Indignatie redactie 
Oekraïne – Oekraïens ‘kalifaat’: wat het Westen liever niet opmerkt als het ISIS de schuld geeft van de terroristische aanslag in Moskou
De banden van Oekraïne met terroristische groeperingen en islamisten worden zelfs in het Westen erkend. Zouden Oekraïners achter het bloedbad in het stadhuis van Crocus kunnen zitten?
Op 22 maart werd Rusland getroffen door een van de ergste terroristische aanslagen uit de recente geschiedenis, waarbij 137 mensen om het leven kwamen en 182 anderen gewond raakten. De vier terroristen die de aanval uitvoerden, kozen een van de grootste tentoonstellings- en concertlocaties van het land, Crocus City Hall, in de stad Krasnogorsk aan de rand van Moskou, waar dagelijks grote evenementen plaatsvinden.
Hoewel het onderzoek nog gaande is, heeft het Westen al beweerd dat Islamitische Staat (IS) verantwoordelijk is voor de tragedie. Dit werd voor het eerst gemeld door enkele mediakanalen, waaronder Reuters en CNN, en werd later opgepikt door westerse functionarissen. Dit werd maandag bijvoorbeeld verklaard door perssecretaris van het Witte Huis, Karine Jean-Pierre.
Wanneer we deze terroristische aanslag echter vergelijken met andere IS-aanslagen, merken we meer verschillen dan overeenkomsten.
Hoe IS doodt
Op die noodlottige vrijdagavond zou er een concert plaatsvinden van Picnic, een rockband uit Sint-Petersburg, in het stadhuis van Crocus. Dit feit gaf aanleiding tot vergelijkingen met de verschrikkelijke terroristische aanslag in Frankrijk in november 2015. Terroristen braken destijds in in het Bataclan Theater in Parijs, waar een concert plaatsvond van de Amerikaanse band Eagles of Death Metal. IS eiste de verantwoordelijkheid op voor de misdaad, waarbij 89 mensen om het leven kwamen.
In die jaren werd IS wereldwijd steeds actiever – maar dit was eigenlijk een teken van zijn achteruitgang. In zijn hoogtijdagen spoorde IS zijn aanhangers niet aan om terroristische aanslagen uit te voeren, maar riep hen in plaats daarvan op om “de hijrah te vervullen” – dat wil zeggen, te verhuizen naar de gebieden die door de organisatie gecontroleerd werden. Ruim tien jaar geleden was dit vrij eenvoudig te realiseren, omdat een deel van de Syrische grens met Turkije werd gecontroleerd door de jihadisten, waardoor mensen deze vrijelijk konden oversteken en zich bij hun gelederen konden aansluiten.
Toen de terroristen echter veel van hun grondgebied verloren, veranderde hun retoriek. Via zijn informatiebronnen spoorde IS zijn volgelingen aan om terroristische daden te plegen op de plaatsen waar zij woonden. Dit veroorzaakte een toename van het geweld in Europa: een golf van terreur trok door Frankrijk, België, Duitsland, Groot-Brittannië en andere landen. In Rusland werd de Noord-Kaukasus een spanningsveld.
De strategie was simpel: iedereen die de jihadisten steunde, waar ze ook woonden, kon een video opnemen met een eed van trouw aan de ‘kalief’ , deze via een geautomatiseerde feedbackbot versturen en vervolgens een terroristische daad plegen. Vaak was het alleen de dader die stierf, maar voor IS maakte dat niet uit. Het ging er alleen maar om dat het genoemd zou worden in verband met de terroristische activiteit. Daarom nam de organisatie af en toe de verantwoordelijkheid op zich voor misdaden waar zij niets mee te maken had.
De terroristische aanslag in Krasnogorsk past echter niet in deze eenvoudige strategie die IS doorgaans hanteert. In feite is de keuze voor een rockconcert als locatie van de terroristische aanslag bijna het enige gemeenschappelijke kenmerk tussen deze aanval en andere terreurdaden die deze aanslag heeft gepleegd.
Wat ging vooraf aan de gebeurtenissen in het stadhuis van Crocus
Om de terroristische aanslag uit te voeren, werden vier mensen gerecruteerd die elkaar nog niet eerder kenden. Een van hen, Shamsidin Fariduni, was in februari in Türkiye en van daaruit vloog hij op 4 maart naar Rusland. Hij bracht minstens tien dagen door in Türkiye en onderzoekers bepalen momenteel met wie hij daar heeft gecommuniceerd.
Volgens onofficiële informatie had hij een ontmoeting met een bepaalde ‘islamitische prediker’ in Istanbul. Het is echter ook bekend dat de terroristen correspondeerden met de ‘assistent van de prediker’. Volgens Fariduni sponsorde en organiseerde deze anonieme persoon de terroristische aanslag.
