Orbán wordt door het ICC onderzocht nadat hij weigerde Netanyahu te arresteren
Indignatie redactie
7 min. lezen
Als partij bij het Statuut van Rome van het Internationaal Strafhof (ICC) is Hongarije verplicht om vermoedelijke oorlogsmisdadigers te arresteren.
Orbán wordt door het ICC onderzocht nadat hij weigerde Netanyahu te arresteren. En stuur ze naar Den Haag.
In een schaamteloze poging om de internationale aansprakelijkheid voor de beschuldigde oorlogsmisdadiger te ondermijnen, ontving de Israëlische premier Benjamin Netanyahu, de Hongaarse president Viktor Orbán, op 3 april de architect van de 18 maanden durende genocide in Israël in Gaza.
Het Internationaal Strafhof (ICC) onderzoekt nu formeel de flagrante weigering van Hongarije om zijn wettelijke verplichting na te komen om Netanyahu te arresteren en naar Den Haag te sturen. Staten die partij zijn bij het Statuut van Rome zijn verplicht samen te werken met het hof en de arrestatie te faciliteren van elke verdachte van het ICC die hun grondgebied betreedt. Hoewel Orbán de terugtrekking van Hongarije uit het statuut op 3 april aankondigde, treedt het pas over een jaar in werking.
De Hongaarse stap komt nadat meer ICC-leden dreigen hun plichten niet na te komen. Andere Amerikaanse bondgenoten in de Europese Unie die partij zijn bij het Statuut van Rome – waaronder Frankrijk, Duitsland, Italië, Polen en Roemenië – hebben aangegeven dat ze weigeren hun verplichtingen na te komen om Netanyahu te arresteren, of hebben geweigerd te beloven dat ze het arrestatiebevel van het hof zullen handhaven.
Arrestatiebevel voor Netanyahu wegens vermeende oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid
Op 21 november 2024 vaardigde de Pre-Trial Chamber I van het ICC arrestatiebevelen uit voor Netanyahu en zijn toenmalige minister van Defensie Yoav Gallant vanwege oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid gepleegd in Gaza van ten minste 8 oktober 2023 tot 20 mei 2024 (de dag dat de aanklager van het ICC de arrestatiebevelen aanvroeg).
De kamer vond gegronde redenen om aan te nemen dat Netanyahu en Gallant medeplichtig waren aan de oorlogsmisdaad van uithongering als methode van oorlogvoering, omdat ze “opzettelijk en willens de burgerbevolking in Gaza beroofden van goederen die onmisbaar zijn voor hun overleving, waaronder voedsel, water, medicijnen en medische benodigdheden, evenals brandstof en elektriciteit.” De kamer merkte op dat de twee mannen humanitaire hulp belemmerden en nalieten om hulp te verlenen.
Bovendien oordeelde de kamer dat er gegronde redenen waren om aan te nemen dat Netanyahu en Gallant als burgerlijke superieuren strafrechtelijk verantwoordelijk zijn voor de oorlogsmisdaad van het opzettelijk uitvoeren van een aanval op de burgerbevolking.
De kamer oordeelde tevens dat er gegronde redenen waren om aan te nemen dat Netanyahu en Gallant medeplichtig waren aan misdaden tegen de menselijkheid, te weten moord, vervolging en andere onmenselijke handelingen.
Sinds 7 oktober 2023 zijn minstens 51.000 Palestijnen omgekomen, een aantal dat algemeen als een te lage schatting wordt beschouwd, terwijl duizenden anderen vermist worden onder het puin. Het is nu 51 dagen geleden dat er humanitaire hulp Gaza is binnengekomen.
Het Statuut van Rome vereist dat Hongarije samenwerkt met het ICC
Artikel 86 van het Statuut van Rome luidt: “De Staten die partij zijn, verlenen, overeenkomstig de bepalingen van dit Statuut, hun volledige medewerking aan het Hof bij het onderzoek naar en de vervolging van misdaden die binnen de rechtsmacht van het Hof vallen.”
