Indignatie redactie 
De NAVO-jubileumtop kwam onlangs tot een einde in Londen, waar 29 NAVO-leden de resultaten samenvatten van de alliantietop in Londen ter gelegenheid van de 70e verjaardag van het militaire blok.
Deze keer werd de rol van “slechteriken” niet gespeeld door de Amerikaanse president Donald Trump, maar door de leiders van Frankrijk en Turkije – Emmanuel Macron en Recep Tayyip Erdogan. Aan de vooravond van de top had Macron verklaard dat de NAVO “hersendood” was en bekritiseerde zij de onwil van het bondgenootschap om problemen op te lossen, zijn buitensporige belangstelling voor Rusland en zijn eis voor solidariteit met Turkije. Op zijn beurt bekritiseerde Erdogan Macron en stelde een ultimatum met betrekking tot de NAVO-plannen in de Baltische staten en Polen, zeggend dat ze niet zouden ondertekenen tenzij Ankara steun krijgt in Syrië.
Deze uitspraken zetten de toon voor de hele top, die vol was van tegenstrijdigheden en interne conflicten van begin tot eind.
#NATOsummit in #London marred by differences between allies pic.twitter.com/F0U3NFS60a
— Press TV 🔻 (@PressTV) December 4, 2019
Belangrijkste uitspraken en trends
– Volgens de slotverklaring blijven alle NAVO-leden zich inzetten voor de integriteit van het Bondgenootschap.
– Er blijven vragen bestaan over defensie-uitgaven, vooral van Europese bondgenoten (in 2020 zullen de defensie-uitgaven met $ 130 miljard toenemen, en in 2024 – met $ 400 miljard in vergelijking met 2016). Donald Trump waarschuwde dat landen die de doelstelling voor defensie-uitgaven (2% van het bbp) niet hebben gehaald, handelsproblemen kunnen ondervinden.
– Toewijding aan de oorlog tegen het terrorisme (de strijd tegen ISIS en gemeenschappelijk werk en opleiding in Irak en Afghanistan)
– Rusland (inzet voor afschrikking en verdediging – het document benadrukt dat de agressieve acties van Rusland een bedreiging vormen voor de Euro-Atlantische veiligheid).
– S-400 (wordt niet geïntegreerd in NAVO-systemen).
– Turkije (YPG-vraag is niet opgelost).
“I understand from Turkey that they want to block all the declarations from the summit if we do not agree w/their definition of terrorist organization, qualifying YPG & others as terrorist groups, which is not our definition.” —Macron 🙌🏼 #NATO #NATOLondon #NATOEngages #NATOSummit pic.twitter.com/iwETeEmAKZ
— Samira Ghaderi (@Samira_Ghaderi) December 3, 2019
– Baltische staten (defensieplan is goedgekeurd).
– Opkomst van China (Stoltenberg zei dat de alliantieleden overeenkwamen een gemeenschappelijk beleid ten aanzien van China te voeren. Hij zei ook dat de NAVO inspanningen zou leveren om Beijing te betrekken bij onderhandelingen over wapenbeheersing).
#Watch: Video of world leaders gossiping about Trump at #natosummit #JustinTrudeau #BorisJohnson #EmmanuelMacron #DonaldTrump pic.twitter.com/5DbTzsLRCz
— editorji (@editorji) December 4, 2019
Turkse vraag
NAVO-leden waren het meest bezorgd over de Turkse kwestie. Aan de ene kant was Trump vriendelijk en prees Turkije voor zijn bijdrage aan de anti-terroristische strijd.
Trump ontmoette Erdoğan in de marge van de top en besprak regionale veiligheidskwesties, energiezekerheid en verdere versterking van de handelsbanden door de bilaterale handel met $ 100 miljard te vergroten.
Desalniettemin krijgt Turkije steeds meer aandacht van de NAVO en de EU. De afgelopen jaren zijn er veel tegenstrijdigheden geweest:
– Verhoogd anti-Amerikaans sentiment na de poging tot staatsgreep van Fethullah Gulen op 15 juli 2016, die resulteerde in de dood van 251 mensen.
– Tegenstrijdigheden over geopolitieke kwesties (met name over de Koerdische kwestie).
– Financieringskwesties (met name van de EU over vluchtelingenkwesties).
Turkije neigt naar een multipolair pad en probeert zichzelf militair, economisch en politiek te versterken. In die zin leidt de logica van Turkije ertoe de banden met alternatieve en meer natuurlijke bondgenoten te versterken: Rusland, China en Iran. In de loop van Turkije’s onafhankelijkheid en kracht zijn onvermijdelijk conflicten met de Noord-Atlantische Alliantie opgetreden. Ankara heeft bijvoorbeeld het NAVO-plan geblokkeerd om de “potentiële Russische dreiging” in Oost-Europa tegen te gaan. Voordat Turkije het plan tekende, stelde het zijn eigen voorwaarden – het zorgde voor de veiligheid van de Turkse grenzen en de erkenning van alle 29 leden van de NAVO YPG als een terroristische organisatie.