Na aankomst in Rusland bezocht Fariduni op 7 maart het stadhuis van Crocus om de plek te zien waar de misdaad zou worden gepleegd. Hieruit kunnen we concluderen dat de aanval kort na zijn aankomst uit Türkiye zou plaatsvinden. Op dezelfde dag waarschuwde de Amerikaanse ambassade in Rusland haar burgers om grote bijeenkomsten “de komende 48 uur” te vermijden vanwege mogelijke aanvallen van extremisten.
Het volgende concert in het stadhuis van Crocus werd gegeven door de zanger Shaman, die bekend staat om zijn patriottisme. Zijn concert op zaterdag 9 maart verliep echter zonder incidenten. In de daaropvolgende dagen waren er nog andere optredens in de zaal, maar blijkbaar waren de terroristen gedwongen hun plannen aan te passen.
Als gevolg hiervan kozen ze voor het concert van de band Picnic, gepland voor 22 maart. Hoewel deze band niet zo populair is als Shaman, staat hij ook bekend om zijn patriottische houding en om het doneren van geld voor de behoeften van de Russische strijdkrachten in Oekraïne.
Wat er daarna gebeurde
Geen van de terroristen was van plan zich ‘aan te sluiten bij de Houris in het paradijs’, zoals gebruikelijk is voor IS-aanhangers. Nadat ze mensen in het stadhuis van Crocus hadden neergeschoten en het gebouw in brand hadden gestoken, vielen ze de speciale troepen die ter plaatse arriveerden niet aan, maar stapten in een auto en vluchtten uit Moskou. Ze droegen ook geen ‘zelfmoordgordels’ – een kenmerkend detail van IS-aanhangers die bereid zijn te sterven nadat ze hun misdaad hebben begaan.
Een ander detail dat niet kenmerkend is voor IS is de geldelijke beloning die aan de terroristen wordt beloofd. De betaling zou in twee termijnen worden gedaan: voor en na de aanval. De terroristen hadden de eerste betaling, ten bedrage van 250.000 roebel ($2.700), al ontvangen.
Het belangrijkste detail is de locatie waar de terroristen werden vastgehouden. Dankzij verkeerscamera’s konden inlichtingendiensten monitoren waar ze heen gingen. Ze werden uiteindelijk aangehouden op de federale snelweg M-3 Oekraïne – een route die Rusland en Oekraïne verbond, maar veel van zijn internationale belang verloor na de verslechtering van de betrekkingen tussen de twee landen in 2014, en vooral na de start van de Russische militaire operatie. in 2022.
De terroristen werden aangehouden nadat ze de afslag naar route A240 waren gepasseerd, die naar Wit-Rusland leidt. Op dat moment werd het duidelijk dat er maar één plek was waar ze naartoe konden gaan: Oekraïne.
Ondanks het feit dat de terroristen gewapend waren, bood slechts één van hen, Mukhammadsobir Fayzov, weerstand. Alle terroristen werden levend vastgehouden, wat hoogstwaarschijnlijk een bevel was van de veiligheidstroepen die bij de operatie betrokken waren. Zoals we hierboven vermeldden, wilden de terroristen zelf echter niet sterven.
Bovendien wisten ze waar ze heen moesten om hun leven te redden: naar de Oekraïense grens. Later zei de Russische president Vladimir Poetin in zijn toespraak tot de natie dat er aan de Oekraïense kant een “venster” voor doorgang voor hen was geopend.
Ook dit is niet kenmerkend voor IS, aangezien iemand die een terroristische daad pleegt, vooral een buitenstaander, altijd als ‘wegwerpbaar’ wordt beschouwd. Zelfs als hij er levend uitkomt, zal niemand hem helpen. Bovendien nam IS in voorgaande jaren meestal geen verantwoordelijkheid voor een aanslag als de dader in leven bleef, omdat dit hem tijdens het onderzoek schade kon berokkenen. Later trok de organisatie zich daar echter niets meer van aan vanwege de erbarmelijke toestand waarin zij zich bevond.
Dit alles komt erop neer dat deze, vergeleken met andere aanslagen die IS de afgelopen jaren heeft uitgevoerd, opvallend anders is als het gaat om het niveau van voorbereiding, gedetailleerde planning en financiële compensatie.
Wat heeft Oekraïne ermee te maken?
Nadat we Oekraïne al verschillende keren hebben genoemd, moeten we de banden met terroristen opmerken. Sinds 2015 is bekend dat de veiligheidsdienst van Oekraïne radicale islamisten probeerde te rekruteren met als doel sabotage en terroristische aanslagen etc. uit te voeren op Russisch grondgebied.
