Als je de NAVO-hardcore militant wilt vinden, moet je de elites van Noord-Europa ontmoeten, schrijft Claudio Gallo.
De zon komt al geruime tijd uit het noorden op het NAVO-land. Sinds medio 2009 wordt de voorzitter van de NAVO-secretaris-generaal bezet door Noord-Europese politici: eerst de voormalige Deense premier Anders Fogh Rasmussen en vervolgens (sinds oktober 2014) de voormalige Noorse premier Jens Stoltenberg. Brussel verlengde het contract van Stoltenberg tot september 2022. De nog niet zo ver lopende deadline leidt al tot de eerste besprekingen tussen de Atlantische partners.
Volgend jaar wordt de nieuwe secretaris misschien voorgesteld op de NAVO-top in Madrid, in de late lente of vroege zomer. Volgens de westerse tijdgeest wordt grotendeels verwacht dat een vrouw voor het eerst de hoogste civiele rang binnen de NAVO zal bereiken. Om de identikit te voltooien, moet je rekening houden met de verschuiving naar het noorden, noordoosten van het Bondgenootschap dat sinds de val van de Sovjet-Unie in 1991 zijn troepen geleidelijk rond de Russische grenzen positioneert.
De eerste drie namen die in omloop zijn, zijn de voormalige presidenten Kolinda Grabar-Kitarović van Kroatië en Dalia Grybauskaitė van Litouwen; en de huidige Estse president Kersti Kaljulaid. Het stuk is nog lang niet voorbij en veel andere landen zullen hun kandidaten pushen. Ondanks haar slechte public relations-vaardigheden en charisma, zou het VK het kunnen proberen met de voormalige nummer 10, Theresa May. In een tijd van toenemende spanningen met Rusland is één ding zeker: het niveau van de nieuwe zittende moet voldoen aan dezelfde afvlakkende houding ten opzichte van Washington die de laatste twee noordelijke secretarissen zo plichtsgetrouw hebben verzekerd.
Zoals Moskou (en eigenlijk iedereen in de wereld, behalve de Europese mainstream media) weet, ligt de strategische macht van het bondgenootschap alleen aan de westelijke kant van de Atlantische Oceaan. Vanuit de VS bekeken, is een van de meest gewaardeerde houdingen van Europese bondgenoten onvoorwaardelijke gehoorzaamheid. Een kwaliteit die de Noord-Europese landen het beste belichamen. Zeker meer dan de relatief minder betrouwbare zuidelijke landen zoals Frankrijk, Italië of Spanje. Of de Duitsers. Duitsland is verbonden met Rusland door een eeuwige geopolitieke liefde/haat-relatie en heeft onlangs de levering van NAVO-wapens aan Kiev geblokkeerd, ondanks de druk van Washington. Berlijn heeft een stevige commerciële relatie met Rusland en ziet een economische oorlog met Moskou, om nog maar te zwijgen van een daadwerkelijk militair conflict, een nachtmerrie die alleen met tegenzin het hoofd moet worden geboden als de Amerikaanse druk ondraaglijk wordt.
Dus als je de NAVO-hardcore militant wilt vinden, moet je de elites van Noord-Europa ontmoeten. Volkeren zijn een andere zaak; hoewel de pools de laatste tijd lichtjes richting NAVO-steun gaan, zijn de publieke opinies nog steeds grotendeels verdeeld en over het algemeen geneigd tot een neutrale houding ten aanzien van veiligheidskwesties. Als je ideologie loslaat, is het moeilijk uit te leggen waarom een agressievere NAVO-opstelling in het nationale belang van die landen zou moeten zijn. Deze overweging werkt goed voor de hele oostkant van de Atlantische Alliantie.
Jarenlang heeft de samenwerking tussen de regeringen van de Noordse Raad (een orgaan voor formele interparlementaire samenwerking tussen Denemarken, Finland, IJsland, Noorwegen, Zweden, de Faeröer, Groenland en Åland) veiligheidsproblemen vermeden uit respect voor Zweden en Finland’s niet-gebonden status. Maar afgelopen november werd het gebruikelijke eerlijke spel op de een of andere manier aan de kant geschoven. NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg spreekt de 73e zitting van de Noordse Raad in Kopenhagen toe en zei: “Door verenigd te blijven en ons aan te blijven passen aan een veranderende wereld, zullen we de ‘diepe vrede’ hier in de Noordse regio en in Europa bewaren”.
In de meest agressieve interpretatie van het oude “Si vis pacem para bellum”, wordt de “diepe vrede” nagestreefd door een constante militaire aanval op de Russische grens. Als Rusland reageert, zoals in het geval van Oekraïne, zijn westerse media er om de nieuwe barbaarse agressie uit te schreeuwen.