Toen het ICC vernam dat Netanyahu op 3 april in Hongarije was aangekomen, verzocht het Hongarije om de Israëlische leider voorlopig te arresteren. Artikel 59 bepaalt dat “een staat die een verzoek tot voorlopige arrestatie of tot arrestatie en overlevering heeft ontvangen, onmiddellijk stappen moet ondernemen om de persoon in kwestie te arresteren.” Maar hoewel Netanyahu drie dagen in Hongarije bleef, weigerde Orbán hem te arresteren.
Het is niet aan de partijen bij het Statuut van Rome om “eenzijdig de deugdelijkheid van de juridische beslissingen van het hof te bepalen”, aldus ICC-woordvoerder Fadi El Abdallah. “Elk geschil met betrekking tot de gerechtelijke taken van het hof wordt beslecht door de beslissing van het hof.”
De terugtrekking van Hongarije uit het Statuut van Rome is pas over een jaar van kracht
Toen het ICC het arrestatiebevel voor Netanyahu uitvaardigde, zei Orbán dat het “geen effect” zou hebben in Hongarije. Orbáns aankondiging over Hongarijes terugtrekking uit het Statuut van Rome kwam kort na Netanyahu’s aankomst in het land. Maar die terugtrekking heeft geen invloed op de huidige procedures bij het ICC.
Artikel 127 bepaalt namelijk dat “de terugtrekking van kracht wordt één jaar na de datum van ontvangst van de kennisgeving, tenzij in de kennisgeving een latere datum wordt vermeld. Een staat wordt door zijn terugtrekking niet ontslagen van de verplichtingen die uit dit Statuut voortvloeien terwijl hij Partij was bij het Statuut.”
Bovendien bepaalt artikel 127 dat de terugtrekking van Hongarije ‘geen invloed heeft op de medewerking aan het Hof in verband met strafrechtelijke onderzoeken en procedures ten aanzien waarvan de zich terugtrekkende staat verplicht was mee te werken en die zijn begonnen vóór de datum waarop de terugtrekking van kracht werd.’
Agnès Callamard, secretaris-generaal van Amnesty International, veroordeelde de poging van Hongarije om zijn wettelijke verplichtingen onder het Statuut van Rome te ontduiken. “Hongarije’s vermeende terugtrekking uit het ICC is een schaamteloze en zinloze poging om de internationale rechtsorde te ontduiken en het werk van het ICC te dwarsbomen”, zei ze op 3 april. “Deze cynische aankondiging verandert niets aan het feit dat Hongarije nog steeds een fundamentele verplichting heeft om Benjamin Netanyahu te arresteren en uit te leveren aan het ICC. Een eventuele terugtrekking zou over een jaar van kracht worden en mag Hongarije niet afleiden van zijn internationale wettelijke verplichtingen.”
Het ICC onderzoekt de weigering van Hongarije om Netanyahu te arresteren
Artikel 87(7) van het statuut stelt dat wanneer een staatspartij “nalaat te voldoen aan een verzoek tot samenwerking van het Hof in strijd met de bepalingen van dit Statuut, en daardoor het Hof verhindert zijn taken en bevoegdheden uit hoofde van dit Statuut uit te oefenen, het Hof daartoe een bevinding kan doen en de zaak kan verwijzen naar de Vergadering van Statenpartijen of, wanneer de Veiligheidsraad de zaak naar het Hof heeft verwezen, naar de Veiligheidsraad.”
Gezien de weigering van Hongarije om mee te werken met het hof bij de arrestatie van Netanyahu, startte het ICC op 16 april een onderzoek en nodigde het Hongarije uit om vóór 23 mei stukken in te dienen bij de kamer, ten behoeve van de procedures op grond van artikel 87(7).
Het onderzoek naar Hongarije is de derde keer binnen een jaar dat het ICC een onderzoek heeft ingesteld naar een staatspartij die weigerde verdachten te arresteren. In oktober 2024 verweet het hof Mongolië dat het de Russische president Vladimir Poetin had verwelkomd en niet had gearresteerd, tegen wie een arrestatiebevel van het ICC liep vanwege oorlogsmisdaden in Oekraïne. En in februari vroeg het hof aan Italië waarom het een Libische man, beschuldigd van moord en marteling, terug naar Libië had gestuurd in plaats van hem te arresteren.
