Nucleaire multipolariteit: is het nieuwste voorstel van Macron voor Europa realistisch?
Indignatie redactie
10 min. lezen
Na de Brexit wil Frankrijk zichzelf de nieuwe pan-Europese nucleaire garantsteller noemen. Tijdens een toespraak op L’École de guerre in Parijs kondigde Macron aan dat hij ambitieuze plannen had om Franse kernwapens centraal te stellen in het EU-defensiebeleid.
Door de Franse doctrine van nucleaire afschrikking in de huidige geopolitieke omgeving te verklaren, schetste Macron duidelijk de grenzen van wat Frankrijk bereid is te delen met andere landen na 60 jaar nucleaire ontwikkeling.
Na de terugtrekking van het Verenigd Koninkrijk uit de EU, blijft Frankrijk het enige land in het blok dat nucleaire wapens bezit, wat Parijs waarschijnlijk een goede kans geeft om de rol van Europese militaire leider op zich te nemen … maar is het dat ook?
Macron’s scriptie
In zijn toespraak vergeleek Maсron zichzelf met Charles de Gaulle en riep hij op tot een Europese dialoog over defensie en afschrikking op basis van Franse nucleaire strijdkrachten, waarbij andere EU-landen werden uitgenodigd om deel te nemen .
– Er zijn verschillende cruciale factoren die wereldwijde verandering hebben geïnspireerd: 1) Amerikaanse / Chinese concurrentie, 2) ontevredenheid over de voortdurende samenwerking van Europa met de VS, 3) de uitbreiding van geopolitieke ‘grijze zones’ (waar de grens tussen concurrentie en confrontatie vervaagt) ).
– Militaire paradigmaverschuiving : de huidige situatie van nucleaire multipolariteit kan op geen enkele manier worden vergeleken met de hoofdaanpak van de Koude Oorlog. De op afschrikking gebaseerde vermogensbalansen zijn dus onstabiel geworden.
– Een verschuiving van het politieke en juridische paradigma : een verzwakking van juridische factoren ten gunste van machtsverhoudingen.
– Technologische paradigmaverschuivingen : 5G, cloudopslag, besturingssystemen, kunstmatige intelligentie hebben de game aanzienlijk veranderd. De rol van commerciële handel is in toenemende mate onderworpen aan een bredere strategische betekenis.
– In een tijd waarin we ons moeten voorbereiden op wereldwijde uitdagingen, worden we geconfronteerd met een versnelde desintegratie van onze internationale rechtsorde. Sinds het begin van de jaren 2000 zijn er scheuren ontstaan in de beveiligingsarchitectuur van Europa. De annulering van 2019 van het Intermediate-Range Nuclear Forces-verdrag was een belangrijk symbool van deze desintegratie.
– De strijd tegen het terrorisme blijft de hoogste prioriteit van Frankrijk. Ondanks de vernietiging van het centrale machtsgebied van ISIS, blijven radicale jihadisten op zoek naar zwakheden om te exploiteren in onze samenlevingen.
– Het herzien van de wereldorde om de vrede te bevorderen is de koers die we moeten volgen, en Frankrijk en Europa hebben een historische rol te spelen.
– Er zijn vier pijlers voor de nieuwe strategie: bevordering van een efficiënt multilateralisme, ontwikkeling van strategische partnerschappen, het zoeken naar Europese autonomie en nationale soevereiniteit.
– De doelstellingen van Europa zijn 1) de bevordering van een hernieuwde internationale agenda voor wapenbeheersing 2) een echte Europese investering in defensie.
– Tegelijkertijd moet Rusland een constructieve speler worden in onze gemeenschappelijke veiligheid.
– De voorstellen van Macron omvatten het handhaven van het Non-proliferatieverdrag op een internationale hoeksteen, het houden van een conferentie over nucleaire wapens, voortzetting van de werkzaamheden inzake verificatie van nucleaire ontwapening met Duitsland, “trilateralisatie” of multilateralisatie van overeenkomsten om nucleaire arsenalen te controleren of te verminderen, uitbreiding van de nieuwe start Verdrag na 2021, na de ineenstorting van het INF-Verdrag en toenemende nationale militaire begrotingen in Europa.
