Nieuwe ronde, nieuwe kansen

De Franse bevolking kan zondag kiezen tussen de zittende Emmanuel Macron en de extreemrechtse Marine Le Pen om hun land de komende vijf jaar te leiden. Le Pen heeft de afgelopen weken de voorsprong van Macron in opiniepeilingen gestaag verminderd. Hoewel de laatste cijfers suggereren dat het tij op het laatste moment aan het keren is (met Macron nu met gemiddeld 54 procent aan de leiding ten opzichte van Le Pen’s 46 procent), zou Europa nog steeds een verrassende uitslag te zien kunnen krijgen. Vanavond een (beslissend?) debat.

In ons artikel, vorige week, over de franse verkiezingsstrijd hadden we al geschreven dat de huidige president van het land, de kleine Napoleon Emmanuel Macron, van alles en nog wat in de strijd zou gooien om het imago van zijn tegenstander te beschadigen. Slechts een paar dagen later slaat het “toeval” toe en wordt hem de helpende hand uit Brussel toegestoken: kort voor de beslissende tweede ronde van de Franse presidentsverkiezingen graaft de EU een oud schandaal op waarbij de nationalistische leider Le Pen betrokken is.

Het gaat om de mogelijke verduistering van zo’n 600.000 euro, die Le Pen tussen 2004 en 2017 als europarlementariër heeft ingezameld. De EU-fraudebestrijdingsautoriteit OLAF is nu op de zaak teruggekomen. Volgens het OLAF-rapport is Le Pen persoonlijk aansprakelijk voor het terugbetalen van € 136.993,99; haar vader, voormalig EP-lid Jean-Marie Le Pen, € 303.545,76; terwijl twee andere leden van het Europees nepparlement en de fractie zelf kleinere bedragen zouden hebben verduisterd. In totaal gaat het volgens OLAF om een bedrag van – om precies te zijn – 617.379 euro aan fraude.

Le Pen zou het geld hebben misbruikt voor partijdoeleinden. Het schandaal was echter al jaren in de vergetelheid geraakt. Blijkbaar heeft de Franse rechterlijke macht, die verantwoordelijk was, ook geen aanklacht ingediend.

De advocaat van Le Pen ontkende de beschuldigingen. Het was een “instrumentalisering” zo kort voor de tweede ronde, zei Rodolphe Bosselut. Delen van het rapport zijn “feiten van meer dan tien jaar oud”. Le Pen is “door geen enkele Franse rechterlijke instantie gedagvaard”, voegde hij eraan toe. Noch hij, noch zijn cliënt hebben het eindrapport ontvangen van het in 2016 gestarte onderzoek. Le Pen werd in maart 2021 schriftelijk ondervraagd.

Het schandaal kan Le Pen pijn doen in de tweede ronde, aanstaande zondag. In peilingen staat ze net achter de zittende Macron. Het Europese beleid staat centraal in de campagne voor de Franse presidentsverkiezingen.

Nu Frankrijk het einde nadert van een campagne waarin nog nauwelijks over klimaatverandering is gesproken, was de toespraak die de president onlangs gaf, een krachtige boodschap aan de groen georiënteerde jongeren die massaal op de linkse kandidaat Jean-Luc Mélenchon en het groene parlementslid Yannick Jadot stemden. Macron, wiens regering door het Franse Hooggerechtshof onder druk wordt gezet om meer te doen aan koolstofemissies, probeerde zich bij de jongeren in te likken door te zeggen dat hij tijdens zijn mogelijke tweede mandaat “twee keer zo snel” wilde gaan.

Hij schuwt daarbij ook niet wat plannetjes van andere politici over te nemen: hij is van plan zijn premier de leiding te geven over ‘ecologische planning’, een idee dat rechtstreeks uit het draaiboek van Mélenchon komt. Zijn potentiële volgende premier – presidenten hebben de neiging hun leidinggevende na herverkiezing te benoemen – zal twee afgevaardigden hebben die belast worden met energie-planning. Macron zei ook dat hij een nationale Natuurdag wilde organiseren, gemodelleerd naar Fête de la Musique op 21 juni.

Ondertussen weet Le Pen nog steeds haar mannetje te staan in de aanloop naar de tweede ronde, terwijl ze wordt geconfronteerd met kritiek die ze tijdens de eerste ronde heeft vermeden. Het meest opvallende is dat haar voorstel om moslimhoofddoeken op straat te verbieden – waardoor Frankrijk het enige westerse land zou zijn dat dit zou doen – is haar een doorn in het oog geworden. Maar ze geeft het ondrwerp niet op, omdat het anders haar het traditionele, identitaire extreemrechtse segment van haar electoraat zou kunnen kosten. Maar ze moet het ook zo veel mogelijk afzwakken als ze wil profiteren van de verzachting van haar imago en minder angstaanjagend wil overkomen op het grote aantal moslims dat op Mélenchon heeft gestemd. Dit wordt een uitdaging als ze vanavond op tv tegenover Macron staat.
Die confrontatie van vanavond, vanaf 21.00 uur in Plaine-Saint-Denis, is van groot belang, in tegenstelling tot die van 2017, gezien de kleinere peilingskloof tussen de twee kandidaten.

De organisatorische details van de face-to-face vanavond waren natuurlijk tevoren grotendeels onderhandeld, zoals onlangs werd onthuld door Le Parisien. Ook regisseur Didier Froehly had een tipje van de sluier opgelicht over een aantal zeer scherpe aspecten. Zo blijkt dat de temperatuur op de set 19 graden moet zijn voor de twee kandidaten (een temperatuur die ook wordt aanbevolen voor baby’s en milieuvriendelijke verwarming), terwijl Nicolas Sarkozy en Ségolène Royal hun airconditioning in 2007 op 18 en 22 graden hadden gezet, waardoor bij de tweede “oververhitting van de videoprojectoren achter haar” ontstond. Zelfs het decor werd pas aan het eind van de dag door de RN gevalideerd. “Het was blijkbaar te Elysée”, aldus een betrokkene.

De volgorde van de onderwerpen is ook besproken tijdens felle debatten. Er zijn er niet minder dan acht op de lijst gezet, en een loting heeft het uiteindelijk mogelijk gemaakt om over de eerste te beslissen, tot grote tevredenheid van de Le Pen-clan, die er hun hobby van hebben gemaakt: koopkracht. Dan komt het internationale – minder gemakkelijke onderwerp, gezien de poutinliefde van de vrouwelijke kandidaat – dan, in een enkele set, de kwestie van pensioenen, gezondheid, afhankelijkheid en het sociale model, alvorens over te gaan naar ecologie, op de vierde plaats, een onderwerp dat op verzoek van het macronistische team is “ingebracht”. Het vijfde thema betreft de kwestie van concurrentievermogen. Jeugd en onderwijs worden op de zesde plaats aangepakt. De twee laatste onderwerpen van de avond: veiligheid en bestuur. Ten slotte moet worden opgemerkt dat de loting Le Pen aanwees om eerst een inleidende vraag te beantwoorden, en het recht om zijn afsluitende “carte blanche” te presenteren, ging daarom naar Macron.

Tussentijdse peilingen laten zien dat de kloof tussen de twee kandidaten steeds groter. Macron heeft thans nog een voorsprong van 8 punten op Le Pen, maar de meest recente peilingen lijken erop te wijzen dat Macron steeds verder voor komt te liggen. Maar liefst 18% van de kiezers heeft in een poll gezegd ervan overtuigd te zijn dat de verkiezingsuitslag gemanipuleerd zal worden.