeft er simpelweg toe gediend om een situatie te verlengen die bekend staat als de Koude Oorlog, die ogenschijnlijk tot stilstand kwam met de val van de Sovjet-Unie in het laatste decennium van de 20e eeuw.
Hoe politici en journalisten de relatie tussen de hoofdrolspelers – allereerst Oekraïne en Rusland, maar ook de NAVO, de VS en de Europese Unie – beschrijven, hangt af van de voorkeur van het individu voor een bepaalde standaardverhaalstijl. Eén optie is het David en Goliath-model. Deze wordt gecompliceerd door het feit dat David (Oekraïne) Godzilla (de VS en de NAVO) rekruteerde om zich bij de strijd aan te sluiten, tenzij – gezien de overduidelijke aanwezigheid van Godzilla – men dit liever ziet als Godzilla versus King Kong (Rusland), waarbij Oekraïne simpelweg de rol speelt van een Hollywood-figurant die verpletterd wordt door de enorme voet van een van de twee tegenstanders.
Een andere optie is Rudyard Kiplings “Oost is Oost en West is West”, waarin “twee sterke mannen tegenover elkaar staan, hoewel ze van het einde van de wereld komen!” Dat verhaal is een recept voor wéér een eeuwige oorlog.
Gezien de vermoeidheid die gepaard gaat met het steunen van de ene of de andere partij in het onoplosbare conflict, heeft Kipling de overwinning mogelijk al behaald, wat verklaart waarom Trumps 24 uur al lang voorbij zijn. De taal van de sterke man van het Westen (de NAVO) lijkt dat te bevestigen. Ukrainska Pravda, de belangrijkste online krant van Oekraïne, berichtte over deze recente inschatting van Mark Rutte, secretaris-generaal van de NAVO, van de aard van de Russische dreiging.
Rutte is van mening dat Moskou’s huidige capaciteiten in de ruimte verouderd zijn en niet op één lijn staan met die van het Westen: ‘Het ontwikkelen van kernwapens in de ruimte is daarom een manier voor Rusland om zijn capaciteiten te verbeteren. Dit is een grote zorg.’
Definitie van het woord ‘Devil’s Dictionary’ van vandaag :
Mogelijkheden:
Een term die wordt gebruikt om het niveau van dreiging aan te duiden dat van een rivaal of tegenstander uitgaat. Deze dreiging wordt systematisch onderschat wanneer de politieke retoriek bedoeld is om de kans te signaleren om zich voor te bereiden op een confrontatie. De dreiging wordt juist overschat wanneer het doel is om angst te zaaien en zo mobilisatie te rechtvaardigen.
Contextuele notitie
De kerngedachte die Rutte naar voren brengt, ligt besloten in de uitdrukking “een zaak van grote zorg”. Zijn logica, of het gebrek daaraan, komt voort uit de dubbelzinnigheid van de betekenis van “capaciteiten”. Men moet altijd proberen de werkelijkheid te begrijpen en men mag zich terecht zorgen maken over wat die uiteindelijk blijkt te zijn. Met andere woorden, de werkelijkheid is, wanneer die bedreigend blijkt te zijn, een zaak van grote zorg. In die zin kan het besef van de bestaande macht en het vermogen om schade toe te brengen aan iemand die men niet vertrouwt, altijd een zaak van grote zorg zijn.
Maar capaciteiten kunnen ook wijzen op toekomstig potentieel, hoewel dat, zeker in militaire termen, niet letterlijk zo is. Het vermogen om capaciteiten te ontwikkelen is simpelweg niet hetzelfde als het bezitten van capaciteiten.
Dus, wat zegt Rutte hier? Ten eerste beweert hij trots dat de NAVO sterk is omdat Rusland zwak is, aangezien zijn “huidige capaciteiten in de ruimte verouderd zijn”. Dat klinkt geruststellend. Als hij kan zeggen dat de Russische capaciteiten verouderd zijn, impliceert dat dat die van de NAVO up-to-date zijn. Net als in Zeno’s intrigerende (maar misleidende) paradox van Achilles die racet tegen een schildpad die een aanzienlijke voorsprong kreeg, maakt het niet uit hoe vaak we de afnemende afstand tussen de achtervolgende atleet en de oprukkende schildpad delen, Achilles weet dat hij zijn concurrent zal inhalen en de race zal winnen.
Rutte wil ons laten geloven dat Rusland zwak is, zodat de NAVO, in de rol van Achilles, kan geloven in zijn kracht en snelheid. Gesterkt door die wetenschap kunnen we moedig onze koers uitzetten om de race te winnen, in het vertrouwen dat we zullen winnen. Maar dan stuit Rutte op een serieus probleem. Als we geloven dat Rusland zwak is, hoeft de NAVO geen geld uit te geven om zich te wapenen of zelfs maar een bestaansrecht te hebben.
Om zijn even bedrieglijke paradox te overwinnen, voelt Rutte zich genoodzaakt een toekomst te schetsen waarin Rusland sterk zou kunnen worden. “We zijn op de hoogte van berichten dat Rusland de mogelijkheid onderzoekt om kernwapens in de ruimte te plaatsen.” Heeft het woord “capaciteiten” dezelfde betekenis, of zelfs maar enige betekenis, wanneer het “een toekomst” oproept waarin Rusland “sterk zou kunnen worden?”