– Er zal geen afstand worden gedaan van de NAVO en er zal geen samenwerking met de VS plaatsvinden, maar “Europeanen moeten nu een grotere verantwoordelijkheid nemen voor de Europese defensie.”
– Normen, infrastructuur, havens, luchthavens en computernetwerken moeten worden beheerd door Europa zelf en niet door externe spelers. Het moet ons ook de mogelijkheid geven om onze soevereine belangen overal ter wereld te verdedigen. “Onze legers en uitrusting kunnen niet zomaar open markten zijn voor de Verenigde Staten of China. We hebben echte soevereiniteit nodig, een echt Europees project. ”
EN DIRECT | Discours du Président @EmmanuelMacron sur la stratégie de défense et de dissuasion depuis l’École militaire. https://t.co/PfYQShLHV2
— Élysée (@Elysee) February 7, 2020
– “De Europese defensiestructuur en de NAVO zijn de twee pijlers van collectieve veiligheid in Europa.”
– “Onze nucleaire afschrikking blijft, als laatste redmiddel, de sleutel tot onze veiligheid en de bewaker van onze vitale belangen. Frankrijk zal geen verdrag ondertekenen over het verbod op kernwapens. “
Ideologische achtergrond
Vanuit een ideologisch standpunt is en blijft Macron een liberale en financiële benaming van het globalisme in Europa. Hij bewoog niet naar de rechterflank naast Marine Le Pen, die het heeft over de noodzaak om Europa te beschermen. Zijn toespraak was beladen met klassieke liberale formuleringen en bevorderde de boodschap van globalisme zelf: hetzelfde gebruik van “mensenrechten” om dwang te verdoezelen (“geen mensen kunnen profiteren van de verzwakking van de universele aard van mensenrechten”), dezelfde berichten over de strijd tegen het terrorisme rond de planeet, dezelfde beschuldigingen tegen ‘dictaturen’.
Het is echter opmerkelijk dat een opzichtige flyer over een sterk Europa, gericht op de nostalgische Fransen, ook over het moment wordt gesuperponeerd.
Macron is niet overgestapt op anti-Amerikaanse retoriek, maar bleef de situatie met de NAVO bekritiseren na de bekende woorden over de “hersendood” van het blok. Dit kan worden verklaard door het feit dat Donald Trump, een uitzonderlijke pragmaticus in financiële zaken, in het belang van de Verenigde Staten tamelijk egoïstisch en exclusief handelt – Macron is natuurlijk ontevreden over deze situatie. Voorheen beloofden de globalisten uit Washington Europa veiligheid, maar nu was zelfs dit uitgehold. Met andere woorden, Trump is niet “globalistisch genoeg” voor Macron, en daarom heeft hij besloten om te streven naar een Franse nucleaire paraplu en gebruik te maken van het moment om het leiderschap van Frankrijk te versterken, tenminste op het gebied van veiligheid.
Jacques Attali , een liberale ideoloog, voert een argument aan dat we de “tijd voor Europa” hebben bereikt tegen de achtergrond van Amerikaanse teleurstelling.
Hij schrijft dat we getuige zijn van een opmerkelijk schouwspel wanneer, volgens zijn beoordeling, twee van de krachtigste en antagonistische systemen zich kwetsbaar hebben getoond: de Verenigde Staten en China.
“In een wereld in wanorde kunnen deze nieuwe machten allereerst planetaire ondernemingen zijn … In een nog slechtere wereld zou de dominante ideologie een religieus totalitarisme zijn … In een betere wereld zouden andere machten echter andere modellen, alternatieven voor de twee weifelende reuzen: in het bijzonder zou Europa, met zijn lange ervaring met de moeilijkheden van democratie, zijn gevoel voor compromis, zijn sociale instellingen, zijn concept van mensenrechten, de wereld kunnen verleiden ”, schrijft hij.
“Misschien is de tijd gekomen voor Europa. Het is noodzakelijk voor zichzelf, als het zijn rang wil behouden. Het is noodzakelijk voor de wereld, als het de duizeligheid van de leegte wil vermijden, ‘voegde Attali eraan toe.