Ondanks dat de nieuwe premier van Zweden, Magdalena Andersson, onlangs zei dat Zweden geen lidmaatschap van de NAVO zou aanvragen, is het land een stabiele satelliet van het Bondgenootschap. Afgelopen juni was Zweden gastheer van, met een cruciale rol, de Exercise Arctic Challenge 21, een van de grootste air-power-oefeningen in Europa. Arctic Challenge zette gevechtsvliegtuigen uit de VS, Zweden, Denemarken, Finland, Duitsland, Nederland en Groot-Brittannië in voor luchtverdediging, close air support, luchtverdedigingsonderdrukking en air-to-ground strike training.
De Zweedse regering heeft de militaire dienstplicht opnieuw ingevoerd, een duizelingwekkende stijging van 40 procent van de defensie-uitgaven goedgekeurd (de grootste stijging van de defensie-uitgaven van het land in 70 jaar), een nieuwe veiligheidsdoctrine gedefinieerd, de “Total Defense”, en begonnen met een militaire opbouw in Gotland, een Zweeds eiland in de Oostzee met een charmant “uitzicht” op de Baltische staten.
Sinds 2016 is Stockholm een belangrijke Amerikaanse partner bij het leveren van een flexibele wereldwijde aanvalscapaciteit (lees: tegen Rusland) van de Amerikaanse langeafstandsbommenwerpers. De nieuwe uitgaven zullen de omvang van het leger van het land met 67 procent vergroten, het leger reorganiseren in gemechaniseerde brigades, luchtverdedigingssystemen toevoegen aan oorlogsschepen, de omvang van de marine vergroten en een jachtbommenwerper van de volgende generatie inzetten.
Begin november ontving Zweden zijn eerste Patriot-raketafweersysteem van de Verenigde Staten. De militaire industrie van het neutrale en pacifistische Zweden draait op volle toeren: de omzet steeg van 172 miljoen dollar in 2019 naar 286 miljoen dollar in 2020, met Pakistan en de Emiraten bovenaan de lijst. In de afgelopen jaren stond deze trend in ironisch contrast met de onregelmatig gevoerde Zweedse feministische buitenlandse politiek (FFP).
Finland is de andere regelmatig-onregelmatige aan tafel bij de NAVO. De Finse president Sauli Niinistö heeft zojuist de laatste Russische oproep herhaald om zich niet bij de oostwaartse verschuiving van het Bondgenootschap aan te sluiten: “Finland beschouwt de NAVO als een factor die de veiligheid en stabiliteit in Europa bevordert. Het behouden van nationale speelruimte en keuzevrijheid is de basis van het Finse buitenlands, veiligheids- en defensiebeleid. Dit omvat ook de mogelijkheid van militaire afstemming en het aanvragen van NAVO-lidmaatschap”.
In een peiling van 2019 zei de helft van de Finnen, 51 procent, dat ze tegen toetreding tot de NAVO zijn, terwijl de ja-factie 26 procent scoorde. Eind oktober prees NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg de nauwe samenwerking van Finland en Zweden met de Atlantische Alliantie tijdens een bezoek aan de Zweedse marinebasis in de Hårsfjärden-fjord bij Berga, Haninge, tijdens de gezamenlijke Zweeds/Finse marine-oefening, Swenex-21.
“Het is belangrijk dat NAVO-bondgenoten, Finland en Zweden samen blijven trainen en oefenen. In de loop der jaren zijn we steeds nauwer gaan samenwerken. We hebben de veiligheidssituatie in de regio zien verslechteren door de agressieve houding van Rusland en zijn militaire opbouw. Dat maakt onze samenwerking nog belangrijker”, aldus de secretaris-generaal.
Finland heeft zojuist de F-35A Block 4 multirole jager gekozen om zijn vloot van 62 oude F/A-18C/D Hornets te vervangen. Helsinki heeft zijn voornemen bevestigd om 64 exemplaren van de Joint Strike Fighter te kopen. Alles inbegrepen: bewapening, training, onderhoud en andere diensten, met leveringen van de jets gepland voor 2025. De geschatte wereldwijde kosten bedragen 8,3 miljard euro. De Zweden, met hun uitdagende Saab Gripen E, waren de grote verliezers. De F35 is een zeer geavanceerde jager en Helsinki moet een binnenlands ondersteuningsnetwerk ontwikkelen dat tot de grootste zal behoren buiten de VS, waarschijnlijk alleen achter Israël. Ondanks deze realiteit is de moraal van het verhaal dat als het om de NAVO gaat, Europa verliest en Amerika wint, strategisch of economisch.