Nudging: duwen naar het bewakingskapitalisme

De heersende elite heeft geen knuppels en bommen meer nodig om de burgers onder de duim te houden, zoals vroeger, omdat ze hebben ontdekt dat woorden een veel krachtiger wapen zijn. Sinds hersenonderzoek en gedragseconomie kwam men erachter dat mensen geen rationele beslissingen nemen, maar dat alles wat de poorten van de waarneming binnendringt vooraf emotioneel geladen is, en sindsdien is de toon veranderd. Maak kennis met nudging

Nudging is meer dan een duwtje in de rug van de burger zodat hij gezonder gaat leven of zich aan de snelheid houdt. Het is ook een overheidsstrategie om collectieve voorzieningen terug te dringen. Begrijpelijk, maar het gevaar van manipulatie loert om de hoek.

Plaats: de Tweede Kamer, tijdens de 26e vergadering.
Tijdstip: woensdag 18 november 2020

Aan de orde is het debat over de ontwikkelingen rondom het coronavirus.
Een passage uit het gesprek tussen de minister-president en de heer Segers over verplicht vaccineren van de bevolking.

Minister Rutte:
Dat heeft de heer Segers in zijn termijn goed omschreven. Het kabinet zal niet voor dwang zijn. Maar je kunt ook indirect nudgen, mensen stimuleren. In de eerste termijn was daar een debat over met onder andere de VVD. Dat is echt een medisch-ethisch vraagstuk. Daar beraden we ons op dit moment op. Daar kan ik nu geen congruent antwoord op geven; daar beraden we ons op. We kijken naar de hele vaccinatiestrategie. Dat is ook een van de onderdelen waar wij naar zullen moeten kijken. Er kan een moment komen waarop de helft van Nederland gevaccineerd is. Dat is nog te weinig voor groepsimmuniteit. Wat doe je dan? Wat betekent dat dan voor de mensen die niet en wel gevaccineerd zijn? En hoe ga je daar medisch-ethisch mee om? Dat is inderdaad een heel fundamenteel vraagstuk. Dat vraagt echt om goed doordenken en ook om adviseren, en dat gebeurt op dit moment allemaal.

De heer Segers (ChristenUnie):
Maar ik wil toch een oriëntatie krijgen. Is de minister-president het met mij eens dat aanmoedigen of wellicht een drang tot laten testen, minder ingrijpend is dan een drang tot vaccinatie? Oftewel: moet je met dat laatste niet heel terughoudend zijn en alleen mensen aanmoedigen? Zou dat niet altijd een vrije keuze van mensen moeten zijn? Dat eerste is minder indringend, dus daar zouden we wellicht een stap verder in kunnen gaan.

Minister Rutte:
Even over vaccinatie: wij zijn niet voor verplicht vaccineren. Maar er was wel even discussie — de heer Segers refereerde daar in zijn eerste termijn ook aan — over de vraag hoe je op een gegeven moment omgaat met het feit dat heel veel mensen gevaccineerd zijn en een aantal nog niet. Wat betekent dat dan voor de mensen die nog niet gevaccineerd zijn en voor de toegang tot bepaalde gelegenheden? Dat is een heel fundamenteel ethisch vraagstuk. Dat is niet een vraagstuk dat we even snel kunnen afwikkelen. Ik denk inderdaad dat dat heel ingewikkeld is. De VVD, de heer Segers en anderen hebben daaraan gerefereerd. Dat moeten we in de komende weken echt diep met elkaar doordenken en daar moeten we nader met elkaar over spreken.

De heer Segers (ChristenUnie):
Tot slot, mevrouw de voorzitter. Ik ben dat met de minister-president eens. Daar moeten we inderdaad langer over spreken. Als het gaat om vaccinatie, zou ik heel terughoudend zijn. Ik zou het enorm aanmoedigen dat men zich laat vaccineren, maar ik zou terughoudend zijn in welke vorm van drang dan ook. Wellicht zou het goed zijn om onszelf aan te moedigen tot die ethische bezinning en om elders om advies te vragen. Ik overweeg op dat punt ook een motie.

Of de heer Segers zich aan zijn woord houdt (zie de stemming hiernaast) zullen we nog wel eens zien. Alleen de VVD en D’66 zien een verplichte vaccinatie, dus inbreuk op de integriteit van het menselijk lichaam, wel zitten.