De nucleaire situatie in Frankrijk
Frankrijk was een van de negen staten die kernwapens bezaten aan het begin van de eenentwintigste eeuw. Het was het vierde land dat nucleaire wapens ontwikkelde na de Verenigde Staten, de Sovjetunie en het Verenigd Koninkrijk. Frankrijk voerde zijn eerste atoombomtest (Gerboise bleue) uit op 13 februari 1960 en de tweede (Canopus) op 24 augustus 1968. Tijdens de koude oorlog nam Frankrijk een positie in van nucleaire afschrikking, onafhankelijk van de Verenigde Staten. In de jaren negentig bereikte het Franse nucleaire arsenaal 500 (een vergelijkbaar arsenaal als dat van het Verenigd Koninkrijk op dat moment). Sinds het einde van de Koude Oorlog daalt deze voorraad gestaag.
De uitgaven voor nucleaire verdediging in modern Frankrijk bedragen ongeveer 12% van het totale budget voor defensie in 2018 (€ 37 miljard voor de komende zeven jaar).
Tegenwoordig beschikt Frankrijk over een arsenaal aan kernkoppen en is het niet van plan om, ondanks zijn officiële positie, de controle over hen te delen of te delegeren.
Het exacte aantal raketten en kernkoppen is onbekend, maar Francois Hollande heeft laten doorschemeren dat het om ongeveer 300 (misschien minder nu) gaat.
De kernkoppen (TN75 en nieuwe TNO) zijn ontworpen voor M51-raketten die onderzeeërs en ASMP-A-kruisraketten van de Raphael Strategic Air Force uitrusten.
Nucleaire afschrikkingstroepen hebben sinds 2010 twee componenten, de Strategic Oceanic Force (FOST) en de Strategic Air Force (FAS). De FOST omvat vier nucleaire onderzeeërs – Le Triomphant, Le Téméraire, Le Vigilant, Le Terrible (SNLE-systeem). Elke onderzeeër kan 16 M51-raketten vervoeren.
De ontwikkeling van het ontwerp van de derde generatie onderzeeër met nucleaire ballistische raketten (SNLE 3G) begon in 2015. Een bijgewerkt raketmodel, de M51.3, is gepland voor ingebruikname in 2025.
Wat de luchtvaart betreft, worden om de 18 maanden grootschalige oefeningen gehouden met het afvuren van ASMP-A-raketten. De Rafale-vliegtuigen op Saint-Dizier Air Base zijn uitgerust met middellange afstand lucht-grond nucleaire raketten, waarvan het bezorgsysteem tegen 2035 zal worden opgewaardeerd.
Wereldvoorraden nucleaire wapens
Tegenwoordig is ongeveer 93% van alle kernkoppen eigendom van Rusland en de Verenigde Staten. Rusland, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk verminderen hun totale voorraad kernkoppen, Frankrijk en Israël hebben relatief stabiele voorraden, terwijl China, Pakistan, India en Noord-Korea hun aantal kernkoppen vergroten. Het exacte aantal kernwapens in het bezit van elk land zijn strikt beschermde nationale geheimen.
Franse ambities
“Alles moet door een Europa gaan dat zijn strategische en militaire macht in nieuwe termen ziet. We hebben dit gedaan door versterkte samenwerking, een Europees Defensiefonds, een Europees interventie-initiatief, ‘zei Macron tijdens zijn recente toespraak in Polen.
Dit spreekt duidelijk tot de grote ambities van Frankrijk. Zal Macron erin slagen de controle over de Europese nucleaire paraplu te grijpen? De meningen van de experts zijn verdeeld.
De ambities van Frankrijk om de rol van nucleaire afschrikking in het alomvattende defensiebeleid van de EU te waarborgen, zijn eerder gefrustreerd door Duitsland en het VK, beide meer verbonden binnen de NAVO en beschouwd als “op goede voorwaarden” met de VS. Deze regeringen zijn altijd voorzichtig geweest met de nucleaire plannen van Frankrijk, hoewel David Cameron het Teutates-verdrag 2010 met Parijs ondertekende, waardoor beide landen konden samenwerken aan technologie en ervaringen konden uitwisselen. Deskundigen zeggen echter dat het belangrijkste doel nog steeds was om de financiële lasten te delen.
In een nieuwe geopolitieke omgeving blijft Frankrijk formeel de enige kernenergie in de Europese Unie. Tegelijkertijd is Parijs momenteel het enige EU-land met een permanente zetel in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties.
