Indignatie redactie 
WENEN – De Oostenrijkse bondskanselier Alexander Schallenberg gaf de extreemrechtse Vrijheidspartij de schuld voor het aanwakkeren van scepsis over vaccins die een dramatische toename van coronavirusinfecties heeft veroorzaakt en ertoe heeft geleid dat het land een harde afsluiting en Europa’s eerste verplichte coronavirusvaccinwet heeft ingevoerd.
In een interview met POLITICO in zijn kanselarij in Wenen, zei Schallenberg dat zijn regering geen andere keuze had dan radicale maatregelen te nemen in het licht van stijgende infectiecijfers, overvolle intensive care-afdelingen en een onbuigzaam cohort anti-vaxxers.
Hoewel anti-vax sentimenten niet moeilijk te vinden zijn in een groot deel van het Westen, onderscheidt Oostenrijk zich door het feit dat de Vrijheidspartij (FPÖ), een van de grootste oppositiekrachten van het land, de zaak met ijver heeft verdedigd.
“Dit is een groot verschil tussen ons en andere Europese landen”, zei Schallenberg, wiens centrumrechtse Volkspartij van 2017 tot 2019 in een coalitie zat met de FPÖ.
“Het is onverantwoord, zeker als je bedenkt dat een groot percentage van de vertegenwoordigers van deze partij gevaccineerd is, maar toch nepnieuws verspreidt over ontwormingsmiddelen .”
Het verzet tegen het pandemiebeleid van de regering is de afgelopen weken verhard. Net als in een aantal andere Europese steden gingen afgelopen weekend duizenden mensen de straat op in Wenen om te protesteren tegen de maatregelen tegen het coronavirus. De betogers, geschat op 40.000, waren een bonte groep van extreemrechtse activisten, aanhangers van alternatieve geneeswijzen en harde libertariërs.
De Vrijheidspartij, wiens leider Herbert Kickl niet kon deelnemen aan de demonstratie van zaterdag nadat hij COVID-19 had opgelopen, heeft gezworen de verplichte vaccinwet voor de rechtbanken aan te vechten. “Vanaf vandaag is Oostenrijk een dictatuur geworden!” Dat verklaarde Kickl in een verklaring nadat de regering de geplande vaccinmaatregel had aangekondigd.
Schallenberg, die rechten studeerde, zei dat hij er zeker van was dat de maatregel, die de regering in februari hoopt in te voeren, de toetsing door de rechter zal doorstaan, een beoordeling die door veel rechtsgeleerden wordt gedeeld.
Na wekenlang weerstand te hebben geboden aan een terugkeer naar algemene beperkingen, veranderde Schallenberg, die in oktober aantrad na het plotselinge ontslag van Sebastian Kurz vanwege een corruptieschandaal, van koers. Het besluit van de regering kwam toen de Oostenrijkse intensive care-afdelingen werden overspoeld door COVID-19-patiënten, waardoor ziekenhuizen in sommige gebieden op de rand van instorten stonden.
“We willen ontsnappen aan deze vicieuze cirkel van onvoorspelbare infectiegolven gevolgd door lockdown-discussies, maar om dat te doen, moet een hoger percentage van de bevolking worden gevaccineerd”, zei Schallenberg, zittend in een witleren stoel onder een kristallen kroonluchter in zijn ruime kantoor.
“Dit pad is niet gemakkelijk, maar je moet ook accepteren dat we deze pandemie achter ons willen laten”, zei hij. “We hebben de macht om dat in onze handen te doen, omdat de wetenschap het ons heeft gegeven.”
Schallenberg zei dat hij zijn eerdere verzet tegen radicale stappen “volledig erkende” (in het openbaar uitgesproken , zelfs vlak voor de aankondiging van vrijdag), die volgens hem werd gedreven door de wens om de tweederde van de bevolking die “haar deel deed” te beschermen door zich te laten vaccineren tegen verdere beperkingen.
“Van hen om een verdere daad van solidariteit te vragen voor het grotere goed, had ik gehoopt dat we het konden vermijden”, zei hij, eraan toevoegend dat hij de beslissingen met “pijn in het hart” nam, gezien de enorme economische en sociale kosten.
De afsluiting van drie weken, die aan het begin van het lucratieve winterse toeristenseizoen komt, zal de Oostenrijkse economie van miljarden euro’s aan inkomsten doen verhongeren en veel kleine bedrijven een onzekere toekomst bezorgen.
Dramatische ommekeer
De dramatische ommekeer in Oostenrijk weerspiegelt de mate waarin een pandemie waarvan veel Europese leiders er zeker van waren dat het continent in de achteruitkijkspiegel had achtergelaten, opnieuw de politieke agenda domineert en hoofdsteden dwingt beslissingen te nemen die slechts een paar weken geleden ondenkbaar zouden zijn geweest.