Het kabinet denkt dus na over een “indirecte vaccinatieplicht” vanwege het coronavirus, wat bijvoorbeeld inhoudt dat mensen die zichzelf niet hebben laten inenten dan bijvoorbeeld overheidsgebouwen niet meer in mogen. Dat zou mensen over de drempel moeten trekken om zich toch te laten inenten. Rutte: “Het kabinet zal niet voor dwang zijn, maar je kan ook indirect nudgen, door mensen te stimuleren”, zei Rutte (zie hierboven). “Dat is echt een medisch-ethisch standpunt, daar beraden wij ons op dit moment over.” Eigenlijk bedoelt hij: hou er maar vast rekening mee.

Rutte heeft klaarblijkelijk geen idee wat nudging in feite inhoudt. Vermoedelijk heeft een of andere ambtenaar of partijbons hem dit begrip verteld, en waarschijnlijk is het dan ook nog gehaald uit het boek van Richard Thaler en Cass Sunstein, uit 2009, getiteld: “Nudge – How to initiate smart decision“. En als we het handelen en het taalgebruik (anderhalve-meter, het nieuwe normaal, duurzaam, allemaal) van de leden van onze regering zien, dan kunnen we ons niet aan de indruk onttrekken dat zèlfs zij door de boven hen gestelden worden genudged.

Opnieuw willen de creatieve vernietigers onze wereld veranderen. Maar dit keer is het anders, want nu moeten we tegelijkertijd veranderen. De heersende elite heeft geen knuppels en bommen meer nodig, zoals vroeger, omdat ze hebben ontdekt dat woorden een veel krachtiger wapen zijn. Sinds hersenonderzoek en gedragseconomie kwam men erachter dat mensen geen rationele beslissingen nemen, maar dat alles wat de poorten van de waarneming binnendringt vooraf emotioneel geladen is, en sindsdien is de toon veranderd.
Tegenwoordig gebruiken de “goede” herders deze kennis om de kudde in de (door hen) gewenste richting te leiden.

In het hierboven genoemde boek wordt gezegd dat slechts een deel van de sluwheid iemand ertoe kan brengen verstandig te handelen. Of het nu gaat om nudging, social engineering of – met een wat positievere connotatie – empowerment, het blijft wat het is: manipulatie. De recente demonstraties van “Fridays for Futures” hebben aangetoond hoe goed deze beïnvloeding van kinds af aan werkt: net als lammeren rennen mensen achter ideeën aan waarvan ze denken dat ze die van henzelf zijn. Vervolgens willen ze anderen “duwen”, met gigantische stappen in het bewakingskapitalisme – onder het voorwendsel van duurzame ontwikkeling en meer gerechtigheid voor alle mensen. En het ziet er trouwens naar uit dat dat ook goed zal werken.

In september 2015 hebben 193 landen de Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling aangenomen tijdens de top van de Verenigde Naties (VN) . Elk woord in dit document (PDF hier) lijkt met opzet te zijn gekozen, want bij het lezen van de 17 doelen moet iedereen met zelfs maar een beetje moraliteit onvermijdelijk knikken. Wie zou er tegen economische groei, sociale inclusie en meer milieubescherming kunnen zijn? Juist, niemand! Een ander document, dat uit dezelfde koker komt, spreekt voor het feit dat het hier gaat om succesvol “nudging” en minder om de geadverteerde betere wereld voor de mensheid.

We hebben het over het statusrapport (PDF hier) “The Sustainable Development Goals Report 2020”. Dit laat zien waar het eigenlijk om gaat: onze gegevens. Het stelt letterlijk: “Het belang van tijdige, hoogwaardige, open en uitgesplitste gegevens en statistieken is nog nooit zo duidelijk geweest als tijdens de COVID-19-crisis. Dergelijke gegevens zijn ook essentieel voor het ontwerpen van reacties op korte termijn en versnelde maatregelen om landen weer op het goede spoor te krijgen om duurzame ontwikkelingsdoelen (SGD’s) te bereiken.”

Het vervolgt: “Veel van de dataproblemen die zich in de eerste vijf jaar van de implementatie van de SDG’s voordeden, vormen een ernstige beperking van de COVID-19-reacties. Dit omvat het ontbreken van elementaire gezondheids-, sociale en economische gegevens. Om de zaken nog erger te maken, verstoort de crisis routine-operaties in het gehele wereldwijde statistische en datasysteem en veroorzaakt vertragingen in geplande tellingen, enquêtes en andere dataprogramma’s.”

