Indignatie redactie 
Een politieagent richt zich met een open brief tot zijn collega’s en het publiek. Wat betreft de uitvoering van de Corona-regelgeving door de politie spreekt hij van een “systeemfalen”. Veel ervaren collega’s wisten “instinctief” dat een “niet onaanzienlijk deel van de maatregelen onwettig of ongrondwettelijk is”, aldus de politieagent, wiens identiteit bekend is bij de redactie en die hier onder een pseudoniem schrijft.
Ik werk al meer dan 25 jaar bij de rijkspolitie en heb lang op het zogenaamde middenkader gezeten. De afgelopen twee jaar waren de moeilijkste uit mijn carrière tot nu toe, omdat ik – na een bepaalde periode van onzekerheid en persoonlijke meningsvorming door mijn eigen onderzoek – nog nooit zo min achter de inhoud van mijn werk heb gestaan als nu wanneer ik het gaat om het onderwerp “een pandemie bestrijden”. Intern heb ik te maken met bevelen van meerderen en ‘hygiëneregels’, waarvan sommige absurd zijn en de reguliere werkprocessen herhaaldelijk belemmeren. Toch doen met name politici en het topmanagement alsof de prestaties van onze organisatie slechts gedeeltelijk worden beïnvloed en dat het op de een of andere manier werkt.
Ik was ooit erg idealistisch en geloofde in ons rechtssysteem en recht. Ja, ook ik heb wel eens juridische tolken met collega’s gemaakt die veel tolken vergden om het hoofd te bieden aan operationele situaties of om de “juiste” persoon te krijgen. Maar dat was nooit systemisch en daar hebben we de verantwoordelijkheid voor genomen. Voor mij was en is proportionaliteit het belangrijkste principe. Ik vind de Basiswet en ons idee van een democratische rechtsstaat heel goed. Helaas blijft er bij bepaalde onderwerpen bijna alleen maar een lege huls over.
Laterale denkers, rechtsen, ontkenners: de terminologie stoort me
Persoonlijk stoor ik me enorm aan de interne terminologie die voor de demonstranten wordt gebruikt, maar er zijn van meet af aan slogans geïntroduceerd die nu gewoon ingeburgerd zijn en natuurlijk kritiekloos door alle collega’s en afdelingen zijn overgenomen. Elke wandeling is een “laterale denkerdemonstratie”, zo niet één door Corona-ontkenners.
Wat mij persoonlijk ook dwarszit, is de poging van onze politieke leiding om alle critici en demonstranten in de “juiste hoek” te plaatsen, hen te beschuldigen van geweld en de poging om hen op deze manier in diskrediet te brengen en te de-legitimeren. We krijgen elke ochtend de cijfers en we kunnen zeggen: misdaden komen zelden voor. Ja, de eisen van de montageautoriteiten (maskerplicht en afstand) worden vaak niet nageleefd, soms zeer talrijk, maar in de open lucht en aangezien dit vaak de inhoud van het protest is, best begrijpelijk. Elke deelnemer weet ook dat hij hierdoor het risico loopt om aangifte te doen, maar dit gedrag op zich vertegenwoordigt geen fundamentele bereidheid tot geweld. dan vrijwel uitsluitend bij de bestraffing van overtredingen (beledigingen, verzet) of bij politiemaatregelen om bewegende volksvergaderingen te voorkomen. Helaas is er nog geen oorzaak-gevolg analyse uitgevoerd door de toppolitieagenten en politici.
Toch kan ik geen enkele aanval op mijn collega’s tolereren, hoe slecht het persoonlijke lot van het individu in de Corona-crisis ook mag zijn geweest. Maar wij zijn ook mensen die veel te lijden hebben onder de situatie en niet iedereen staat onvoorwaardelijk achter de huidige politieke lijn. Dat merk je al tijdens sommige wandelingen, waar vooral bij terughoudendheid niets gebeurt. En dat is de meerderheid. Gewoonlijk wordt er pas ‘hard’ opgetreden als er grote aantallen strijdkrachten in de grotere steden zijn, met name om de vaak belachelijke algemene decreten af te dwingen.
Veel collega’s realiseren zich nu al dat de overgrote meerderheid van de demonstranten normale, bezorgde burgers zijn en dat (onaanvaardbaar) geweld vaak pas optreedt als collega’s ingrijpen vanwege overtredingen van regelgeving.
Ik ben geschokt door de volledige disproportionaliteit van de maatregelen
Ik kom steeds weer op dezelfde punten terug. Ik ben geschokt door de volledige disproportionaliteit van de maatregelen, de bijna kritiekloze uitvoering en het gebrek aan protest , vooral door hooggeplaatste politieleiders. Net als ik denk aan hoe de avondklok werd aangekondigd in Nederland en ik reflexmatig zei: “Het gaat niet door, het is ongrondwettelijk en onevenredig.” En toch werd het uitgevoerd en gecontroleerd. Ik ben zo geschokt door de toestand van onze politiemacht. Voor mij een systeemfout. Een samenspel van een paar gewillige politieke plaatsvervangers, veel volgers en technocraten en een paar gelovigen. Het ergste is flauwvallen. Wetende dat ‘opstaan’ waarschijnlijk het einde van je carrière zou betekenen.
