De oorlog in Oekraïne brengt niet alleen slachtoffers met zich mee. De internationale wapenindustrie vaart er goed bij. Maar hoeveel betaalden Rusland, Oekraïne en het Westen ondertussen?

Oekraïne - De Russische president Vladimir Poetin noemde na de mislukte staatsgreep van 24 juni voor het eerst concrete cijfers over de overheidsuitgaven die werden gedaan voor de ‘speciale militaire operatie’. ‘Het onderhoud van de hele Wagner Group werd volledig verzorgd door de staat… Alleen al tussen mei 2022 en mei 2023 betaalde de overheid aan Wagner 86,262 miljard roebel (914 miljoen euro, red.) aan salarissen en aanmoedigingspremies.’ De krant Moscow Times berekende de totale kosten van defensie sinds het begin van de invasie per maand op omgerekend 3,15 miljard euro. Als de cijfers van het in de Russische hoofdstad gezetelde internationale nieuwsblad kloppen, kreeg huurlingenleger Wagner slechts een bescheiden fractie van het geheel.

Twee vaste partners

Voor zover bekend leverden alleen Wit-Rusland en Iran militair materieel aan Moskou. In hoeverre de overheidsbudgetten van die landen voor ondersteuning worden gebruikt, valt helaas niet te achterhalen. Wel dook in het Engelse Sky News een contract op van het Iraanse ministerie van Defensie met Rosoboronexport, een Russische ‘staatsorganisatie voor de import en export van defensiegerelateerde producten, technologieën en diensten’. Volgens het document dat de krant van een anonieme bron uit Iran zou hebben ontvangen, werd in september 2022 een deal gesloten over de levering van munitie, raketten en anti-tankwapens ter waarde van 1 miljard dollar. De Wit-Russische overheid droeg ook een steentje bij. Vanuit het buurland zouden vorig jaar volgens informatie van de spoorwegpartizanen – een inmiddels opgedoekte ondergrondse verzetsbeweging – minstens 97 tanks per trein naar Rostov aan de Don zijn vertrokken.

Oekraïne

Oekraïne dat decennialang vooral zelf wapens produceerde en omvangrijke bestanden uit Sovjettijden bezat, steeg pas in 2022 naar de derde plaats op de wereldwijde ranglijst van ontvangers van militair materieel. Het Duitse ‘Kiel Institute for the World Economy’ publiceerde in februari 2023 een rapport over de internationale ondersteuning aan het door oorlog geteisterde land. Het instituut kwam tot de conclusie dat er in iets minder dan een jaar tijd vanuit het buitenland 368 tanks, 293 houwitsers en 49 meervoudige raketlanceerinrichtingen aan de Oekraïense Strijdkrachten waren geleverd. Dat zou gelijk zijn aan een totaalwaarde van 11,19 miljard euro. Bijna de helft hiervan was afkomstig uit de Verenigde Staten, iets minder dan 40 procent kwam uit EU-landen.

Steun

Het Amerikaanse ministerie van Defensie kondigde begin juni nog eens een extra bedrag van 2,1 miljard dollar aan ‘ter ondersteuning van het langverwachte tegenoffensief tegen Rusland’. Die hulp werd gefinancierd uit overheidsfondsen van het in 2020 opgerichte ‘Ukraine Security Assistance Initiative’ (USAI). De voormalige Sovjetrepubliek ontvangt dit jaar vanuit de Verenigde Staten extra luchtverdedigingssystemen, munitie en technologieën om Westerse luchtverdedigingslanceerinrichtingen, raketten en radars te integreren met de eigen Oekraïense systemen. De fondsen uit het USAI zullen ook worden gebruikt voor houwitser- en anti-dronemunitie, en verschillende soorten militaire training.

Hoeveel wapens heeft Nederland aan Oekraïne gegeven?

Defensie biedt plots openheid: Nederland gaf onder meer 196 pantservoertuigen en 31 veldkeukens aan Oekraïne. Nederland is al 1,2 miljard euro kwijt aan leveringen van wapens en goederen aan Oekraïne. Zo gingen er 196 YPR-pantservoertuigen naar het land, 441 voertuigen, 31 veldkeukens en 10 shovels. Ook België blijft niet achter. Buitenlandse Zaken verklaarde dat er in totaal 290,1 miljoen euro aan overheidsgeld in de bewapening voor de Oekraïense troepen werd gestoken. Een woordvoerder van de minister van Defensie zei ons daarover: ‘De leveringen kaderen in de steun van ons land aan Oekraïne om haar grondgebied en zijn bevolking te verdedigen tegen de Russische invasie. Dat is sinds de start van het conflict zo, en blijft ook zo. Die leveringen worden gefinancierd door de Belgische federale overheid. Er zijn voor Oekraïne dus geen kosten aan verbonden.’

Toekomst

Het Amerikaanse belastingadvieskantoor PricewaterhouseCoopers (PwC) publiceerde onlangs een internationale marktanalyse van de meest vooraanstaande luchtvaart- en defensiebedrijven. Het document bevat een alinea speciaal gewijd aan de oorlog: ‘De Russische invasie van Oekraïne leidde eind 2022 tot de bezetting van ongeveer 20 procent van het Oekraïense grondgebied. De voortdurende oorlog heeft de de wereldwijde defensie- en burgerluchtvaartindustrie duidelijk beïnvloed. Het is waarschijnlijk dat dit de defensieproductie en -aankopen ingrijpend zal veranderen en belangrijke effecten heeft die tientallen jaren kunnen aanhouden.’ Nationale regeringen deden volgens de analyse vooral aankopen om de eigen bestanden aan te vullen na donaties aan Oekraïne. PwC sluit zijn analyse af met een positieve blik op de toekomst. ‘De defensie-industrie zal in 2023 een jaar van aanzienlijke groei gaan beleven. Gezien de huidige verhoogde geopolitieke risico’s zorgen de wereldwijde uitgaven voor defensie elk jaar voor nieuwe records… Problemen met de toeleveringsketens die de productie in 2022 nog aanzienlijk beïnvloedden, zouden in 2023 grotendeels moeten zijn opgelost.’