Als reactie hierop waren de leden van de statistische gemeenschap er snel bij om mechanismen in te voeren om de operationele continuïteit te waarborgen door de gegevensproductiemethoden en -processen aan te passen en te innoveren. Evaluaties van statistische operaties over de hele wereld gaven aan dat investeringen en steun voor data-innovatie dringend nodig zijn.

Als het om gezondheidsgegevens gaat, heeft VN-modelstudent Duitsland in ieder geval zijn huiswerk al gedaan met het E-Health Gesetz en het Digitalen-Versorgungs-Gesetz – DVG . Ook hier gaat het om “nudging”, zoals de tekst op de website van het Duitse federale ministerie van Volksgezondheid onthult: “De verzekerden verwachten terecht dat medische gegevens altijd beschikbaar zullen zijn wanneer ze nodig zijn voor hun behandeling. En dat met inachtneming van gegevensbeveiliging en gegevensbescherming.”  Wie kan weigeren hier toestemming voor te geven? Maar als je in detail gaat, herken je het Trojaanse paard, want het gaat minder om de burgers en meer om hun gegevens.

De website van genoemd ministerie van Volksgezondheid zegt letterlijk: “Grote hoeveelheden gegevens zijn een voorwaarde voor medische vooruitgang. We zorgen ervoor dat in een onderzoeksdatacenter de facturatiegegevens die beschikbaar zijn bij de zorgverzekeraars gepseudonimiseerd worden en dat het onderzoek op verzoek geanonimiseerde resultaten ontvangt.”
Zouden burgers ooit met deze praktijk hebben ingestemd? Heeft onderzoek ook betrekking op de op onderzoek gebaseerde farmaceutische industrie? Als dat zo is, dan wordt er geld verdiend met de gegevens van de Duitse bevolking, terwijl het geheel als wetenschappelijke vooruitgang aan hen wordt verkocht, waarvoor zij uiteraard zelf weer moeten betalen.

Klaus Schwab gaat in dezelfde richting als de VN. Zoals elk jaar nodigde de oprichter van het World Economic Forum (WEF) in januari de “wie is wie” van regeringen en grote bedrijven uit naar Davos, Zwitserland, om aan te dringen op de snelle uitvoering van de Agenda 2030. Al volgend jaar moeten spijkers met koppen worden geslagen.

Schwab noemt de geplande “datadiefstal” met een fraaie term “The Great Reset”, maar bedoelt eigenlijk hetzelfde als de VN, die haar prachtige nieuwe economische en sociale systeem voor het volk verteerbaar wil maken met het paradijselijke vooruitzicht op een rechtvaardiger, duurzamere en veerkrachtiger toekomst. Zelfs de “nudge-experts” Thaler en Sunstein zouden geen passender woordkeuze hebben bedacht. Over het onderwerp Great Reset hebben we inmiddels een afzonderlijk dossier aangelegd.

Na een blik in het verleden is het tamelijk onwaarschijnlijk dat de rijken en machtigen plotseling de urgentie zouden hebben ingezien om onze wereld te verbeteren voor het welzijn van alle mensen. Wie heeft de afgelopen jaren ons voedsel en onze bodem verontreinigd met pesticiden, wie heeft onze zeeën vergiftigd met zware metalen en plastic afval, heeft gezorgd voor massa’s laagbetaalde arbeiders en verarmde gepensioneerden, en hebben jarenlang op mensen in ontwikkelingslanden gejaagd om toch vooral het Westen te overspoelen en culturen te ontregelen? Dus hoe realistisch is het dat juist deze mensen nu een duurzame en eerlijke wereld “VOOR ALLEMAAL” willen creëren?

De woorden van Schwab en die van zijn collega’s doen meer denken aan een verklaring van de stafchef van Barack Obama, Rahm Emanuel: “Je moet een ernstige crisis nooit laten sudderen.” De voormalige Duitse minister van Financiën Wolfgang Schäuble wist ook hoe hij crises voor zijn eigen doeleinden moest gebruiken. Hij zei in 2012 het volgende op het Duitse economische forum van het weekblad “Die Zeit”: “Wanneer de crises groter worden, zullen ook de vaardigheden en veranderingen om zaken af te dwingen, groter worden!”
Wat goed dat er Corona is!