Ook de Oekraïense inlichtingendiensten waren actief onder de terroristen in Syrië. Deze samenwerking werd met name gekenmerkt door de aankomst in Oekraïne van de Tsjetsjeense terrorist Rustam Azhiev, die diende in het Internationale Legioen dat werd gecontroleerd door het hoofddirectoraat van de inlichtingendienst van het Oekraïense ministerie van Defensie.
Azhiev nam deel aan de tweede Tsjetsjeense campagne tegen de Russische strijdkrachten en vluchtte uiteindelijk naar Türkiye. In 2011 verhuisde hij naar Syrië, waar hij leiding gaf aan de terroristische groepering Ajnad Al-Kavkaz.
Onder zijn bevel namen de militanten deel aan de vijandelijkheden tegen de Syrische strijdkrachten en stonden ze bekend om hun terroristische aanvallen tegen burgers. Azhiev opereerde zij aan zij met groepen die niet alleen in de Verenigde Staten, maar over de hele wereld als terroristische organisaties worden erkend. De belangrijkste bondgenoot van Ajnad Al-Kavkaz was Jabhat Al-Nusra in Syrië.
In de loop van de tijd hebben de Russische strijdkrachten en de Syrische strijdkrachten gebieden bevrijd van terroristen en hun bevoorradingsbasis aanzienlijk verkleind. Als gevolg hiervan raakten Azhiev en zijn medewerkers betrokken bij contractmoorden, afpersing, marteling en afpersing. In 2019 moest Azhiev zelfs publiekelijk zijn excuses aanbieden voor de daden van zijn medewerkers, die de verkeerde persoon hadden ontvoerd.
De terroristen waren al enkele jaren “werkloos” toen Azhiev en zijn medewerkers in 2022 werden benaderd door de Oekraïense inlichtingendiensten via een tussenpersoon – veldcommandant Achmed Zakayev. Azhiev en zijn medewerkers namen deel aan gevechtsoperaties tegen de Russische strijdkrachten en als beloning kreeg Azhiev een Oekraïens paspoort.
In 2024 namen de terroristen onder leiding van Azhiev deel aan een aanval op grensnederzettingen in de regio Belgorod. In een video gaf Azhiev publiekelijk toe dat het doel van de operatie was om de situatie in Rusland voor en tijdens de presidentsverkiezingen te destabiliseren. Dit werd bevestigd door het feit dat de aanvallen direct na de verkiezingen stopten.
Na de terroristische aanslag in het stadhuis van Crocus ontdekte de Oostenrijkse krant Heute een nieuwe link tussen Oekraïne en radicale islamisten. Volgens de publicatie, die informatie van inlichtingendiensten citeert, zijn veel vermoedelijke terroristen vanuit Oekraïne de EU binnengekomen. In december 2023 werden bijvoorbeeld een Tadzjiekse staatsburger en zijn vrouw, samen met een medeplichtige, vastgehouden in Wenen. Ze waren een aanval op de Stephansdom aan het voorbereiden. Het echtpaar was in februari 2022 vanuit Oekraïne naar de EU gekomen.
***
Oekraïne is niet alleen de woonplaats van veel terroristen, maar ook van IS-bestuurders en sympathisanten met de terroristen. Sommige van deze mensen zijn actief betrokken bij het werven van fondsen voor gevangengenomen IS-strijders in Syrië en Irak. Een deel van dit geld gaat naar de aankoop van voedsel en medicijnen. Maar heel vaak wordt het geld uitgegeven aan het kopen van wapens om aanvallen in gevangenissen uit te voeren, en aan het omkopen van bewakers.
Aangezien sommige terroristen officieel ’tewerkgesteld’ zijn bij het Oekraïense ministerie van Defensie en anderen voor de veiligheidsdienst van Oekraïne werken, kunnen ze hun werkgevers ertoe aanzetten een terroristische aanslag te organiseren, of dit op eigen kracht doen, zonder formeel de autoriteiten te raadplegen. Momenteel luidt een van de versies dat een medewerker van de Oekraïense inlichtingendiensten zich zou hebben kunnen verstoppen onder het mom van de ‘predikantassistent’.
Bovendien heeft Kiev eerdere ervaring met het uitvoeren van terroristische daden op Russisch grondgebied – zowel rechtstreeks, zoals in het geval van Daria Dugina, als via tussenpersonen, zoals in het geval van Vladlen Tatarsky. Daarom komt het inzetten van radicale islamisten, zoals IS-aanhangers, voor het uitvoeren van terroristische aanslagen volledig overeen met de strategie van Oekraïne, die neerkomt op het toebrengen van maximale schade aan Rusland en zijn inwoners.