In Centraal-Europa is COVID-19 de afgelopen weken met wraak teruggekeerd , waardoor regeringen opnieuw de economische gevolgen van een lockdown moeten afwegen tegen de menselijke kosten van niet handelen. Samen met Oostenrijk, Slovenië, Tsjechië en Slowakije hebben de gevallen een hoge vlucht genomen en het dagelijkse infectiepercentage bereikt recordniveaus. Ondertussen zijn delen van Duitsland al op slot en heeft de vertrekkende bondskanselier Angela Merkel het land verteld zich schrap te zetten voor meer beperkingen. Het besluit van Wenen over verplichte vaccins heeft geleid tot een soortgelijk debat in Berlijn.
Deskundigen wijten de opkomst in Oostenrijk en de andere zwaar getroffen gebieden aan een gematigde vaccinatiegraad, waardoor het virus zich onverminderd kan verspreiden. In Oostenrijk is ongeveer 65 procent van de bevolking volledig gevaccineerd, iets onder het EU-gemiddelde en ver achter in landen als Portugal, Malta en Spanje, waar de vaccinatiegraad boven de 80 procent ligt.
In andere Centraal-Europese landen ligt het vaccinatiecijfer nog lager. In buurland Slowakije, bijvoorbeeld, is slechts 43 procent van de bevolking ingeënt.
Hoewel Oostenrijk de eerste golven van de pandemie beter doorstond dan veel andere landen wat betreft infecties en sterfgevallen, leed het land in 2020 een grote klap op zijn reputatie nadat de autoriteiten signalen negeerden dat het coronavirus zich verspreidde in Ischgl, een Tirools skigebied. Veel deskundigen zijn van mening dat mislukking een centrale rol speelde in de snelle verspreiding van de pandemie over Europa in 2020.
Die geschiedenis is een van de redenen waarom de laatste beraadslagingen zo beladen zijn geweest.
De regering van Schallenberg, een coalitie tussen de Volkspartij en de Groenen, wedt dat de combinatie van een lockdown en een vaccinmandaat het land zal helpen de pagina over de pandemie om te slaan.
Maar het zal niet gemakkelijk zijn om daar te komen. De PVV zal er bijvoorbeeld voor zorgen dat vaccinatie in de nabije toekomst een verdeeldheid zaait in het politieke debat van het land.
Die druk zou het tanende vertrouwen in de regering van Schallenberg verder kunnen ondermijnen. Ongeveer 40 procent van het publiek beschouwt het pandemiebeheer van de regering als “extreem slecht”, volgens een peiling die dit weekend is vrijgegeven. De steun voor de Volkspartij, die afnam nadat de beschuldigingen van corruptie tegen Kurz naar voren kwamen, is blijven dalen.
toevallige kanselier
Een carrièrediplomaat met aristocratische afkomst, de 52-jarige Schallenberg, diende als minister van Buitenlandse Zaken totdat de Volkspartij hem aanbood om Kurz te vervangen.
Hoewel Schallenberg ervoor heeft gezorgd dat hij zich niet publiekelijk distantieert van Kurz, die volgens hem zal worden betuigd van crimineel wangedrag, heeft hij ook duidelijk gemaakt dat hij zijn eigen man is.
Een van zijn eerste beslissingen was om zijn kantoor, gehuisvest in de 18e-eeuwse barokke kanselarij van Wenen, te verplaatsen van de kamer met donkere panelen die Kurz had gebruikt naar de traditionele locatie aan de andere kant van het gebouw. De nieuwe kamers van Schallenberg zijn dezelfde die worden gebruikt door de meest legendarische bewoner van het gebouw : Klemens von Metternich, de 19e-eeuwse kanselier die tientallen jaren de macht achter de Habsburgse troon was.
In tegenstelling tot zijn directe voorganger is Schallenberg geen politiek dier, hij werd pas in 2020 lid van de Volkspartij nadat hij lid werd van het kabinet van Kurz.
Maar welke politieke ervaring hij ook miste toen hij naar de kanselarij ging, Schallenberg heeft veel opgedaan tijdens zijn eerste maand op de baan. Nadat hij zijn vroege dagen als kanselier had doorgebracht met het omgaan met de nasleep van de opschudding van de regering en de vraag of hij slechts een plaatsvervanger was voor Kurz, die nog steeds aan het hoofd van de Volkspartij staat, stelde de pandemie Schallenberg voor een nog neteliger probleem.
Ondanks de tegenwind zei Schallenberg, de vierde bondskanselier van Oostenrijk in evenveel jaren, dat hij van plan is zijn ambtstermijn uit te zitten, die naar verwachting pas in de herfst van 2024 afloopt. De meeste waarnemers twijfelen aan de coalitie, die al tot het uiterste is belast door de Kurz schandaal, zal zo lang duren. Maar voorlopig lijkt geen van beide partijen, gezien hun slechte opkomst in de peilingen, veel interesse te hebben in het uitlokken van nieuwe verkiezingen. En met Kurz aan de zijlijn voor de nabije toekomst, heeft de Volkspartij weinig andere opties dan bij Schallenberg te blijven.
“De regering is stabiel en het feit dat we tot moeilijke beslissingen kunnen komen, zoals de coronavirusmaatregelen, bewijst ons vermogen om te handelen”, zei Schallenberg.