Hoe realistisch is tegen deze achtergrond de vraag van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) voor de uitbreiding van sociale programma’s voor ontwikkelingslanden ten gunste van de mensen die er wonen? Als je de voormalig Wereldbankmedewerker Peter König – die meer dan 20 jaar aan waterprojecten voor de derde wereld heeft gewerk – gelooft, dan is dat vrij onrealistisch. In een interview met Ken Jebsen zei König ronduit: “De Wereldbank en het IMF hebben zich ontwikkeld tot corrupte instrumenten voor de financiële elite. Het zijn oligarch-instrumenten en worden consequent gebruikt om hele continenten uit te buiten en tot slaaf te maken.”
Is dat hoe de doe-het-zelvers en filantropen eruit zien?

De “Great Reset” wordt een beetje duidelijker door de toespraak van Microsoft-president Brad Smith, zelfs als hij zijn ware agenda in de mooiste “nudging”-taal verpakt. Smith wil ervoor zorgen dat iedereen kan meedoen in de mooie, totaal genetwerkte wereld. En zodat “niemand achterblijft” – een “nudging”-zin die door alle VN-documenten loopt – zou nu de snelle uitbreiding van breedbandtechnologie nodig zijn, de wereldbevolking voorzien van digitale apparaten en gegevensbescherming die mensen in staat zouden stellen de acceptatie van kunstmatige intelligentie te vergemakkelijken.

Wat Smith niet vermeldt, is het Microsoft-octrooi “WO2020060606 – CRYPTOCURRENCY-SYSTEEM MET GEBRUIK VAN BODYACTIVITEITSGEGEVENS”. Deze innovatieve ontwikkeling past perfect in de totaal genetwerkte en oh zo duurzame wereld van de “Great Reset”, waarvan de valuta de gegevens van ons allemaal zou moeten zijn. Dat het octrooinummer 666 bevat zal wel toeval zijn.

De patentspecificatie is informatief, omdat het de zieke ideeën toont waar Microsoft mee bezig is: “De activiteit van het menselijk lichaam kan worden gebruikt in verband met een taak die een server ter beschikking stelt aan een gebruiker in een mining-proces van een crypto-valutasysteemn. Een server voorziet in een taak voor een apparaat van een gebruiker die communicatief is gekoppeld met de server.

Een sensor, die communicatief is gekoppeld met of opgenomen in het apparaat van de gebruiker, detecteert de fysieke activiteit van de gebruiker. Gegevens over fysieke activiteit worden vervolgens aangemaakt op basis van de fysieke activiteit van de gebruiker en het cryptocurrency-systeem, dat communicatief is gekoppeld aan het apparaat van de gebruiker, en het controleert of de fysieke-activiteitsgegevens voldoen aan een of meer voorwaarden die door het cryptocurrency-systeem zijn gespecificeerd. Als dit het geval is, krijgt de gebruiker een bepaalde hoeveelheid cryptocurrency toegewezen.”
Het doet ons denken aan de verontrustende film “Timekeeper”, alleen dat in dit horrorscenario tijd werd toegewezen in plaats van cryptocurrency. Maar wat niet is, kan nog komen.

Een ander belangrijk doel van de Agenda 2030 is om onze steden om te vormen tot zogenaamde “slimme steden”, waarin alle mensen gelijk en duurzaam moeten leven. Als je naar verschillende ideeën kijkt voor de implementatie van zulke intelligente steden, wordt duidelijk dat hier ook “nudging” aan de orde is, en alles kleurt roze.
Het beursgenoteerde Franse bewapenings- en beveiligingsbedrijf de Thales Group , dat ook vestigingen heeft in Nederland en zich bezighoudt met de herinrichting van het lokale openbaar vervoer, geeft ons een realistischer inzicht – op voorwaarde natuurlijk dat een mondkapje vereist is.

