NOS Kan het kabinet zo nog wel verder?

Het is een klassieke fout die je nog veel zal horen en lezen de komende dagen. Er wordt geredeneerd dat de stemmen op de grootste winnaar zwaarder wegen dan die op de grootste verliezer en alles daartussenin. Dat is natuurlijk onzin. Elke stem is evenveel waard. De politiek commentatoren zouden beter moeten weten. Wat ze nu doen is onnodig onrust creëren.

De voornaamste -onjuiste – conclusie van veel commentatoren lijkt dat de kiezers afscheid zouden willen nemen van het voorgenomen stikstofbeleid. Een andere constatering, en die is wel feitelijk, is dat het kabinet rekening zal moeten houden met gewijzigde verhoudingen in de Eerste Kamer om dingen voor elkaar te krijgen. Dat gebeurt wel vaker.

Het is al vaker gezegd; steeds meer Nederlanders beschouwen de Provinciale Statenverkiezingen als landelijke midterms. Daardoor is dat ook steeds meer zo, het wordt een self fulfilling prophecy. Dat is schadelijk ten opzicht van de provinciale politiek. In de toekomst zou het fijn zijn als politieke partijen en de media daar verstandiger mee omgaan.

Als we toch even meedoen met die rare gewoonte om stemmen signalen te noemen zijn er een hoop signalen te vinden in de uitslagen. Niet alleen in de provincies, maar ook in de zetelverhouding in de Eerste Kamer straks. Welke ‘signalen’ zijn er te herkennen op basis van de voorlopige uitslag en de aanstaande samenstelling van de Eerste Kamer? Ik zie er een aantal.

Een mooi is signaal dat extreemrechts minder populair is geworden. Forum voor Democratie is gedecimeerd en de PVV is tegen de verwachting in gekrompen. Van het restafval van Baudet hebben alleen de wolven in schaapskleren van JA21 gewonnen. Daar staat tegenover dat de BBB regelmatig extreemrechtse retoriek heeft gebruikt in de campagne. Dus laten we niet te vroeg juichen, er is nog steeds een markt voor.

Een ander signaal is zo oud als de weg naar het Catshuis. Nog steeds heel veel kiezers zijn bereid om gebakken lucht te kopen. Daardoor kon de BBB met een grotendeels feitenvrije campagne de grootste worden. Ook de VVD had weinig moeite met het verdraaien van feiten in de afgelopen weken. Dat is een onverantwoordelijke manier om politiek te bedrijven en schaadt het vertrouwen. In de provinciale formaties de komende weken zal blijken dat BBB veel beloftes niet waar kan maken. Dat is spijtig voor de achterban, maar met wegkijken los je niets op.

Het ging de laatste weken veel over een vermeende kloof tussen de Randstad en de regio’s. Als daar mee bedoeld werd dat er in verschillende streken verschillende belangen en problemen zijn dan is dat juist. Daarom zie je in verschillende gebieden verschillend stemgedrag (signaalgedrag!). Dat is niets nieuws onder de zon. Als de verkiezingsuitslag betekent dat er meer aandacht komt voor het platteland is dat wat mij betreft goed nieuws.

Een helder signaal is dat je op basis van de prognose van de uitslag voor de Eerste Kamer kunt herkennen is dat een ruime meerderheid van Nederland tegen gasboringen in Groningen is. Fijn, dat is dan duidelijk.

Het opvallendste signaal gaat over stikstof en landbouw. Dat is namelijk een heel ander signaal dan de commentatoren van de NOS dachten te zien. Die waren kennelijk nogal verblind door de grote winst van de BBB. Een stem op de BBB is (ik herhaal het nog maar een keer) niet meer waard dan een stem op bijvoorbeeld de Partij voor de Dieren. Of als dat makkelijker is voor de dames en heren commentatoren: elk signaal telt.

Op basis van de voorlopige uitslag kun je concluderen dat een ruime meerderheid van de Nederlanders wil dat de stikstofcrisis wordt aangepakt, en vindt dat de veestapel (drastisch) moet krimpen. Sterker nog, het mag allemaal wel wat voortvarender ook. Coalitiepartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie lijken straks samen met GroenLinks, de PvdA, de PvdD Volt en de SP 47 van de 75 zetels in de senaat te bezetten. Dat is een riante meerderheid.

Zelfs als het CDA geschrokken is van de tienduizenden signalen die ze hebben verloren aan de BBB is er met 42 zetels nog steeds een stevige meerderheid voor een doortastende aanpak van het stikstofprobleem in de Eerste Kamer. Simpelweg omdat elke meerderheid telt. Dat zou voor het CDA geen reden voor paniek moeten zijn. Laat staan voor een kabinetscrisis. Daarmee zouden ze hun laatste kiezers ook nog schofferen en politieke zelfmoord plegen.

Uit onderzoek blijkt dat stikstof voor veel kiezers een zwaarwegend onderwerp was bij deze verkiezingen. De kiezer is duidelijk geweest. Nu is de politiek aan zet.

Het is zonde dat door de zucht naar sensatie sommige commentatoren doen alsof niet alle signalen even zwaar wegen. Het zou al een hoop schelen als we het niet meer over signalen hebben maar weer gewoon over stemmen. Dat is voor iedereen een stuk duidelijker en voorkomt een hoop onrust en valse verwachtingen.