Kortom, “capaciteiten” is een woord dat Humpty Dumpty ongetwijfeld zou koesteren, zoals Lewis Carroll aangeeft in dit citaat uit zijn gesprek met Alice: “‘Als ik een woord gebruik,’ zei Humpty Dumpty op een nogal minachtende toon, ‘betekent het precies wat ik wil dat het betekent – niet meer en niet minder.'” Voor Rutte zijn de werkelijke capaciteiten van Rusland zwak, maar de veronderstelde capaciteiten in de toekomst zouden wel eens verontrustend sterk kunnen zijn. Ieder rationeel denkend mens zou de semantische ambiguïteit van de redenering van de NAVO-chef “een zaak van grote zorg” vinden.
Historische notitie
De NAVO werd iets meer dan 75 jaar geleden geboren, direct na de Tweede Wereldoorlog. Of de historische rechtvaardiging ervan nu wel of niet duidelijk was onderbouwd, de oprichting ervan diende twee vermeende doelen. Ten eerste wilde het een structuur creëren die zou voorkomen dat Europese landen zich op de onverantwoordelijke manier zouden gedragen die tot twee verwoestende wereldoorlogen had geleid. Als de sterkere landen van Europa militair verenigd zouden kunnen worden en bevelen zouden kunnen ontvangen van de sterkste natie aller landen, aan de andere kant van de Atlantische Oceaan, zouden ze het moeilijk vinden om onderling oorlog te voeren.
De tweede reden was zowel ideologisch als financieel van aard. Het was de angst en afkeer voor het communisme. Dit werd het obsessieve thema dat uitging van de VS en het Verenigd Koninkrijk. De dominante Angelsaksische culturen bleken in één belangrijk opzicht een uitzondering te zijn binnen de harmonie van naties: het identiteitsgevoel, zoals gepromoot door de heersende elite, groeide veel sterker vanuit hun economische ideologie dan vanuit hun culturele, religieuze en taalkundige tradities.
Hun leiders vermoedden de kwetsbaarheid van hun hypercompetitieve ideologie, die de ondergeschikte kasten, waaronder de middenklasse, potentieel zou kunnen vervreemden. Ze leefden in permanente angst voor een aanval op het ongedefinieerde maar volledig functionerende systeem genaamd kapitalisme, waarvan de architectuur en de handleiding waren ontworpen en gedestilleerd uit de ervaring van vier eeuwen Europees kolonialisme.
De voor de hand liggende bron van die aanval zou hun bondgenoot in oorlogstijd zijn, de Sovjet-Unie, wiens officiële ideologie de legitimiteit van zowel het kapitalisme als het kolonialisme in twijfel trok. In plaats van de middelen te bestuderen om een stabiele relatie te bereiken, gebaseerd op wederzijds respect, kozen de westerse overwinnaars voor een houding van directe ideologische oppositie, geconcretiseerd door een militaire opstelling.
De zaken hadden anders kunnen aflopen, vooral binnen Europa. Maar de Angelsaksische elite had gelijk toen ze veronderstelden dat hun ideologie altijd kwetsbaar zou blijven vanwege de onvermijdelijke perceptie van oncontroleerbare ongelijkheid binnen nominaal democratische regimes. De Sovjet-Unie was de ideale vijand tegen wie het zinvol was zich militair te organiseren.
De NAVO is niet alleen een militair bondgenootschap. Ze vervult ook drie andere essentiële rollen. De belangrijkste rol is die van lobbyist voor de wapenindustrie, waarbij de Amerikaanse industrie een dominante en verenigende, of beter gezegd standaardiserende, positie inneemt. Interoperabiliteit is hierbij het sleutelbegrip. Ten tweede het vermogen van de NAVO om lidstaten een gevoel van geografische identiteit te bieden dat sterker lijkt dan de nationale grenzen van Europa, de bron van zoveel historische conflicten. De NAVO definieert daarmee een illusoire ruimte die mensen zich veilig voelen.
De derde niet-militaire rol die de NAVO speelt, is puur psychologisch. Deze heeft te maken met het gevoel van fysieke verbondenheid tussen de lidstaten dankzij een gedeeld militair commando. Dit dient om de effecten van hun zichtbare culturele diversiteit te verzachten en de natuurlijke centrifugale kracht van taalkundige en culturele verschillen tegen te gaan. Dankzij haar technologie en supranationale organisatie stelt de NAVO Europeanen in staat te geloven in hun collectieve macht als geopolitieke macht.
De lobbyrol van de NAVO weerspiegelt en ondersteunt de financiële bovenbouw van de westerse alliantie. Ze reageert direct op de wens om niet haar lidstaten te verdedigen, maar het financiële systeem dat eraan ten grondslag ligt. Men kan terecht tegenwerpen dat de culturele en psychologische kracht van de NAVO, die vertrouwen schept in de spierkracht van de groep landen, fundamenteel psychosomatisch is. Het feit dat de NAVO haar kracht niet heeft bewezen in de oorlog in Oekraïne onderstreept dit punt. Maar geloof in iemands eigen “capaciteiten” is een fundamentele noodzaak geworden in de competitieve wereld van kapitalistische natiestaten, zelfs wanneer die capaciteiten slechts in theorie bestaan.