De kwestie van de opportuniteit van het lidmaatschap van Turkije in de NAVO.
De Noord-Atlantische Alliantie, die na het einde van de Koude Oorlog werd aangepast om te reageren op regionale crises en asymmetrische bedreigingen in de context van globalisering, was niet bereid door een van de deelnemers – in dit geval Turkije – te worden vernietigd.
Ankara bekritiseert de NAVO-bondgenoten voor het niet erkennen van de bijdrage en inspanningen van Turkije op belangrijke mondiale vraagstukken, waaronder de strijd tegen ISIS, de vluchtelingencrisis en nog veel meer. Turkije staat er ook op samen te werken om voortvluchtigen uit te leveren van de FETÖ (de Gulen-organisatie), die een sleutelrol speelde in de poging tot staatsgreep.
Turkije heeft geen steun gekregen voor de uitlevering van de FETÖ voortvluchtigen, die een sleutelrol hebben gespeeld bij de staatsgreep van 15 juli 2016, die resulteerde in 251 doden. Er was ook een totaal misverstand tussen Ankara en de NAVO-leiders over de vijand – voor Turkije is de terroristische organisatie YPG, voor andere NAVO-landen (vooral de VS) werd de YPG een bondgenoot in de strijd tegen ISIS.
Waarom is Turkije belangrijk voor de NAVO?
Sinds de toetreding tot de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) in 1952 heeft Turkije enkele van de belangrijkste bijdragen aan de alliantie geleverd. Turkije is een van de vijf belangrijkste bondgenoten van de NAVO. Het land is belangrijk geopolitiek , strategisch en economisch.
Leaders at the #NATO Summit in #London posed for a group photo at the start of Wednesday's session. #erdoðan #rte #trump #natosummit #uk #anews pic.twitter.com/mtz102BHMD
— ANews (@anews) December 4, 2019
Tegelijkertijd loopt Turkije voorop in de strijd tegen het terrorisme, een van de belangrijkste mondiale bedreigingen waarmee de wereld vandaag wordt geconfronteerd. Het speelt ook een belangrijke rol voor de NAVO in Kabul, Afghanistan, Kosovo en Irak. Turkije biedt ook de Izmir-basis voor NAVO-operaties. Turkije speelt een leidende rol in de ontwikkeling van de betrekkingen tussen de NAVO en haar partners, met name in de Balkan, de Kaukasus en het Midden-Oosten. Turkije draagt bij aan de NAVO-maritieme wachtoperatie in het Middellandse Zeegebied en biedt ook voortdurende marinehulp aan de Egeïsche missies van de NAVO.
Maar het belangrijkste is dat de VS belangrijk zijn om te voorkomen dat Turkije dichter bij Rusland, China, Iran en andere ‘vijandelijke’ landen komt voor de NAVO.
Mogelijke scenario’s voor Turkije
Er zijn verschillende opties beschikbaar om de huidige crisis te overwinnen.
1) Doe met name concessies aan Turkije om YPG Syrische Koerden als terroristen te erkennen. Dit zal leiden tot kritiek op de Amerikaanse president Donald Trump, die ervan wordt beschuldigd ‘de belangen van de Koerden te verraden’. Voor Trump zal dit een ongemakkelijk moment zijn in de aanloop naar de verkiezingen in 2020. Aan de andere kant toonde Trump onmiddellijk aan dat hij een ander beleid voert dan de Democraten, en dat hij in het geopolitieke spel uitgaat van pragmatische overwegingen, gericht op het ultieme voordeel voor Amerikanen, in plaats van op globalistische hegemonische claims. Het Koerdische steunproject was juist een liberaal-globalistisch scenario dat de situatie in de regio ingewikkelder maakte en krachtige separatistische sentimenten in een aantal staten uitlokte.
2) Een mogelijke oplossing voor deze controverse zou zijn de reikwijdte en frequentie van artikel 4-overleg te verbreden , waardoor de NAVO-leden van gedachten kunnen wisselen over ontwikkelingen die van invloed kunnen zijn op de transatlantische veiligheid. Dat wil zeggen slepen over moeilijke kwesties.
3) Een andere optie zou de uitsluiting van Turkije van de NAVO zijn , zoals reeds voorgesteld door de Amerikaanse senator Lindsay Graham, congreslid Eliot Engel en Canadese politici. De reden kan de beschuldiging zijn van onenigheid met de gemeenschappelijke “democratische waarden” van het blok, die geen gemeenschappelijke democratische waarden delen. Als Turkije zich terugtrekt uit de NAVO, zal het bondgenootschap ernstig worden verzwakt.
Sommige westerse functionarissen noemen Turkije al een onbetrouwbare bondgenoot. Anderen zeggen dat de Turken ongewenste partners zijn en pleiten voor uitsluiting van het land van de organisatie. Zij beweren dat de toenadering van Turkije tot Rusland, de aankoop van het S-400-systeem en de invasie in Noord-Syrië, evenals de escalatie van spanningen in het oostelijke Middellandse Zeegebied, deze aanpak vereisen.