Van zijn kant is Duitsland meer enthousiast over interne veranderingen (verliezen van systeemgebonden partijen in de federale provincies) en de afkoeling van de relaties met de Trump-administratie, waardoor Maсron ook meer manoeuvreerruimte krijgt. Bovendien heeft Johann Wadephul, senior lid van de CDU-partij in de Bondsdag, vorige week publiekelijk “de kwestie van Franse nucleaire wapens als een element van Europese afschrikking” aan de orde gesteld.
Niet alles ziet er echter zo rooskleurig uit voor Frankrijk: in het kader van de NAVO zijn er 150 Amerikaanse kernwapens opgeslagen op Büchel-vliegbases in Duitsland, Kleine-Brogel in België, Aviano en Gedi-Torre in Italië en Volkel in Nederland. Dat wil zeggen, Amerikaanse aanwezigheid blijft.
Bovendien suggereren sceptici dat Europese landen misschien niet tevreden zijn met de claim van Frankrijk op het gebied van Europese veiligheid, gezien het feit dat het in wezen andere landen oproept om de veiligheidskosten te verhogen en niet inhoudt dat kernwapens daadwerkelijk worden gedeeld.
Anderen suggereren dat na de Brexit het nucleaire arsenaal van Frankrijk onder gezamenlijk bevel van de NAVO of de Europese Unie moet worden geplaatst. Parijs weigert natuurlijk – Macron heeft tenslotte gesproken over verdieping van de gemeenschappelijke strategische cultuur in Europa en andere landen geen toegang geven tot zijn eigen arsenaal. Als toegang aan anderen zou worden verleend, zou Parijs zijn leidende rol verliezen. Europa zou het systeem zeker niet gewoon mogen gebruiken, omdat dat zijn afschrikwekkende aspect de facto zou vernietigen .
En toch hoopt Macron nog steeds de garantie van Europese veiligheid te zijn. Het land is momenteel betrokken bij alle grote coalities, van de Levant tot Afrika, herinnerde de president zich in zijn toespraak. Als Indo-Pacific macht heeft Frankrijk speciale banden met Australië, India en Japan, ging Macron verder. Het voert zijn projecten voor defensiesamenwerking dagelijks uit en toont solidariteit met zijn partners in de Arabisch-Perzische Golf, de Middellandse Zee of Zuidoost-Azië.
Hij herinnerde ook aan de Sahel, waar ten minste 5.100 Franse soldaten worden ingezet als onderdeel van operatie Barkhane. Mede op kosten van Europa wil Macron zijn eigen problemen oplossen, ook in Afrika: zoals hij in zijn toespraak opmerkte, hebben de vitale belangen van Frankrijk nu een Europese dimensie
Aan de vooravond van een grote nucleaire conferentie
De toespraak werd voorbereid aan de vooravond van de verjaardag van de herzieningsconferentie van april 1968 van het Verdrag inzake de niet-verspreiding van kernwapens. Een van de nieuwste instrumenten van het non-proliferatieregime blijft het Verdrag inzake het verbod op kernwapens van 2017, waarover overeenstemming is bereikt tijdens de Algemene Vergadering van de VN. Het document verbiedt alle activiteiten met betrekking tot de verwerving, het bezit, de inzet en het gebruik van kernwapens. Frankrijk (net als de andere 8 ‘nucleaire club’-landen) heeft het verdrag niet ondertekend – Macron bereidt zich voor op kritiek van andere machten en zal proberen de Franse agenda door te drukken in de hoop de steun van andere Europeanen te krijgen.
Volgens de Guardian zal het plan van Macron niet werken omdat Frankrijk er zelf niet klaar voor is: noch wettelijk, noch in termen van opiniepeilingen. De belofte van de president is oneerlijk, volgens de publicatie, en Franse peilingen tonen aan dat ze geen nucleaire race willen en de mogelijke gevolgen.
Het is nog niet duidelijk waartoe deze ongewone combinatie van Gaullisme en liberaal globalisme zal leiden, of dat het pretentieuze plan zal worden gerealiseerd. De geschiedenis leert ons dat geen enkel gezond land vrijwillig kernwapens zou opgeven – de enige vraag is of Macron al dan niet zal instemmen met het ondersteunen van een strategie voor nucleaire afschrikking in Europa, en hoe Washington zal reageren.