Onder het kopje “Safe Journey” lezen we een dystopie die Orwell en Huxley niet beter hadden kunnen omschrijven. Hieronder is een fragment uit de tekst.
“Veilig reizen.
– De Covid-19-crisis stelt spoorweg- en metrobeheerders voor grote uitdagingen. Behalve het beschermen van de gezondheid van passagiers, staan ​​exploitanten voor de ontmoedigende taak om hun inkomsten weer te vergroten en het vertrouwen van het publiek te herstellen. Kan digitale technologie helpen?
– Sociale afstand nemen op de rails is het nieuwe normaal. Het is een enorme verandering – en het betekent dat de spoorwegen vandaag heel anders moeten functioneren dan vóór de pandemie….
– In sommige netwerken is het nodig om de naleving van de modkapjesvereisten te controleren en ook om de lichaamstemperatuur op te nemen….
– De grootste uitdaging voor de operator is de overbevolking. Zelfs met een kleiner aantal passagiers kan de drukte erg snel groeien. Zodra de file zich opstapelt, hebben passagiers weinig controle, omdat het vaak onmogelijk is om te keren……
– Dit alles vergroot de angst.
– Deze problemen zijn meestal moeilijk op te lossen. Maar in het Covid-tijdperk hebben ze een nieuwe urgentie gekregen. Wat kunnen de operators doen?
– Betere data betekent betere beslissingen.
– Om deze problemen op te lossen heeft Thales een nieuw product ontwikkeld dat gebruik maakt van gedistribueerde intelligente videoanalyse. Dit is een AI-gebaseerde oplossing op basis van beeldverwerkingsalgoritmen voor het meten van passagiersdichtheid. Dezelfde digitale technologie kan ook worden gebruikt om mondkapjesslijtage te controleren……
– “Transportbedrijven kunnen niet overal zijn, dus hebben ze een overzicht nodig van waar het druk is en waar niet”, legt Stéphanie Joudrier, Transportation Video and Security Product Line Manager bij Thales uit. “Onze aanpak is om lokale real-time informatie te verstrekken over de passagiersdichtheid….. zodat operators zich kunnen concentreren op de plaatsen waar er een probleem is met sociale afstand.”
– Het mooie van de Thales-oplossing is dat deze gebruikmaakt van bestaande CCTV-netwerken, zodat er geen extra camera’s hoeven te worden geïnstalleerd. Het kan worden geleverd als een cloudoplossing of met apparaten die volledig ter plaatse zijn geïnstalleerd.
– De door Thales ontwikkelde technologie maakt niet alleen het meten van de passagiersdichtheid mogelijk, maar ook het monitoren van passagiersstromen. De oplossing maakt gebruik van tap-in / tap-out-gegevens van ticketingsystemen om de reizen van passagiers te reconstrueren……
– Deze technologie wordt al gebruikt door operators in Hong Kong en Spanje.
– Naast de twee hierboven beschreven oplossingen kan Thales zijn klanten warmtebeeldtechnologie aanbieden om de lichaamstemperatuur te bewaken…….
– De datagestuurde oplossingen van Thales laten operators niet alleen zien wat er aan de hand is, maar helpen hen ook interventies uit te voeren om overbevolking te voorkomen en sociale afstand te behouden.
– “Real-time informatie over de passagiersdichtheid is van enorme waarde”, zegt Joudrier. “Je kunt ze bijvoorbeeld koppelen aan passagiersinformatiesystemen en smartphone-apps om passagiers tijdens hun reis te begeleiden.”
– “Stationmanagers kunnen de toegang tot platforms dynamisch blokkeren”, legt Joudrier uit.
– De krachtige digitale tools van Thales zijn uitgerust met dashboards zodat operators gemakkelijk kunnen visualiseren wat er in het netwerk gebeurt. Ondertussen stellen statistische tools operators in staat om gegevens te verzamelen over de naleving van de mondkapjesvereiste.

In deze horrorvisie van lokaal openbaar vervoer vinden we weer de toverwoorden van de vierde industriële revolutie: data, kunstmatige intelligentie, bewaking, controle! Wat we niet konden vinden zijn de paradijselijke omstandigheden van de Agenda 2030. Als je niet bang bent voor dergelijke scenario’s, heb je niet begrepen waar dit over gaat en waar de mooie beloften van een betere wereld ons eigenlijk naartoe leiden: misschien wel naar een digitaal surveillancekapitalisme als Shoshona Zuboff beschrijft in haar boek “The Age of Surveillance Capitalism: The Fight for a Human Future at the New Frontier of Power”.

Eén ding is duidelijk, permanente monitoring en controle zijn alleen beschikbaar met een digitale ID (https://id2020.org), daarom moet dit ook verpakt worden in een “nudging-vriendelijk” pakket: zoals zo vaak zijn de sleutelwoorden inclusie, participatie, mensenrechten en zelfbeschikking. Het behoeft geen betoog dat er geen melding wordt gemaakt van het feit dat we volledig transparant zullen worden en onze privacy zullen moeten opofferen.

In deze context wordt in het document “The Future of Digital Identity” van Dr. Robin Pharoah onder het punt “Privacy” het volgende gesteld: “Een digitale ID zou de gegevensbescherming enorm verbeteren, aangezien elke gebruiker de volledige controle over zijn gegevens zou hebben en vrij zou kunnen beslissen wie hij toegang tot welke gegevens wil verlenen”.