Volgens bronnen heeft de Erdogan-regering in Turkije al een project gelanceerd om de NAVO te verlaten. Op dit moment nemen de tegenstellingen van Turkije met de NAVO toe: de kwestie van S-400, de groeiende beperkingen op het gebruik van de militaire basis Incirlik door de Amerikanen. Amerikanen zijn ontevreden over de overdreven onafhankelijke koers van Erdoğan en werken aan de optie om hun kernwapens uit Turkije terug te trekken.
Het structurele probleem is echter dat het NAVO-charter geen duidelijk algoritme heeft om zich terug te trekken uit de alliantie van lidstaten. Men zou zich bijvoorbeeld het voorbeeld van 1966 kunnen herinneren, toen Charles de Gaulle de terugtrekking van Frankrijk bij de NAVO initieerde en een model voorstelde voor gelijke besluitvorming over essentiële kwesties van het gebruik van kernwapens (trilateraal bestuur van de Verenigde Staten, Frankrijk en de Verenigd Koninkrijk), maar de Verenigde Staten weigerden dit te doen. In februari 1966 trok Frankrijk zich terug uit de NAVO, maar bleef lid van de politieke (niet-militaire) structuur van het bondgenootschap. Frankrijk trad in 2009 toe tot de alliantie.
4) Mogelijke maatregelen die de NAVO-leiders nu kunnen nemen om Turkije te ‘straffen’, zijn onder meer het weigeren van toegang tot de militaire technologieën en wapens van de NAVO, het opleggen van unilaterale economische sancties en het ontkennen van de stem van Turkije in de Noord-Atlantische Raad. Als Turkije geïsoleerd is van de NAVO, zal Erdoğan geïnteresseerd zijn in het verlaten van de organisatie. In dit geval zal de ontwikkeling van een plan voor de exit van het land uit de NAVO worden versneld.
Crisis en vooruitzichten voor de NAVO
De uitspraak van Macron over de ‘hersendood’ van de NAVO is gerechtvaardigd. Inconsistenties tussen NAVO-lidstaten kunnen een van de krachtigste politiek-militaire blokken ter wereld verlammen.
De traditionele betekenis van het bestaan van de NAVO is territoriale verdediging. Het Bondgenootschap heeft zijn conventionele en nucleaire vermogens gebruikt om aanvallen op de territoria van zijn leden af te schrikken, en territoriale verdediging is de traditionele betekenis van het bestaan van de NAVO. Maar aan het einde van de Koude Oorlog werd de NAVO geconfronteerd met een identiteitscrisis. Het existentiële gevaar van een totale oorlog tussen het Warschaupact en de NAVO-alliantie is verdwenen.
De NAVO heeft een meer holistische kijk op haar nationale veiligheid ontwikkeld en is ambitieuzer geworden en gaat sinds 2010 buiten het bereik van sommige van haar activiteiten, met name in Afghanistan en Libië. Voor de Baltische staten en Oost-Europa en afzonderlijk voor de zuidelijke flanklanden (met een focus op Turkije) werden plannen voorbereid om naar het oosten (dichter bij de grenzen van Rusland) te gaan.
Sinds 2016 vindt de NAVO het echter moeilijker om te voldoen aan de verschillende nationale prioriteiten van haar leden, waaronder het leidende lid van de NAVO, de Verenigde Staten. Trump’s spottende retoriek over de NAVO is begonnen vragen op te roepen over de inzet van Washington voor de veiligheid van zijn Europese bondgenoten, en de Euro-Atlantische veiligheid verbergt zich in een vaag perspectief vanwege de positie van Turkije en kritiek op individuele leiders.
Het is belangrijk om te onthouden dat de huidige crisis niet van Franse of Turkse oorsprong is. De problemen van de NAVO hebben diepere wortels dan de recente Amerikaans-Turkse ruzie over Syrië of de harde woorden van Macron. Zowel Macron als Erdogan bereiden feitelijk een reactie voor op de ernstige schade die ze al hebben aangericht. Macron probeert, zelfs als hij geen politiek gewicht heeft, de VS te presenteren als een bondgenoot die de leden van de alliantie de rug heeft toegekeerd en spreekt voor het eerst hardop over wat veel westerse leiders al lang zeggen : het wordt onrendabel voor Europa om lid te worden van de alliantie.
Op zijn beurt speelt Erdogan vanuit een positie van kracht en eist respect van blokleden. Het formaat van directe overeenkomsten met Trump (bijvoorbeeld over de Syrische kwestie) is ook handiger en acceptabeler voor hem dan via alle NAVO-leden. Dit zorgt voor extra spanning.
Maar het belangrijkste is dat de NAVO niet langer gelooft in de almacht en eenheid van de doelstellingen van het bondgenootschap. Diplomatieke en militaire initiatieven zijn voor veel deelnemers te duur, en wanneer hun geopolitieke of economische belangen niet in aanmerking worden genomen, staat de vraag naar het bestaan steeds meer op de agenda …