Ik heb de afgelopen 20 maanden veel met collega’s gesproken, ik heb af en toe (constructieve) ruzies gehad, ik heb geprobeerd ruzie te maken en ben verschillende reacties tegengekomen. In tegenstelling tot het beeld van de verenigde staatsmacht is echter zeker een heterogene mening te herkennen. Helaas meestal alleen privé, want één factor weegt ontzettend zwaar en verhindert vrijwel alle weerstand: de professionele ambtenarij, de dienstplicht en de grote afhankelijkheid van collega’s van de staat. De manier waarop de werkgever omgaat met kritische geesten ontmoedigt bijna alle collega’s om in een afgeschermde omgeving verder te durven gaan dan het intern uiten van persoonlijke meningen.
Ik kan niet zeggen hoeveel van mijn collega’s echt kritisch zijn, hoeveel “hardliners” en wie ongemakkelijk is, maar er gewoon in meegaat. Ook in de kritiek is er niet alleen zwart-wit, alles is goed of alles is helemaal fout. Ja, er zijn zieke mensen, ernstig zieke mensen en mensen die sterven. Maar zo hardnekkig als de politici hun regels en voorschriften handhaven, dat zou meer collega’s aan het denken moeten zetten. Ik denk echter dat de meeste mensen er gewoon in meegaan. We zijn een diep hiërarchisch systeem. En tenzij iemand aan de top van de hiërarchie die ook gewicht en uithoudingsvermogen heeft objecten, is er weinig kans dat er iets gebeurt bij de politie. Ik heb de neiging om te vertrouwen op de “kleine” weerstanden. Kijk de andere kant op – meld het niet, een glimlach hier, of een interne regel die niet strikt wordt gevolgd.
Niet onaanzienlijk deel van de maatregelen ongrondwettelijk
Veel ervaren collega’s weten instinctief dat een niet onaanzienlijk deel van de maatregelen volgens ons gezond rechtvaardigheidsgevoel eigenlijk “illegaal” of “ongrondwettelijk” is. Dat hebben we allemaal wel eens geleerd. Als we in onze training zulke ideeën hadden bedacht voor de “oplossing” van een operationele situatie: set, 6! mislukt! Niet grondwettelijk en niet proportioneel. Juist deze proportionaliteit – die ik niet zie – stoort mij enorm, want niet alleen de wetgever of de wetgever is er verantwoordelijk voor, maar iedere ambtenaar die een maatregel uitvoert. Maar, zoals ik al zei, we zijn een hiërarchisch systeem – en onze superieuren zijn niet erg zelfverzekerd en hebben “gezond verstand”. De meesten van hen hebben het gevoel dat hoe hoger ze komen, hoe meer ze willen bereiken.
Er is soms alleen zwart-wit, feiten en vervalsingen, goed en slecht in de bedrijfsvoering, bijna zoals in de hele gepubliceerde mening van de ‘maatschappij’. Als bijna logisch gevolg van de opkomende digitale dictatuur zou je kunnen zeggen: 0 of 1. Geen nuances meer, geen of nauwelijks differentiatie. Niets menselijks meer. Velen zullen zeker zeggen: je ziet er veel te zwart uit, zo erg is het niet. Ja, ik denk van wel. Wij, de politie, zouden borg moeten staan voor rechtsbeginselen en grondrechten en niet alleen agenten van de politiek. Omdat ze snel hun mening, hun oriëntatie en daarmee de bevelen en richtlijnen kunnen veranderen. De daaruit voortvloeiende onzekerheid onder de burgers vernietigt het vertrouwen in de beginselen van de rechtsstaat en daarmee het vertrouwen van de burgers in ons.
Wij critici binnen de politie zijn meer dan we denken
Ik denk echter dat wij critici binnen de politie meer zijn dan we denken. Hoe vaak heb ik collega’s niet met hun ogen zien rollen als ze bepaalde ‘feiten’ noemen in dienst- of sectievergaderingen. Helaas geen stemmen. Ja, ik was ook grotendeels stil. Maar na meer dan 20 jaar inzet, soms door het hele land, heb ik nog nooit zo’n grote discrepantie opgemerkt tussen mijn dagelijkse ervaringen en de “officiële” dienstopinie.
We hebben een stem nodig die niet gemakkelijk tot zwijgen kan worden gebracht. Het zou zeker een taak zijn om de kritische collega’s te netwerken en hen de kans te geven anoniem maar numeriek een gezicht te geven. Zoals ik al zei, kunnen of willen velen het zich (nog) niet veroorloven om hun loopbaan te beëindigen. Als wij (de kritische politieagenten) echter zouden merken dat ons aantal zo groot is dat we invloed kunnen uitoefenen op het functioneren van de politie en dus van de staat, zouden er misschien nog meer hun kleur durven te tonen!
Het was geen toeval dat ik hier de eerste stap durfde te zetten. Ik ben overtuigd van de feitelijke benadering in dit online magazine, die ook kritiek op de gedane uitspraken toelaat en behandelt. Vandaar mijn oproep aan alle collega’s (altijd ook vrouwelijke collega’s natuurlijk): laat me weten of ik het helemaal mis heb in mijn gevoel, in mijn inschatting dat wij als politie op een gevaarlijk pad zijn en iets moeten veranderen. Of heb ik het mis, is mijn standpunt helemaal verkeerd, ben ik de spookrijder en “vervuiler”? Het is zo moeilijk in te schatten, vooral over de landsgrenzen heen, met hoeveel we zijn. Laten we onze stem verheffen en proberen constructief te blijven. Ik zou graag weer met een goed gevoel naar de Basiswet op mijn boekenplank op kantoor kunnen kijken,