Is het echt zo? Helemaal niet, want onze gegevens worden al op de meest schaamteloze manier verduisterd zonder dat we het weten. “Een uitgelekt Facebook-document uit 2018 beschrijft het machine learning-systeem dat elke dag biljoenen datapunten opneemt en meer dan 6 miljoen voorspellingen per seconde produceert”, zegt Shoshana Zuboff. De digitale bedrijven zouden deze prognoseproducten al verkopen aan zakelijke klanten op markten die handelen in menselijke toekomst – de zoggenaamde “Human Futures”.

Zuboff is niet zomaar iemand, vóór haar pensionering zat ze op de Charles Edward Wilson-leerstoel aan de Harvard Business School en was ze lid van de faculteit van het Berkman Klein Center for Internet and Society aan de Harvard Law School.

Gegevens zijn het goud van de toekomst en zullen waarschijnlijk nog uitgebreider worden benut in de context van Industrie 4.0. Omdat de data die we achterlaten op internet niet meer voldoende zijn voor de data-octopussen, willen ze onze wandeling in het park, al onze communicatie, onze zoektocht naar een parkeerplaats, ons gezicht en onze stem aan de ontbijttafel, zegt Zuboff. In de toekomst zal het surveillancekapitalisme onze data niet langer alleen nodig hebben om producten en diensten te verbeteren; het wil ons gedrag op grote schaal voorspellen.

Het bewakingskapitalisme begon stilletjes bij Google, migreerde naar Facebook, Microsoft en Amazon – en werd langzaamaan de standaardoptie in de technologiesector, legt Zuboff uit. Maar met Industrie 4.0 is het nu in opmars in de hele economie: van verzekeringen tot detailhandel, van financiën en gezondheidszorg tot onderwijs.

Dit past ook bij het plan van Schwab: alle landen en alle industrieën – zonder uitzondering – zouden deel moeten uitmaken van de “Great Reset”. Omdat hoe meer gegevens het kan verwerken, hoe beter een AI. Ons surfgedrag alleen is niet genoeg, ons hele leven is vereist – van de wieg tot het graf. Alleen op deze manier kan ons gedrag worden “gevormd”, alleen op deze manier kan de geautomatiseerde mens worden gecreëerd, wiens gedrag uiteindelijk ook gegarandeerde voorspellingen mogelijk maakt. Zelfs Lidl maakt Smart Home voor iedereen toegankelijk, schreeuwt de site Emerce. Big Brother komt bij u in de woon- en slaapkamer.

De hele zaak is verraderlijk omdat deze systemen zó zijn ontworpen dat ze aan ons bewustzijn ontsnappen. Hierdoor ondermijnen ze ons handelen, elimineren ze onze beslissingsrechten en beperken ze onze autonomie. Dit leidt tot een extreme concentratie van kennis en macht bij weinigen en tot onmacht bij velen.

Surveillance-kapitalisten hebben de digitalisering voor hun eigen doeleinden gekaapt en ze zijn rijk en machtig, zegt Zuboff, maar ze zijn niet onkwetsbaar. Ze zijn vooral bang voor burgers die aandringen op een andere weg en voor mogelijke wetten die hun illegale gebruik van gegevens verbieden. Maar de strijd tegen hen is niet gemakkelijk, want de bedragen die hun bedrijfsmodel genereert, zijn gigantisch.
Visual Capitalist voorspelt een marktvolume van 2,57 biljoen dollar en een jaarlijkse groei van 18,4 procent voor alleen al smart city-producten en -diensten tegen 2025. En het bekende investeerdersmagazine Barron’s wijdde op 4 januari 2019 een heel artikel aan de nieuwe “duurzame fondsen”.

Dus als we iets willen veranderen, moeten we hun nudging-strategieën doornemen, vragen stellen en wetten eisen die ons en onze rechten beschermen tegen bewaking en controle. Anders verliezen we vroeg of laat waar zovelen voor hebben gevochten: onze zelfbeschikking en onze democratie. Van de door ons gekozen politici, en vooral de ongekozen idioten in Brussel, hoeven we niets te verwachten.

Een rechtvaardige en duurzame wereld voor alle mensen ziet er voor ons heel anders uit dan het hierboven gestelde. Tegen deze achtergrond krijgt Schwabs mantra dat de vierde industriële revolutie niet alleen onze manier van werken zal veranderen, maar ook onszelf, een geheel nieuwe dimensie. Het is de opmaat naar het Vierde Rijk.