De weigering van Hongarije om te voldoen aan het bevel van het ICC zal Israëlische functionarissen aanmoedigen om door te gaan met het plegen van wreedheden tegen het Palestijnse volk. Erika Guevara-Rosas, hoofd wereldwijd onderzoek, belangenbehartiging en beleid bij Amnesty International, zei dat elke keer dat Netanyahu “naar een ICC-lidstaat reist die niet eindigt met zijn arrestatie”, dit Israël zal aanmoedigen “om verdere misdaden tegen Palestijnen te plegen”.
Trumps uitvoerend bevel richt zich op het ICC
Als reactie op het arrestatiebevel van het ICC tegen Netanyahu sloten 45 Democraten zich aan bij Republikeinen in het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden om op 9 januari een wetsvoorstel aan te nemen dat sancties oplegt aan elke buitenlander die Amerikaanse burgers of burgers van een bondgenootschap, waaronder Israël, onderzoekt, arresteert, vasthoudt of vervolgt. Democraten in de Senaat blokkeerden de wetgeving op 28 januari.
Tien dagen later, op 6 februari, vaardigde Donald Trump een uitvoerend bevel uit waarin sancties werden opgelegd aan het ICC en hoofdaanklager Karim Khan voor de vervolging van Netanyahu. Het uitvoerend bevel stelt dat elke niet-Amerikaanse persoon of organisatie kan worden gesanctioneerd als deze rechtstreeks bijdraagt aan de inspanningen van het ICC om een ”beschermde persoon” te onderzoeken, te arresteren, vast te houden of te vervolgen zonder de toestemming van diens land van nationaliteit.
Sancties kunnen ook worden opgelegd aan personen die de werkzaamheden van de rechtbank materieel ondersteunen, sponsoren of financieel, materieel of technologisch ondersteunen. De sancties omvatten het blokkeren van tegoeden in de Verenigde Staten en een inreisverbod voor alle gesanctioneerde personen en hun familieleden.
Onder “beschermde personen” worden verstaan Amerikaanse staatsburgers en Amerikaans militair personeel, evenals iedere persoon die burger of rechtmatig inwoner is van een Amerikaanse NAVO-bondgenoot of “belangrijke niet-NAVO-bondgenoot”. Israël, de Filipijnen en 17 andere landen worden momenteel aangemerkt als belangrijke niet-NAVO-bondgenoten.
Nadat Trump zijn presidentieel decreet had uitgevaardigd, steunde Orbán de sancties en gaf hij opdracht tot een ” herziening ” van de relatie van Hongarije met het ICC. Deze herziening vond plaats nadat bijna 80 landen een gezamenlijke verklaring ondertekenden ter ondersteuning van het ICC, hoewel sommige van die landen, zoals Frankrijk en Duitsland , hadden aangegeven Netanyahu zelf niet te zullen arresteren.
“Uiteindelijk zullen de sancties alle onderzoeken van het ICC schaden, niet alleen die waartegen de Amerikaanse regering zich verzet”, aldus Amnesty International. “Ze zullen een negatieve impact hebben op de belangen van alle slachtoffers die zich tot het Hof wenden voor gerechtigheid in alle landen waar het onderzoek uitvoert, inclusief de onderzoeken die de VS ogenschijnlijk steunt – bijvoorbeeld in Oekraïne, Oeganda of Darfur.”
De ACLU heeft een federale rechtszaak aangespannen , waarin wordt gesteld dat Trumps sancties in strijd zijn met het Eerste Amendement. Ze verbieden namelijk dat belangenbehartigers van slachtoffers met het Openbaar Ministerie van het ICC spreken.
“Door dit bevel ben ik gedwongen te stoppen met het helpen van het ICC bij het onderzoeken van gruwelijke misdaden begaan tegen de bevolking van Myanmar, waaronder massamoord, marteling en mensenhandel”, aldus Matthew Smith, medeoprichter en CEO van Fortify Rights. “Dit uitvoerend bevel verstoort niet alleen ons werk, het ondermijnt ook actief de inspanningen op het gebied van internationale rechtvaardigheid en blokkeert de weg naar verantwoording voor gemeenschappen die met onvoorstelbare gruwelen worden geconfronteerd.”
